BM Güvenlik Konseyi, Suriye’de geçtiğimiz yıl 8 Aralık’ta yaşanan iktidar değişikliğinin yıldönümününe günler kala Suriye’yi ziyaret etti. Şam yönetimi, bu ziyareti bir destek göstergesi olarak değerlendiriyor
Suriye’de 8 Aralık 2024’te Beşar Esad liderliğindeki Baas rejiminin çökmesinin ve yerine Heyet-i Tahriri Şam (HTŞ) örgütünün iktidara gelmesinin yıldönümü yaklaşırken, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin (BMGK) 14 yılın ardından ilk kez Şam’ı ziyaret etti.
Suriye geçici yönetimi Cumhurbaşkanı Ahmed el Şara, BMGK üyesi Çin, ABD, Rusya, İngiltere ve Fransa’nın da bulunduğu 15 ülkenin temsilcilerinden oluşan heyeti başkent Şam’daki Halk Sarayında kabul etti.
Heyetin, Şam yönetimi yetkilileri ve sivil toplum kuruluşlarının temsilcileri ile bir dizi görüşme yapması planlanıyor.
İktidar değişikliği, 10 Mart Mutabakatı ve Alevi – Dürzi katliamları
Şam’daki iktidar değişikliğinin üzerinden bir yıl geçmesine rağmen pek çok önemli sorun olduğu gibi duruyor ve bununla birlikte iktidar değişikliğinden sonra uluslararası alanda tepki toplayan gelişmeler yaşandı.
İktidarı ele geçirdikten sonra HTŞ lideri Ahmet el Şara, herhangi bir konsensüs olmadan kendini cumhurbaşkanı ilan etti. Ekim ayında ise, Suriye’de geçici hükümetin belirlediği delegelerin seçtiği bir meclis seçimi yapıldı.
Kuzey ve Doğu Suriye Özerk Bölgesi yönetimi ile geçici hükümet arasında imzalanan 10 Mart Mutabakatı, aradan geçen 10 aya rağmen hayata geçirilmiş değil ve Özerk Yönetim ile Şam yönetimi arasındaki sorunlar devam ediyor.
Suriye’nin yeni yönetimi, Süveyda eyaletinde bulunan Dürziler ile de sorunları bulunuyor. Aynı şekilde sahil kentlerinde yoğun nüfusa sahip olan Aleviler de yeni rejimden şikayetçi.
Yeni rejim Mart ayında sahil kesiminde Alevilere, Temmuz ayında ise Dürzilere yönelik saldırılar yaptı ve uluslararası kuruluşlara göre yüzlerce kişi yaşamını yitirdi.
BM’den Alevi katliamı raporu: savaş suçu
BM İnsan Hakları Yüksek Komiserliği (OHCHR) Suriye Soruşturma Komisyonu, Heyet Tahrir el-Şam (HTŞ) lideri ve geçici Cumhurbaşkanı Ahmed el Şara’nın yönetime geçmesiyle beraber Ocak ayından Mart ayının ortalarına kadar Suriye’nin kıyı kesimlerinde Alevilere yönelik katliamlara ilişkin Ağustos ayında bir rapor açıklamıştı.
BM tarafından yayımlanan 66 sayfalık raporda Suriye’nin Lazkiye ve Tartus kentlerinde Mart ayında meydana gelen ve üç gün süren katliamlarda yaklaşık bin 479 Alevi sivilin öldürüldüğü, onlarcasının da kayıp olduğu belirtilmişti. Öldürülenler arasında yaklaşık 100 kadın, yaşlı, engelli ve çocuklar da vardı.
Raporda ayrıca, Şara yönetimine bağlı yeni ordu ve Şam’a bağlı diğer silahlı grupların saldırıları “yaygın ve sistematik olduğu ve muhtemelen savaş suçu” olarak kaydedilmişti.
