Heyran Jaro, birçok sanatçı tarafından farklı üsluplarda okunmuştur. Heyran Jaro stranını dinlerken insan sanki o günleri Gozelxan ile yaşıyor, onun acılarını paylaşıyormuş gibi hissediyor
Asırlardır süregelen baskı ve asimilasyon politikaları nedeniyle Kürtlerin tarihsel süreci bugüne kadar ne yazık ki yazıya geçirilmemiştir. Kürt tarihindeki tüm deneyimler, direnişler, isyanlar ve ihanetler, dengbêjler aracılığıyla günümüze ulaşmıştır. Yıllardır birçok Kürt sanatçının dilinden düşmeyen ünlü ‘Heyran Jaro’nun hikâyesini detaylı bir şekilde araştırarak sizlere anlatmak istedik.
Heyran Jaro, birçok sanatçı tarafından farklı üsluplarda okunmuştur. Heyran Jaro stranını dinlerken insan sanki o günleri Gozelxan ile yaşıyor, onun acılarını paylaşıyormuş gibi hissediyor. Başka bir deyişle bu hikâyeler filmlere, oyunlara dönüştürülerek, birçok eser ortaya çıkarılır. Kürtlerin tarihi acı, sevinç, kahramanlık ve ihanetlerle iç içe geçmiş hikâyelerle dolu ve önemli olan ne olursa olsun bu tarihsel gerçekliğin unutulmamasıdır. Tarihsel tecrübelerden dersler çıkarılabilir ve bu tecrübelerden yola çıkılarak yeni tarihsel hatalar tekrarlanmayabilir. Bundan kaynaklı bu hikâyeyi yazmak için çok araştırma yaptım ve siz okuyucularla paylaşmak üzere bir sonuca vardım.
Şevbihêrk geceleri
Heyran Jaro, Botan Bölgesi’nin Cizîrê ilçesinde yaşadı. Bilindiği üzere geçmiş yıllarda köylerde şevbihêrk geceleri düzenlenirdi. Şevbihêrk gecelerinde belirlenen evlerde toplanan köylüler birbirlerini daha yakından tanır, dost olur ve eğlenirlerdi. Brahîm diğer adıyla Heyran da bu gecelere katılanlardan biriydi. Fatim isimli Gozelxan da bu hikâyenin başrolünde yer alıyor. Aşiret çocukları olan Heyran ve Gozelxan, aşiret kavramını bildikleri için kimse onları tanımasın diye farklı isimler almışlar. Gozelxan, Şerefiyê köyünün arkasında bulunan Gîveroj Şikêr köyündendir. Heyran da Şirnex kentine bağlı Mendî Kera köyünden. Bu köy tamamen Batûyan aşiretinden oluşuyor. Botan Bölgesi çoğunlukla aşiretlerden oluştuğu için aşiret kültürünün hakim olduğu bir bölge.
İsimlerini öğrendiler
Gozelxan ve Heyran’ın köyleri birbirine yakındır. Heyran bir gün akrabalarının yaşadığı köye yani Gozelxan’ın babasının evine gider. Şevbihêrk gecelerinin düzenlendiği zamanlarda, sonbahar mevsiminde köylüler bir araya gelerek bir yandan stranlar söyler, öte yandan hazırlanan yemekleri hep birlikte yerlerdi. Gozelxan ve Heyran da bu sırada tanışıyor. Gozelxan Heyran’dan 4 yaş büyük. O gece ışıklar 5 dakika süreyle kapatılır ve birbirlerine gönül vermiş insanlar birbirleriyle konuşur, birbirlerine isimlerini sorarlar. O gece Gozelxan ve Heyran birbirlerinin adını sorar ve buluşacakları tarih ve yeri belirlerler.
İhanetle yüzleşir
Köy kızları pancar, tolik, tûzik, mendik gibi otları toplamak için dağlara, çayırlara giderler. Heyran da Gozelxan’ı görme bahanesiyle yönünü dağlara ve çayırlara verir. Bu vesileyle uzun yıllar birbirini görürler ve birbirlerinden haberdar olurlar. Yıllar geçtikçe Heyran’ı daha çok sevmeye başlayan Gozelxan, 7 yılın ardından Heyran’ın ihanetiyle karşılaşır. Her aşk hikâyesinde olmasa da pek çok hikâyede bu durumun yaşandığını görüyoruz. Heyran 7 yıl sonra Gozelxan’a ihanet eder ve başka bir kız ile evlenir. Yaşadığı ihanet nedeniyle çok acı çeken Gozelxan, yaşadığı acıyı sözler aracılığıyla ifade eder. Heyran Jaro, ilk olarak Gozelxan tarafından dile getirilmiş ve Botan bölgesinde bugünlere kadar dilden dile yayılmıştır.
Heyran Jaro’yu şu linkten dinleyebilirsiniz: https://www.youtube.com/watch?v=eir3dhNWIHg&ab_channel=medamed21
Haber: Viyan Cizîr/NûJINHA
