Kamaç: Kürdün birliği geleceği şekillendirir

Demokratik Birlik İnisiyatifi Eşsözcüsü ve DEM Parti Amed Milletvekili Mehmet Kamaç, gazetemize konuştu:

Tarih herkese olduğu gibi Kürtlere de zaman zaman fırsatlar sunmuş ancak bu fırsatları değerlendirme konusunda sınıfta kalmışlardır. Bunun en bariz örneği 20. yüzyıl Ortadoğusu dizayn edilirken, herkes bu fırsatı kendi çıkarlarını esas alarak değerlendirirken Kürtler bu tarihi fırsatı harcamışlardır.

Şirin Bayık

Kürt Halk Önderi Abdullah Öcalan’ın Kürtlerin demokratik birliği için işaret ettiği Kürt Ulusal Kongresi henüz toplanabilmiş değil. Bu eksende geçtiğimiz aylarda Kuzey ve Doğu Suriye’nin Qamişlo kentinde düzenlenen Ulusal Birlik ve Ortak Tutum Konferansı heyecan yaratmış olsa da henüz dört parça Kürdistan’ı kapsayacak birliğin temelleri atılmadı. Öcalan’ın işaret ettiği Ulusal Kongre’nin önemi, engelleri ve etkilerine ilişkin Demokratik Birlik İnisiyatifi Eşsözcüsü ve DEM Parti Amed Milletvekili Mehmet Kamaç, gazetemizin sorularını yanıtladı.

Kürt Halk Önderi Abdullah Öcalan’ın ‘Barış ve Demokratik Toplum Çağrısı’ ile başlayan süreçte dikkat çeken noktalardan biri Demokratik Kürt Birliği’nin sağlanması. Bu yönlü ise Kürt Ulusal Kongresi’nin toplanması sürecin önemli adımlarından biri olarak bekleniyor. Peki Kürt Ulusal Kongresi’nin toplanması bugün Kürtler için neden önemli?

Statü elde edememiş toplumların en büyük sorunu içerden parçalanmışlık halidir. Bu durum temel haklar mücadelesinde ortak bir perspektif ve tutum belirlemenin önündeki en büyük engeldir. Bu toplumlar ideoloji, inanç ve mezhep ilkelerinin şekillendirdiği tüzel ve özel yapılar yani alt kimlikler üzerinden atomize olur ve tüm halkı kapsayan ortak kimlik kaybolur. İçerideki bu parçalanmışlık hali zamanla karşıtlığa ve krizlere dönüşür ve bu durum karşısındaki güçlere büyük fırsatlar verir. İç çelişkileri ve krizleri derinleştirmeye ve hatta zaman zaman düşmanlaştırmaya kadar vardırır. Böylesi bir durumda mücadelenin başarıya ulaşması imkansız olur.

Aslında betimlediğimiz bu durum Kürtlerin tarihini tarif ediyor. Yıllarca yazıldı, çizildi. Burada yaşananları tekrar etmenin bir anlamı yok. Ancak tek cümle ile tarif etmek gerekirse ‘Kürtlerin bugüne kadar uzun soluklu bir mücadele ve ağır bedellere rağmen hala bir statü sahibi olamamışlar ise bu iç birliğe sahip olamamalarının sonucudur.’ Kürtlerde yüzyıllardır tartışılagelen ulusal birlik hala gündemdeki sıcak yerini korumaktadır. Bu tartışma birliğe duyulan ihtiyacın sonucudur.

Buradan hareketle 21. yüzyıl Ortadoğusu yeniden dizayn edilirken tarih Kürtlerin önüne yeni bir fırsat çıkarmaktadır. Bu fırsatı değerlendirmenin yolu iç bütünlüğü sağlayıp Ulusal Kongre’yi oluşturmaktan geçer. Bunu gerçekleştirememek demek 20. yüzyılı tekrar etmek demektir. Kürtler açısından sonuçları da farklı olmayacaktır. Bu nedenlerle ulusal değerler ile oluşturulacak Ulusal Birlik ve bunun pratik hali Ulusal Kongre’dir.

‘Stratejik ve kapsamlı adımlar atılmalı’

Ulusal Kongre’nin sadece siyasi bir yapı değil, aynı zamanda Kürt kültürünün, dilinin ve tarihinin bir araya geldiği, kadınların ve gençlerin aktif rol aldığı, diaspora Kürtlerinin de katılım gösterdiği geniş tabanlı bir platform olması gerekir. Böylece kongre, sadece politik bir araç değil, aynı zamanda Kürt halkının birliğinin ve direncinin kültürel temellerinin güçlendirilmesi anlamına gelir. Bundan dolayı Sayın Öcalan da her fırsatta Ulusal Kongre’ye vurgu yapmaktadır.

