‘Buraya geldiğimizden beri disiplin cezalarından başımı kaldıramadım. Şu ana kadar iki aylık ziyaret ve bir aylık ortak alana çıkmama cezası verildi. Böyle devam ederse, yasal düzenleme yapılana kadar 36 yıllık cezamız kadar disiplin cezası almış olacağız’
Hüseyin Aykol \ İçeriden
Türkiye’de 402 cezaevi bulunuyor. Söz konusu cezaevlerinde 304 bin 964 kişi kalabilir.
Ancak 1 Ekim 2025 itibariyle 63 bin 258’i tutuklu, 357 bin 646’sı hükümlü olmak üzere, cezaevlerinde toplamda 420 bin 904 kişi tutulmakta. Yani 106 bin kişi fazla, yani 116 bini bulundukları koğuşlardaki insanlarla ya dönüşümlü yatıyorlar ya da yerlerde. 116 bin kişi diyorum, 116 bin kişi…
Peki, bu kadar mı? Hayır! Dahası da var…
Ülkemizde bir de adli kontrol ve denetimli serbestlik modeli var. Böylece hakkında soruşturma açılan herkes tutuklanmak ya da sonuna dek cezaevinde kalmak zorunda kalmıyor? Nasıl mı?
Hakkınızda bir soruşturma açıldı diyelim. Ya polis sabahın köründe kapınıza dayanır ve sizi gözaltına alır ya da edebiyle sizi karakola davet ederler. Polisler sizi sağlık kontrolünden geçirdikten sonra adliyeye götürürler. Sizi önce savcı, sonra da hâkim sorgular ve hakkınızdaki iddiaları zayıf ya da ilgisiz görürse, soruşturmaya gerek görmez. Ya da hakkınızda iddianame hazırlanmasına karar verilir ama suçlama çok ağır değilse, sizi serbest bırakır ama hakkınızda adli kontrol kararı verir. Yani yurtdışına çıkma yasağı ve kimi günler, en yakınızdaki karakola gidip imza vermenizi ister.
Yine 1 Ekim 2025 itibariyle, şu anda hakkında Adli Kontrol uygulanan kişi sayısı, 129 bin 680 kişidir.
Bir de hakkında iki yıldan az hapis cezası verilmiş kişilere Denetimli Serbestlik uygulanmakta. Böylesi kişiler, doğrudan Açık cezaevlerine götürülürler ve orada birkaç gün süren girdi-çıktı işlemlerinden sonra Denetimli Serbestlik kuralıyla tahliye edilirler. Hakkında verilen hapis cezası, Denetimli Serbestlikle infaz edilen kişiler, yurtdışına çıkamaz; haftada birkaç kez karakola imza verirler ve yaşları 60’dan küçükse, cami ve okul temizlikleri gibi ‘gönüllü’ çalışmaya götürülürler.
Yine 1 Ekim 2025 itibariyle, şu anda hakkında Denetimli Serbestlik uygulanan kişi sayısı, 335 bin 466 kişidir. Böylece adli kontrol ve denetimli serbestler, toplamda 465 bin 146 kişi ediyor…
Söz konusu 465 bin 146 ile cezaevlerindeki 420 bin 904 kişiye eklediğimizde elde ettiğimiz 886 bin kişi, dünya rekoru bir sayıdır. Dahası ülkemizde her 100 kişiden birinin içeride ya da ‘dışarıda’ tecritte olduğunu gösterir. Bizden sonraki en yüksek sayılar, binde 2-3 kişi civarındadır…
***
Bu hafta Hatice Onaran’dan bir mektup aldım. Okurlarımızın çoğu onu çok iyi tanır ama tanımayanlara onu birazcık olsun tanıtmak isterim. Hatice, İnsan Hakları Derneği’nin İstanbul şubesinde faaliyette bulunan arkadaşlarımızdan biridir. Ya da biriydi demek gerek. Çünkü kendisi şu anda ‘ünlü’ Gebze M Tipi Cezaevi’nde! Neden mi? “Kara para aklamaktan!” diyeceğim ama bunun şakası bile korkunç. Hatice, içerideki bir arkadaşımıza birkaç yüz lira harçlık ya da ne bileyim “pul parası” göndermişti. Hatice’ye ‘terörün finansmanı’ iddiasıyla -inanmayacaksınız ama- tam 4 yıl hapis cezası verildi.
