Portekiz’deki Karanfil Devrimi’ni (Nisan Devrimi) tetikleyen Batı Afrika ülkelerinden Gine Bissau’da darbe girişiminin başarısız olduğu açıklandı. Çok sayıda ölüm oldu
Batı Afrika ülkesi Gine Bissau’da 1-2 Şubat 2022’de darbe girişimi yaşandı. Portekiz merkezli Lusa haber ajansının aktardığına göre askerler, hükümet sarayına girdi ve kabine üyelerine binayı terk etmelerini emretti.
1 Şubat’ta Devlet Başkanı Umaro Sissoco Embalo ve Başbakan Nuno Gomes Nabiam’ın katılımıyla gerçekleştirilen olağanüstü Bakanlar Kurulu toplantısı sırasında başkent Bissau’daki hükümet sarayının yakınında silah sesleri duyuldu.
2 Şubat’ta Gine Bissau Cumhurbaşkanı Umaro Sissoco Embalo, engellenen darbe girişimi sonrası Cumhurbaşkanlığı Sarayı’nda kısa bir basın toplantısı düzenledi. Umaro Sissoco Embalo bir suikast girişimi atlattıklarını söyledi.
Darbe girişimiyle ilgili gözaltılara başlandığını kaydeden Embalo, bunun basit bir kalkışma olmadığını kaydetti.
Embalo, “Bu, darbe girişiminden ziyade Gine Bissau Cumhurbaşkanını, Başbakanı ve tüm kabineyi öldürme girişimiydi” dedi.
Saldırının oldukça iyi planlandığına dikkati çeken Embalo, olayın içinde uyuşturucu kaçakçılığına karışan kişilerin de yer almış olabileceğini vurguladı.
Ölü sayısı açıklanmadı
Gine Bissau Cumhurbaşkanı Embalo, Fransız Jeune Afrique dergisine yaptığı açıklamada da saldırıda birçok güvenlik gücünün öldürüldüğünü söylemişti.
Batı Afrika Devletleri Ekonomik Topluluğu (ECOWAS) olayı darbe girişimi diye niteledi.
Karanfil Devrimi’ni tetikleyen Gine Bissau bağımsızlık yolu
2 milyon kadar nüfusu olan Gine Bissau eski Portekiz sömürgesi. Gine Bissau nüfusunun yüzde 99’u Afrikalı. Avrupalıların oranı yüzde 1. Ülkenin resmî dili Portekizce. Ancak yerel diller günlük hayatta yaygın kullanılıyor. Birkaç dilin karışımı olan Gine-Bissau Kreyol dili de yaygın.
Nüfusun yüzde 50 kadarı Müslüman. Yerel dinlere inananın oranları yüzde 40. Yüzde 10 Hristiyan.
Portekiz kolonisi olan ülke 1879 yılına kadar Yeşilburun Adaları bölgesinden yönetildi. Portekiz Ginesi adı ile Lizbon’a bağlanmıştı. Gine ve Yeşil Burun’un Bağımsızlığı için Afrika Partisi (Partido Africano da Independência da Guiné e Cabo Verde-PAIGC) silahlı mücadelsi Portekiz’i zorladı.
1961 yılında Mozambik’deki FRELIMO, Angola’daki MPLA ve Gine-Bissau’daki PAIGC Portekiz’e karşı yürüttükleri bağımsızlık mücadelelerini koordine edebilme için Portekiz Sömürgelerindeki Ulusal Örgütler Konferansını (Portekizcesi: Conferência das Organizações Nacionalistas das Colónias Portuguesas) kurdu. Üç ülkedeki gerilla savaşı Portekiz ordusunu yıpratırken Portekiz ekonomisi de zorlandı. Bu süreç 1974’te Portekiz’de diktatörlüğün sonunu getiren, alt rütbeli solcu subayların girişimiyle halkın da katıldığı sadece 25 Nisan 1974 Karanfil Devrimi (Nisan Devrimi) ile sonuçlandı. (Karanfil Devrimi sırasında Antonio de Oliveira Salazar diktatörlüğünün işkencesi, katliamcı istihbarat şefinin pencereden ateş açmasıyla 4 kişi hayatını kaybetmişti)
Gine Bissau mücadele sonrası 24 Eylül 1973’te bağımsızlığını ilan etti. Portekiz Karanfil Devrimi sonrası 10 Eylül 1974’te bağımsızlığı tanıdı.
Batı Afrika’da son darbeler silsilesi
Gine’de 1-2 Şubat 2022’deki başarıya ulaşmayan darbe girişimi öncesi Burkina Faso’da Burkina Faso’da 23-24 Ocak 2022’de darbe oldu. Batı Afrika’daki ülkelerde 15 ayda 4 darbe, bir başarısız darbe girişimi gerçekleşmiş oldu.
Mali’de Ağustos 2020’de İbrahim Baubacar Keita’nın devrilmesiyle başa geçen cunta, geçiş sürecinin sivil kanadının, kilit konumdaki askerleri kabine dışında bırakmak istemesi üzerine Mayıs 2021’de yeni bir darbe yaptı.
Gine’de devrik lider Alpha Conde’nin anayasayı değiştirerek 3’üncü dönem cumhurbaşkanı adayı olması üzerine darbe yapıldı. 82 yaşındaki Conde 2018’de oluşturduğu elit timin başına bizzat getirdiği Yarbay Mamady Doumbouya tarafından 6 Eylül 2021’de devrildi.
BİSSAU
