Bizim için biraz daha kolay, onlar için daha zor olsa gerek. O kibar ilçe şimdi et kokuyor
Hüseyin Kalkan/İstanbul
Birer birer gidiyor dükkânlar. Kitapçı dükkânları, sahaflar, yüz yıllık baharatçılar, tuhafiye dükkânları artık dönerciye dönüşüyor. Ya da cafe oluyor. Cafeler daha büyük ve geniş mekanlar gerektirdiğinde biraz daha içlerde olabiliyor. Ama iki kişinin ayakta ancak durabildiği mekanlar dönerci oluyor, sucukçu oluyor.
Şairler artık burada oturmuyor
Eskiden burada şairler otururdu. Cemal Süreya’nın hiç evi olmadı. (Bir keresinde az daha olacakmış, ama bunun da aile içi hesaplara kurban gittiğini anlatır günlüklerinde.) Hep kira evlerinde oturdu. Son mekânı Kadıköy’dü. Orada öldü. Cenazesini biraz gezdirdiler. Öyle istemişti hani. ‘Gömmeden önce biraz gezdirin beni’ Sunay Akın cenaze arabası ile gezdirdiklerini anlatıyor: “Yol güzergahına girmeden önce, bir anda aklıma Cemal Süreya’nın bir dizesi geldi. O da şu: Gömmeden önce biraz gezdirin beni…’ Bunu istemişti, yoksa tabutla omuzlarda mı gezmek istemişti bilmiyorum.
Kuzguncuk’tan geçerken
Akın, gezi güzergâhını şöyle anlatıyor: “Cemal Süreya’ya tarihi yarımadayı gösteriyorum. Martıları, vapurları, Kız Kulesi’ni… Üsküdar’a geldik. Ve Kuzguncuk’a doğru giderken dedim ki içimden: Kuzguncuk’tan geçerken hemen orada bir kahve var. Ve Can Yücel hep orada oturur. İster misin Can Yücel orada olsun… Eğer Can Yücel oradaysa arabayı durdurtacağım ve diyeceğim ki: Hocam bak, Cemal Süreya’yı gezdiriyoruz.” (Sunay Akın, Kafa Dergisi, Ocak 2015)
Kitabevleri ile meşhurdu
Fazıl Hüsnü Dağlarca da Kadıköylüydü. Şimdi ikisinin de bir sokakları var orada. Yani isimleri verilmiş birer sokağa. Ziya Osman Saba ise Misakı Milli Caddesi’nde yaşamış uzun yıllar. Belki bir gün adını verirler bir sokağa. Eskiden buraların kitabevleri de meşhurdu. O kısacık Muvakkıthane Caddesi’nde tam 5 kitabevi vardı. (Şimdi sadece bir bankanın Kültür Yayınları kaldı.) O kitabevlerine okuma akşamları düşen romancılar, şairler, öykücüler kitaplarını imzalar, şiirlerini okurlardı. Ece Ayhan, İlhan Berk, Cemal Süreya’nın, Gençlik Kitabevi söyleşileri de meşhurdur. 2000’lerin başında bile bu kısa küçük caddede 4 kitabevi vardı.
Her sokakta cafe
Sonra uluslararası market zincirleri zuhur etti. Şimdi o kitabevlerinin yerinde, dört kahve dükkânı var. (Şimdilik diyelim, yarına değişebilir.) Dükkân dediğime bakmayın, bunlar uluslararası birer marketler zincirinin halkaları. Tabii Kadıköy’den göçen sadece kitabevleri değil. Kadıköy çarşısının yapısı değişiyor, son birkaç yılda özellikle 2019 bu işin ayyuka çıktığı yıl oldu. Her sokakta üçerli beşerli açılan cafeler sanki artık doyum noktasına geldi.
Kibar semte ne oldu?
Bu defa da döner dükkânları hücum etmeye başladı çarşıya. Kolay değil, kitabevi diye gittiğiniz yerde karşınıza bir döner dükkânı çıkabilir. Ya da kazak almak için gittiğiniz dükkân kaşar ya da sucuk tost yapan bir dükkân olmuş olabilir. Kadıköylü entelektüeller şimdi gençliklerindeki Kadıköy’ü arıyorlar. Bizim için biraz daha kolay, sonradan İstanbullu sonradan Kadıköylüyüz. Onlar için daha zor olsa gerek. O kibar semtin bir döner köye dönüşmesi, sokakların et kokması. Aslında çirkinleşme sadece Kadıköy’le sınırlı değil. Her yerde her şekilde çirkinleşiyoruz. Belki tarihi yapı üzerine kat çıkılan tek ülke Türkiye. Emek Sineması gibi, Beyoğlu’nun simge binalarını yıkıp yerine AVM yapan tek ülke yine Türkiye. Genel kültürsüzleşme yaşıyoruz. İnsanlar, her dükkâna müstakbel bir döner dükkânı olarak bakıyorlar.