27 Şubat 2025’te Sayın Öcalan tarafından yapılan ‘Barış ve Demokratik Toplum Çağrısı’ ve devamında PKK’nin 12. Kongresi’nde alınan kararlar, bu kongrenin sadece teorik bir hedef olmadığını, somut ve tarihi bir adım olarak ele alındığını göstermektedir. Bu süreçte Öcalan, kongrenin toplanmasının, hem silah bırakma hem de demokratikleşme yolunda kritik bir eşik olduğunu vurgulamıştır.

Özellikle 2013-2015 yılları arasında bu tür kongre girişimleri ciddi bir ivme kazanmış ancak hem iç siyasi çekişmeler hem de dış müdahaleler nedeniyle başarıya ulaşamamıştır. Bu deneyimler, Kürtlerin birlik olma yolundaki engellerin tarihsel olduğunu ve bunları aşmak için daha stratejik ve kapsamlı adımlar atılması gerektiğini göstermektedir.

Kürt Ulusal Kongresi’nin toplanması Kürtlerin kendi iç dinamiğini nasıl etkiler? Daha önce siz de bu anlamda Güney ve Kuzey Kürdistan’da toplantı ve kongrelere katıldınız. Nasıl bir izlenim edindiniz? Buralarda kongrenin toplanmasına ilişkin beklentiler ne durumda?

Evet, son dönemde Başur ve Rojava’ya ziyaretlerimiz oldu. Coğrafya ile birlikte demografik olarak da parçalanmış bir halktan bahsediyoruz. Kürdistan’ın her bir parçasının özgünlükleri vardır. Farklı sosyal, siyasal, ekonomik gerçeklikleri vardır. Dünya ile ilişkiler noktasında farklı parametrelere sahiptirler. Ancak bunların hiçbiri Kürt halkının özgürlük mücadelesinde ortaklaşmanın önüne geçemez, geçmemelidir. Hiçbir parçadaki bir kazanım diğer parçadaki Kürdün kazanımının kaybedilmesi üzerine inşa edilemez. Yaptığımız görüşmelerde hem Başur hem de Rojava’daki Kürtlerin yaklaşımı da bu temelde şekilleniyor. Bu çok sevindirici bir durum. Herkes herhangi bir parçadaki kayıp ve kazanımın diğer parçaları doğrudan etkilediğinin bilincinde ve buna göre hareket ediyor.

Bu adımların en önemlisi Sayın Öcalan 27 Şubat’taki çağrıdan önce Başur’daki başta sayın Mesut Barzani, bölgesel yönetim, Talabaniler ve kimi siyasi partilerin görüşünü aldıktan sonra çağrıyı gerçekleştirmesidir.

Yine 26 Nisan’da Qamişlo’da düzenlenen Ulusal Birlik ve Ortak Tutum Konferansı’dır. Konferans öncesi özellikle Başur ve Rojava arasında önemli bir diyalog zemini oluşturulmuş ve bunun sonucunda konferans gerçekleşmiştir. Ki bu konferans Rojava’daki bütün Kürtlerin büyük özverisi ile düzenlenmiş, Kürtlerin tarihinde önemli bir yeri ve anlamı olan bir adımdır.

Kürt Ulusal Kongresi’nin toplanması Kürtlerin dış politikası açısından ne ifade ediyor? Kongrenin toplanması Kürtlere nasıl bir avantaj sağlar?

Ortadoğu’da olmak, Ortadoğu gibi bir coğrafyada varlık mücadelesi vermek kolay iş değil. Siyasi dengelerin günlük hatta anlık değiştiği, birden çok gerekçe ile küresel güçlerin hesaplarının olduğu bir coğrafyadır. Daha da önemlisi güç dengelerinin şekillendiği, ticaret ve enerji kaynakları açısından stratejik bir kesişim noktası olan bu coğrafyada bölgesel ve küresel güç dengelerini hesaba katmamak gerçeklikten uzak bir tutum olur.

