İran’ın Hürmüz Boğazı üzerinde ABD’ye ait insansız hava aracını düşürmesi, iki ülkeyi savaşın eşiğine getirdi. Trump’ın talimatı üzerine İran’ı bombalamak üzere kalkan savaş uçaklarının son anda geri çağrıldığı ortaya çıktı
İran’ın Perşembe günü Hürmüz boğazı bölgesinde hava sahasına giren ABD’ye ait askeri bir insansız hava aracını vurması nedeniyle iki ülke savaşın eşiğine geldi. İran’dan yapılan açıklamada bunun ABD’ye bir mesaj olduğu ve hava sahalarının ihlal edilmesi halinde benzer karşılıkları verecekleri duyuruldu. ABD askeri yetkilileri ise hava aracının uluslararası hava sahasında vurulduğunu söyledi ve bunun tahrik olmaksızın yapılan bir saldırı olduğunu kaydetti. Ancak ABD Başkanı Donald Trump saldırının kasti yapıldığına inanamadığını ve saldırının emrini bir general ya da başka birinin yanlışlıkla verdiği izlenimine kapıldığını kaydetti. Başkan, “drone’un içinde biri olsaydı bu çok büyük fark yaratırdı” ifadelerini kullandı. Trump saldırının ardından yazdığı Twitter mesajında “İran çok büyük bir hata yaptı!” ifadelerini kullanmıştı. Trump daha sonra İran’ın ABD’ye ait hava aracını vurmasının ardından ülkeye askeri müdahale düzenlenip düzenlenmeyeceğine dair soruya “Yakında öğreneceksiniz” şeklinde yanıt vermişti.
Uçaklar havadan döndü
Ancak New York Times gazetesi önemli bir iddiayı sayfalarına taşıdı. Gazetenin haberine göre Trump insansız hava aracının düşürülmesine misilleme olarak İran’da belirlenmiş bazı hedeflere saldırı talimatı verdiği ancak operasyondan son anda vazgeçti. Trump, radar ve füze bataryası gibi bazı hedeflere yönelik saldırı yönünde hazırlık yapılmasını istedi. Askerlere ve sivillere zarar vermemek için operasyonun sabah erken saatlerde düzenlenmesi bekleniyordu. Yetkililere göre uçakların havalanmasına rağmen son anda alınan geri çekilme emri üzerine saldırıdan vazgeçildi. NYT’nin, “Trump, İran’a hava saldırısına onay verdi, sonra aniden vazgeçti” başlıklı haberinde, Amerikalı askeri ve diplomatik yetkililerin, ABD yerel saatiyle 19.00’a kadar İran’a ait bazı radar ve füze bataryalarının vurulmasını bekledikleri, Trump’ın kararından vazgeçmesi sonucunda bunun gerçekleşmediği ifade edildi. Kararın Trump’ın fikir değiştirmesi nedeniyle mi yoksa stratejik endişeler kaynaklı mı alındığı bilinmiyor. Saldırı gerçekleşseydi bu Trump yönetiminin Orta Doğu’daki hedeflere yönelik gerçekleştirdiği üçüncü operasyon olacaktı.
İran’a müzakere mesajı
Dün ise Donald Trump, Umman aracılığıyla İran’a mesaj gönderdi. Trump mesajında İran’a saldıracakları tehdidinde bulundu. Trump, “Savaş değil müzakere istiyoruz” dedi ve İran’a müzakerelere başlamak için süre verdi. Mesajına cevap için süre tanıdı. Tahran yönetimi Trump’ı saldırının uluslararası sonuçları konusunda uyardı. İran, Hamaney’in müzakerelere karşı olduğunu ancak mesajın Hamaney’e iletileceğini söyledi. Öte yandan Rusya Dışişleri Bakanlığı, İran’a saldırmaya hazırlanan ABD’ye seslendi ve savaşın sonuçlarını iyi düşünmesini istedi.
İran: Tehlikeli bir provokasyon
Amerikan donanmasına ait MQ-4C Triton tipi gözetim uçağını düşüren İran, olayın ardından Birleşmiş Milletler (BM) ile Güvenlik Konseyi’ne (BMGK) mektup gönderdi. Mektupta, insansız hava aracının İran topraklarında uçmasının ‘provokasyon’ olduğu vurgulandı. İran hava sahasında dron uçurulmasının ‘İran’ın toprak bütünlüğüne yönelik tehlikeli bir provokasyon’ olduğu savunulan mektupta, ABD’ye karşı BM’nin harekete geçmesi istendi. Mektupta, ABD’nin bölgede illegal ve istikrar bozucu faaliyetlerde bulunduğu ve bunun sonlandırılması için BM’nin devreye girmesi istendi. İran Dışişleri Bakanı Cevad Zarif de Twitter’dan paylaştığı mesajında drone’un İran hava sahasını ihlal ettiğini bir kez daha yineledi. Drone’un Birleşik Arap Emirlikleri’nden kimliğini gizleyerek havalandığını savundu. Twitter mesajında 2 adet harita ve görsel de paylaşan Cevad Zarif drone’a ait parçaların İran sularında bulunduğunu iddia etti. ABD’den bir yetkiliyse düşen hava aracının Hürmüz Boğazı üzerinde uluslararası sularda düşürüldüğünü söyledi. Dünyada denizden çıkarılan petrolün üçte birinin nakliyatı Hürmüz Boğazı’ndan yapılıyor.
Ortadoğu’da gerilim yüksek
Ortadoğu’da küresel petrol tedarik yollarının geçtiği bölgede petrol tankerlerine düzenlenen saldırılar gibi yaşanan bir dizi olay Tahran ve Washington’un çatışmaya bir adım daha yaklaşmasına neden oldu. İran saldırıların sorumluluğunu üstlenmiyor, ancak bölgede gerilimin artması petrol ihracatında aksaklıklar olacağı endişesiyle ham petrol fiyatında artışa neden oldu. Perşembe günü ham petrolün fiyatı 3 dolardan fazla artarak varil başına 63 dolara çıktı. Pazartesi günü Washington gerginliği bir adım daha tırmandıracak bir adım atarak Ortadoğu’ya ek bin adet ABD askeri, Patriot füze savunma sistemi ile insanlı ve insansız hava gözlem araçları göndereceğini açıklamıştı. Avrupalı diplomatlarsa tanker saldırılarından İran’ı sorumlu tutmak için daha çok delile ihtiyaç olduğunu söylüyor.
WASHINGTON