Sahil kentlerindeki Alevi katliamları raporu | BM: Yaygın, sistematik ve muhtemel savaş suçu
Süveyda’da Dürzi katliamı: BM raporlaştırdı
Geçici Şam yönetimi ordusu, IŞİD ve HTŞ gibi gruplar 13 Temmuz’da Suriye’nin güneyindeki Dürzi kenti Süveyda’ya saldırmaya başlamıştı. Saldırılarda toplamda 1592 Dürzi hayatını kaybederken, toplam can kaybı ise 2 bin 48’i geçmişti.
Şam güçlerinin 817 sivil Dürzi’yi yargısız infaz ettiği belgelenmişti. İnfaz edilen Dürzi siviller arasında 77 kadın ve 15 çocuk da vardı.
Süveyda’ya saldıran silahlı grupların işledikleri savaş suçları görüntülerle de kanıtlanmıştı. El Süveyda Ulusal Hastanesi’nde 20 sağlık çalışanının infaz edildiğine ilişkin görüntüler de ortaya çıkmıştı.
BM’den 9 uzman tarafından Süveyda’da yaşanan hak ihlallerine ilişkin 23 Ağustos’ta yayımlanan raporlarda saldırılar sırasında 105 kadın ve kız çocuğunun kaçırıldığı, aralarında 80 kadın ve kız çocuğunun da bulunduğu 763 kişinin akıbetinin bilinmediğini açıklanmıştı.
Pek çok rapor hazırlandı
Bu arada Suriye geçici hükümetine bağlı güçlerin Alevi ve Dürzilere yönelik katliamlarına hakkında Suriye İnsan Hakları Gözlem Evi (SOHR), BM, Af Örgütü, Reuters ve Human Rights Watch da raporlar hazırlamış ve tüm bu raporlarda sistematik katliamların yapıldığı kaydedilmişti.
Suriye – İsrail gerilimi sürüyor
Suriye’de çözümsüz kalan konulardan biri de, İsrail ile ilişkiler.
Suriye’deki iktidar değişiliği sonrasında İsrail’in saldırılarında da artış yaşandı. Şara’nın iddiasına göre, 8 Aralık 2024’ten 18 Eylül 2025’e kadar İsrail, Suriye’ye yönelik 1000’den fazla hava saldırısı ve 400’den fazla kara saldırısı düzenledi.
Yaz aylarından bu yana ise İsrail ile Suriye geçici hükümeti arasında ABD gözetiminde bir anlaşmanın sağlanması için diplomatik çabalar var. Son olarak Şara’nın 10 Kasım’da Beyaz Saray’da ABD Başkanı Donald Trump ile görüşmesinde İsrail ile anlaşma konusunda bir gelişme bekleniyordu. Ancak herhangi bir olumlu sonuç duyurulmadı.
İsrail Başbakanı Benjamin Netanyahu, 2 Aralık’taki açıklamasında Suriye ile bir anlaşmanın mümkün, ancak bunun Şam’ın güneyindeki silahsızlandırılmış tampon bölgenin kabul edilmesine bağlı olduğunu yineledi.
Trump’ın Suriye-İsrail mesajının ardından | Netanyahu tampon bölge şartını tekrarladı
Beyt Cin’de yeni saldırı
Bu arada İsrail ordusuna ait silahlı insansız hava araçlarının (SİHA), Şam kırsalının güneybatısında yer alan Beyt Cin beldesi çevresine 3 hava saldırısı düzenlediği kaydedildi. Suriye devlet televizyonu El-İhbariye’nin haberine göre, 3 hava saldırısında herhangi bir can kaybı yaşanmadı.
Bu arada İsrail ordusu, 27 Kasım’da Beyt Cin kasabasına Müslüman Kardeşler’in Lübnan’daki kolu olan Cemaat-i İslamiye üyelerine yönelik operasyon yapmıştı. Operasyon sonrası çıkan çatışma ve bombardımanda 2’si çocuk 13 kişi hayatını kaybetmiş, 24 kişi yaralanmıştı. Ayrıca Pusuya düşürülen 6 İsrail askeri de yaralanmıştı.
DIŞ HABERLER