Bizler, Hatice’ye verilen cezanın bozulmasını beklerken; ceza onaylandı ve kendisi Gebze M Tipi Kadın Kapalı Cezaevi’ne kondu. Hatice, orada bir yıldır yatıyor. Daha da epeyce yatması gerekecek. Oysa Hatice kolon kanseri ve daha hijyenik bir ortamda tedavi edilmesi gerekiyor. Nitekim, kendisi yüzde 79 düzeyinde engelli. İktidar, atıldığı gri listeden çıkabilmek için Hatice gibi birkaç kişiyi hapse attı ve kara parayla mücadele ediyorum, görüntüsü verdiği için olsa gerek, gri listeden çıktı-çıkarıldı. Ama gerçek kara paracıların kimler olduğu, Can holding ve Ciner holding operasyonlarıyla ortaya çıkacak galiba!
Bizler, en azından henüz dışarıda olan bizler, Hatice’yi orada unutmamalıyız! Belki bir kart atarsınız kendisine, belki kitap göndermek istersiniz; İstanbul’da iseniz, İHD’nin Beyoğlu’ndaki şubesine uğrayabilirsiniz mesela. Belki onların bilgisi ve gözetimde yapabileceğiniz daha başka şeyler de olabilir. Adresi şöyle: Hatice Onaran / M Tipi Kadın Kapalı Cezaevi / Gebze- KOCAELİ
***
Antalya Yüksek Güvenlikli Kapalı Cezaevi’nde tutulan ağır hasta tutsak Abdullah Güven’in (47) sağlık durumu her geçen gün kötüye gidiyor. Erzurum’da 18 Ekim 1997 günü gözaltına alındıktan sonra yapılan yargılamada müebbet hapis cezası verilen Güven, uzun süredir mide ağrıları, sürekli kusma ve kan kusma gibi sağlık sorunları yaşıyor. Buna rağmen Güven’in sağlık hakkına erişimi engellendi. Erzurum’da yaşayan ailesi ise mesafenin uzak olmasından kaynaklı ve maddi imkansızlıklar nedeniyle yıllardır Güven’i ziyaret etmediği kaydedildi.
Antalya Eğitim ve Araştırma Hastanesi’nde 5 Eylül 2025 günü gastroenteroloji uzmanı tarafından muayene edilen Güven’e, ileri tetkik amacıyla 17 Eylül 2025 tarihine endoskopi randevusu verildi. Ancak işlem günü geldiğinde, elleri kelepçeli şekilde endoskopiye alınmak istenmesi üzerine Güven, tedaviyi reddetti. Bu nedenle işlem gerçekleştirilemedi ve kendisine yeni bir randevu da verilmedi.
***
Kırşehir Yüksek Güvenlikli Cezaevi’nde tutulmakta olan kıdemli mahpuslardan Orhan Çaçan, 29 Eylül 2025 tarihli mektubunda şöyle diyor: “Bu mekanların sorunları bitecek gibi değil. Biraz zihniyet meselesi. Lakin bu yönde değişimlerde de çok ağır işliyor. Değişimin alttan değil, üstten gelmesi bekleniyor. Herkes sürecin ruhunu hissediyor ama Adalet Bakanlığı bir türlü bu moda girmedi. Bu yüzden cezaevlerinde pek bir değişim olmadı ve halen eski kodlarla devam ediliyor.
Buraya geldiğimizden beri disiplin cezalarından başımı kaldıramadım. Şu ana kadar iki aylık ziyaret ve bir aylık ortak alana çıkmama cezası verildi. Böyle devam ederse, yasal düzenleme yapılana kadar 36 yıllık cezamız kadar disiplin cezası almış olacağız. Çoğu arkadaşın zaten infazı yanmış. Birçok arkadaş iki yıla yakın zamandır ziyaret cezası yüzünden bir kez bile ziyarete çıkabilmiş değil. Üstten yani bakanlıktan bir talimat gelmedikçe bu yaklaşım devam edecek galiba.”
***
Dağıtımcı arkadaşlarımızdan Hamdullah Bayram, ‘sınır ihlali’ yüzünden 23 Ekim 2025 günü Van’da yargılanacak. Umarız kendisi tahliye olur. Kendisinden aldığım mektupta, tanıdıklarına selam söylüyor.
Mektubu gelenler:
Hatice Onaran – Gebze M Tipi Kadın Kapalı Cezaevi
Abdullah Güven – Antalya Yüksek Güvenlikli Cezaevi
Orhan Çaçan – Kırşehir Yüksek Güvenlikli Cezaevi
Hamdullah Bayram – Van Yüksek Güvenlikli Cezaevi
