Döviz krizi sonrasında hükümetten gelen iyimser açıklamalara karşın, yurttaşların kendi mali durumları ve yakın geleceğe ilişkin beklentilerini ölçen Tüketici Güven Endeksi bu ay yılın en düşük seviyesine indi
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) ve Merkez Bankası (MB) işbirliği ile yürütülen tüketici eğilim anketi sonuçlarından hesaplanan Tüketici Güven Endeksi, Ağustos ayında bir önceki aya göre yüzde 6.5 oranında azaldı. Temmuz ayında 73.1 olan endeks Ağustos ayında 68.3 oldu. Endeksi oluşturan kalemlerin tümünde ciddi düşüşler gerçekleşti. Her ayın 15’inde yapılan ankete göre, hanenin maddi durum beklentisi endeksi bir önceki aya göre yüzde 7 oranında azalarak Ağustos ayında 85.5 oldu. Bu azalış, gelecek 12 aylık dönemde hanenin maddi durumunun daha kötü olacağını bekleyenlerin artmasından kaynaklandı. Genel ekonomik durum beklentisi endeksi ise Temmuz ayında 96.3 iken, Ağustos ayında yüzde 8.3 oranında azalarak 88.3 değerine düştü. Bu düşüş, gelecek 12 aylık dönemde genel ekonomik durumun daha kötü olacağı yönünde beklentisi olan tüketicilerin bir önceki aya göre artmasından kaynaklandı.
Beklentiler düşüyor
Öte yandan, işsiz sayısı beklentisi endeksi de bir önceki aya göre yüzde 3.6 oranında azalarak Ağustos ayında 74.1 oldu. Tasarruf etme ihtimali endeksi ise Temmuz ayında 27.1 iken, Ağustos ayında yüzde 6.6 oranında azalarak 25.3 oldu. Bu azalış, gelecek 12 aylık dönemde tasarruf etme ihtimali olduğunu düşünen tüketicilerin bir önceki aya göre azalmasından kaynaklandı.
Geçen ay yüksekti
Tüketici Güven Endeksi, temmuz ayında, bir önceki aya göre yüzde 4 oranında artmış, haziranda 70.3 olan endeks, temmuzda 73.1 olmuştu. Yine temmuzda, hanenin maddi durum beklentisi hazirana göre yüzde 3.3 oranında artarak 92 olurken, genel ekonomik durum beklentisi 92.1’den 96.3’e, tasarruf etme ihtimali 24.6’dan 27.1’e çıkmıştı.
Nasıl hesaplanıyor?
Endeks anketi, her ayın 1’i ile 15’i arasında aylık olarak rastgele seçilen tüketicilere uygulanıyor. Anketlerde insanlara, 12 aylık dönem içerisinde kendi mali durumları, gelecekteki beklentileri, ilk 3 ayda borçlanma ihtimali, fiyatlar, konut, otomobil ve dayanıklı tüketim malları gibi ürünleri alma istekleri, bua imkanlarının bulunup bulunmadığı, vb. soruları soruluyor. Endeksin hesaplanmasında, 0 – 200 arasında bir değer kullanılıyor ve 100 değeri orta nokta, bu değerin altı negatif, üstü ise pozitif kabul ediliyor.
Enflasyon tahmini korkutuyor
Kurları düşürmek için atılan adımlar birkaç gün dolar/TL’yi 6 seviyesinin altına çekse de faizlerde sert yükselişe yol açtı. Merkez Bankası’nın politika faizine zamanında müdahale etmemesi yatırımcının Türkiye algısını bozarken, kuru düşürmek için atılan adımlar piyasa faizlerine zirve yaptırdı. iki yıllık faiz yüzde 30 seviyelerine geldi. Ekonomist Haluk Bürümcekci, kur şokunun ardından kurun hangi seviyede dengeleneceğinin henüz bilinmediğini vurgulayarak faizlerdeki yükselişin en önemli etmenlerden birinin bu olduğunu söyledi. Kurlardaki yükselişin enflasyona yansıyacağını belirten Bürümcekci, “Enflasyonda yüzde 20’lere doğru bir gidiş eylülde görülebilir” dedi.
Harç bitti yapı paydos!
Temmuz ayında kurulan şirket sayısında yüzde 23’lük, kapanan şirket sayısında yüzde 33’lük artış meydana geldi. Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği’nin (TOBB) yayınladığı temmuz ayına ilişkin ‘açılankapanan’ şirket istatistiklerine göre, Bir önceki aya göre kapanan şirket sayısında ise yüzde 32,94 kapanan kooperatif sayısında yüzde 59,09 kapanan gerçek kişi ticari işletme sayısında yüzde 72,80 oranında artış oldu.
Militarizm kurutuyor
Ekonominin zor zamanlar yaşadığı bir süreçte, Türkiye’nin hiç azaltmayıp son bütçede yüzde 41 artırdığı ‘savunma ve güvenlik’ harcamaları dikkat çekiyor. 2018 bütçesinde, savunma ve güvenlik ile ilgili kurumlara başlangıç ödeneği olarak 92 milyar TL ayrılmıştı. Güvenlik ve savunmayla ilgili 9 kurumun toplam bütçesinde 28 milyar 412 milyon TL artışa gidilmesi de eleştirilmişti.
Devlet tasarrufu sevmiyor
Seçimler ve sonra da döviz krizi ile anılan 2018’in ilk yedi ayında kamu kurumlarının sadece temsil ve tanıtma gideri 84.5 milyon lirayı buldu. Kamu binalarına 605 milyon, araçlara 299.1 milyon lira kira ödendi. Örtülü ödenekten yapılan harcamalar 2006 yılından bu yana 13 milyar 660 milyon lirayı bulurken, bütçeden taşınmaz alımı gibi harcamalar için yapılan 2 milyar 281 milyon liralık “gizli sermaye giderleriyle birlikte bu rakam, 15 milyar 944 milyon lira oldu. Bu kalemden yapılan harcama 2006 yılında 343 milyon liraydı. Bu yılın ilk yedi ayında bu kalemden harcanan tutar ise 1 milyar 226 milyon 500 bin lira oldu.
EKONOMİ SERVİSİ