Dolayısı ile Kürtlerin özgürlük mücadelesi küreselleşen dünyada uluslararası ilişkileri ve diplomasiyi en etkin şekilde kullanmayı gerektirir. Bir ulus olmaktan kaynaklı kendi kaderini tayin etme hakkından tutun, dil, kimlik ve statü taleplerine kadar ne istediklerini net bir şekilde dünya ile paylaşabilmeleri için Kürtlerin temsiliyetinin bir çatı altında toplanmasını zorunlu kılıyor. Dünya ile muhattabiyeti bir parça ya da bir parti adına değil bir halk adına güçlü bir şekilde gerçekleştirmenin yolu yine o halkı temsil niteliğine sahip bir çatı ile mümkündür.

Bu kongrenin toplanması Kürtlerin yaşadığı Türkiye, Irak, İran ve Suriye devletleri açısından nasıl bir anlama sahip? Kürtlerin birliği bu ülkeleri hangi yönde etkiler?

Bütün toplumlarda olduğu gibi Kürtlerde de farklı ideolojiler, dini inançlar ve mezhepler var. Yine Kürdistan’da yaşayan farklı etnik kimlikler var. Bu farklılıklar bir zenginlik iken maalesef Ortadoğu toplumlarının özelliği olsa gerek farklılıklar daha çok karşıtlıklara dönüşüyor kimi zeminlerde. Bu karşıtlıklar düşmanlıklara kadar varabiliyor. Bu düşmanlaştırmanın zeminini bir yönü ile de sizin sorunuzda isimlerini zikrettiğiniz sömüren güçler hazırlıyor. Bu durum sömüren güçlerin Kürt politikasının temelini oluşturuyor ve maalesef bundan çok büyük fayda da sağladılar. Bütün farklılıkları barındıran Ulusal Birlik’in sağlanması bu birliğin Ulusal Kongre marifeti ile temsil edilmesi sömürgeci güçlerin bu politikasını anlamsızlaştıracağı gibi Kürtlerin kazanımlarını koruma ve geleceğini temel haklar zemininde inşa etmek için de stratejik öneme sahip bir adımdır. Bizler Demokratik Birlik İnisiyatifi olarak bu bilinç ile yola çıktık ve çalışmalarımızı bu çerçevede sürdürüyoruz.

Son olarak Kongre’nin toplanmamasının önündeki engeller nelerdir? Toplanmaması halinde Kürtleri nasıl riskler bekliyor?

Neden toplanamıyor sorusu çok can alıcı bir sorudur. Bu kongrenin toplanmasının ilk şartı öncelikle her parçanın kendi içinde birliğini ve bütünlüğünü sağlamasıdır. Bu sağlanmadan parçayı bir bütün olarak temsil mekanizması oluşamaz. Bu mekanizma oluşmadan yapılan her girişim sadece bir kesimin ya da yapının faaliyeti olur. Siz de takdir edersiniz ki amaç hasıl olmuş olmuyor. Bunun ilk adımını yakın tarihte güzel bir örneklikle Rojava’da gördük. 26 Nisan’da Qamişlo’da düzenlenen Birlik ve Ortak Tutum Konferansı Kürtler adına hem muhatap olduğu Şam yönetimi ile müzakereler, hem dünya siyaseti ile muhatap olacak bir mekanizma oluşturdu. Bu mekanizma tüm parçalarda oluştuğunda Kongrenin toplanması için yolun yarısından fazlasını kat etmiş olacağız.

Önündeki engellerin bir diğeri de biraz önce de söylediğim gibi dört parçaya bölünmüş dört farklı ülke ile direk muhatap her dört parçanın siyasal, sosyolojik, ekonomik ve gerek bölge ülkeleri gerekse dünya ile ilişkiler bağlamında özgünlükleri var. Bunun beraberinde getirdiği avantajlar ve dezavantajlar söz konusudur.

‘Statü taleplerinin karşılık bulması zorlaşır’

Kongrenin toplanmaması halinde Kürtler arasındaki parçalanma derinleşecek, her parça kendi kazanımlarını korumaya çalışırken diğer parçalarla rekabet içinde olacaktır. Bu durum, devletlerin baskılarının artmasına ve Kürt hareketinin zayıflamasına yol açabilir. Ayrıca, uluslararası arenada Kürtlerin muhatap alınabilirliği azalacak, statü taleplerinin karşılık bulması zorlaşacaktır. En kötüsü, geçmişte yaşanan iç çekişmeler ve krizlerin yeniden ortaya çıkma riski yüksektir.

Bu yüzyılda ve tarihi süreçte Kürtlerin kendilerini ulusal kongreye götürecek zemini hazırlama bilgi, birikim ve yeteneğine sahip olduğuna inanıyorum. Bunu gerçekleştirmek Kürtlerin geçmişe olan borcu, geleceğe karşı görevidir.