Diyarbakır, İstanbul, Kars ve Cizre’de yapılan araştırmada, ‘Kadınlar yerel yönetimlerden ne istiyor’ sorusuna verdikleri ortak yanıt, ‘Eşit temsiliyet ve güvenli kentler de yaşamak’ oldu. Eşit temsiliyette ise HDP tüm partileri geride bıraktı
Türkiye tarihindeki en tartışmalı ve önemli seçimlerden biri olan 31 Mart seçimlerini geride bıraktık. Seçimler, günlerce sayılan oylar, taşınan seçmen kayıtları, iptal edilen İstanbul seçimleri ile hala gündemdeki yerini koruyor. Böylesi bir tabloda “Kadınlar nasıl kentlerde yaşamak istiyor?” sorusuna cevap aramak üzere Jinnews, 4 kentte bir çalışma yaptı. Diyarbakır, İstanbul, Kars ve Şırnak’ın Cizre ilçesinde kadınların ortak talebi üzerine çalışma yapıldı. Çalışmada kadınlar, yerel yönetimlerde kadın iradesinin daha çok yansıtılmasını ve güvenli kentlerin oluşturulmasını talep etti. Bugün paylaşacağımız bölümde genel olarak veriler ve sonuçlar yer alıyor. Toplumsal cinsiyet eşitsizliği ve kadının karar mekanizmasında yer almasını istemeyen eril siyaset kadınların siyasete katılımında önemli bir yere sahip olan yerel seçimlerde kadınları aday göstermediği gibi eril siyasetin yaşam bulmasına da zemin hazırlıyor. Belediye yönetimlerinde kadın temsilinin güçlenmesi ve kadınların kent yönetimine aktif katılımını sağlayacak politikaların hayata geçmesi için her alanda eşit temsiliyet ve eşbaşkanlık gibi kadınının iradesini yansıtacak politikaları sadece HDP’nin parti programında ortaya çıkıyor
Temsiliyet eşitliği Kadın temsiliyetinin önemli adımlarından biri olan eşbaşkanlık sistemi Demokratik Toplum Partisi (DTP) ile başlarken daha sonra Barış ve Demokrasi Partisi (BDP) ve son olarak da HDP ile devam etti. HDP, il, ilçe ve belde belediye başkan adaylarını eşit temsiliyete dayalı ‘eşbaşkanlık’ sistemiyle düzenlerken, AKPMHP, CHP kadın adayları göstermediği gibi parti programlarında da kadına yeterince yer vermiyor. Yerel yönetimler ve siyasi partilerde kadın temsiliyeti verilerinden yola çıkan Jinnews ekibi kadınlara “Nasıl kentlerde yaşamak istiyorsunuz?” sorusunu yöneltti. Kadınların nerdeyse tamamı yaşam koşullarının iyileştirilmesini ve güvenilir kentler istedikleri noktasında hemfikir. Kadınlar ayrıca eşitlikçi ekolojik kentlerin de inşa edilmesini istiyor. Kadınların bir diğer isteği ise yaşadıkları kentlerde bir an önce istihdam olanaklarının sağlanmasını talep ediyor
Aday sayısı 652’de kaldı
Kadın Adayları Destekleme Derneği’nin (KA.DER) verilerine göre 2004 yerel seçimleri sonucunda kadın belediye başkanı oranı yüzde 0.6 iken, 2014 yerel seçimleri sonucunda bu oran ancak yüzde 2.9’a yükseldi. 31 Mart’ta yapılan yerel seçimlerde AKP, CHP, MHP, HDP, İYİ Parti, SP, DSP ve DP’nin gösterdiği toplam 3 bin 717 belediye başkanı adayından yalnızca 249’u kadındı
Mücadele etki etti
31 Mart Yerel Seçimlerinde toplam 8 bin 257 kişi belediye başkanlıklarına aday oldu. Tüm adaylar içerisinde kadınların sayısı ise 652 ile sınırlı kaldı. Toplam aday sayısı içindeki kadınların oranı yüzde 7.8’e denk düştü. AKP’nin kesinleşen bin 282 adayından sadece 26’sı kadın oldu. İktidar partisinin toplam adaylarının içerisinde kadınların oranı yüzde 2.02’de kaldı. CHP’nin 882 adayından ise sadece 50’si kadındı. CHP’nin tüm adaylar içerisindeki kadınların oranı yüzde 5.66 oldu.
Kadın muhtarların sayısı yüzde 45.37 arttı
Türkiye Muhtarlar Konfederasyonu verilerine göre ise Türkiye’ de 30 bin 5 mahalle, 18 bin 152 köy olmak üzere toplamda 50 bin 157 muhtar bulunuyor. Türkiye genelinde kadın muhtarların sayısı erkek muhtarlara göre daha az sayıda olduğu görülürken, kadın muhtarların sayısı genel muhtarların sayısının yüzde 2.14’ ünü oluşturuyor. 2014-2019 arası dönemde 685 ile yüzde 1.30 olan kadın muhtar sayısı, 2019-2023 dönemine kadar 963 mahalle, 108 köy olmak üzere toplamda 1071’e yükseldi. Son yapılan seçimlerle kadın muhtarların sayısı genel itibariyle bir önceki seçimlere göre yüzde 4537 arttı.
4 kentte kadın muhtar yok
Yeni verilere göre ‘Türkiye genelinde, 2014-2019 döneminde toplam 73 ilde kadın muhtar bulunurken, 2019-2023 döneminde sayı 77’ye yükseldi. 140 sayısı ile en fazla kadın muhtar bulunan il İstanbul olurken, bu ili 124 kadın muhtar ile Ankara ve 120 kadın muhtar ile İzmir takip ediyor. Türkiye’de; Bayburt, Hakkari ve Siirt illerinde 1’er kadın muhtar bulunurken; Bitlis, Muş, Sinop ve Urfa illerinde ise hiç kadın muhtar yok.
81 ilin sadece 4’ü kadın
31 Mart yerel seçim sonuçlarına göre, yerel seçimlerde 81 ilin sadece dördünde kadın belediye başkanı seçildi. Antep’te AKP’nin adayı Fatma Şahin, Aydın’da CHP’nin adayı Özlem Çerçioğlu, Van’da HDP’nin adayı Bedia Özgökçe Ertan ve Siirt’te HDP’nin adayı Berivan Helen Işık belediye başkanı oldu. İlçe ve belde seçimlerinde ise AKP’de 6, CHP’de 10, MHP’de 1, Bağımsız 2, HDP’de ise 24 kadın seçildi. 31 Mart yerel seçimlerinde 652 kadın adaydan toplamda 43 kadın seçildi. Bu rakamlara göre eşit temsiliyeti her alanda hayata geçiren HDP en fazla kadının seçildiği parti olurken, AKP ise ikinci parti oldu. HDP’nin gösterdiği adaylardan iki kişi ise seçimi kazanmasına rağmen Kanun Hükmünde Kararname (KHK) ile ihraç edilmeleri gerekçe gösterilerek başkanlıkları düşürüldü. Yerel seçimlerde kadın oranı belirli oranda yükselse de hala eşitlik sağlanmış değil. İl, ilçe belde başkanlıkların yanı sıra muhtarların da seçildiği Mahalli Seçimlerde ise tam tersine kadın temsiliyeti bir önceki döneme göre yükseldi.
