Dünya kayısı üretiminde önemli yer tutan Malatya’da 13 Nisan’ı 14 Nisan’a bağlayan gece kayısı bahçelerini don vurdu. Bir üretici “İnsanlar yası var gibi evlerine çekildi. Tarım Bakanı her yerde konuşuyor, gelip burayı görsünler” dedi. CHP Malatya milletvekili Ağbaba “Şimdi borç ödeme zamanı geldi ama umutlarını bağladıkları kayısı yok oldu. Ekonomik krize Malatya’daki tabii kriz eklendi” dedi
İthalata dayalı tarım, gübre, mazot, elektrik zamları nedeniyle Türkiye’de birçok üründe yaşanan kaotik fiyat artışlarının nasıl dizginleneceği tartışmaları yaşanırken Malatya’da kayısı bahçeleri dondan büyük zarar gördü. Darende Ziraat Odası Başkanı Orhan Karaca “Vatandaşların tarımsal üretimini sürdürme imkanı bu son don ile ortadan kalkmıştır. Devletin burayı afat kapsamına alması gerekir” açıklaması yaptı.
Hava sıcaklığının 13 Nisan’ı 14 Nisan’a bağlayan gece sıfırın altına düştüğü Malatya’da don çiçek açan kayısı bahçelerinde hasarla neden oldu. Akçadağ, Yazıhan, Darende, Kale, Hekimhan, Battalgazi gibi yerlerde kaybın büyük olduğu kaydediliyor. Bazı ilçelerde kaybın yüzde 6-70’lerde olduğu tahmin ediliyor.
CHP Genel Başkan Yardımcısı ve Malatya Milletvekili Veli Ağbaba, “Malatya’nın tüm ilçelerinde meyveye dönüşmüş olan kayısının büyük bölümü yandı. Türkiye’deki ekonomik krize Malatya’daki tabii kriz eklendi” dedi.
Ağbaba şunları söyledi: “Malatya bugün yine kara bir güne uyandı. Üreticilerin bin bir emek verdikleri kayısılar sabaha doğru eksi 5-6 derece ile dondu. Geçtiğimiz yıl 6 Mayıs’ta dona teslim olan kayısı bu yıl 14 Nisan’da bir felaketle karşı karşıya kaldı. Hem meyveler hem de üreticilerin emekleri yandı. Başta Akçadağ, Yazıhan, Kale olmak üzere Malatya’nın tüm ilçelerinde meyveye dönüşmüş olan kayısının büyük bölümü yandı. Geçen yıl kayısıları yanan üreticiler bankalardan kredi çekip borçlarını ödediler. Şimdi borç ödeme zamanı geldi ama umutlarını bağladıkları kayısı yok oldu. Bankalarla karşı karşıya kalacaklar. Bu yıl ağaçlarına bakmak için ilaç, mazot ve gübre almaya çalıştılar. Çoğu üretici artan fiyatlar nedeniyle bahçelerine gübre bile atamadı. 30-40 bin liralık poliçe bedellerini ödeyemeyeceği için TARSİM’e sigorta yaptıramadı. Türkiye’deki ekonomik krize Malatya’daki tabii kriz eklendi. Yapısal ve kalıcı çözümler üretilmezse Malatya’yı çok zor günler bekliyor. Zarar bir an önce tespit edilerek üreticinin kaybı için gerekli çalışmalar başlatılmalıdır
İnsanlar yası var gibi evlerine çekildi
Akçadağ’a bağlı Ören Mahallesi’nde yaşayan ve beş yıldır kayısı üreticiliği yapan Tülay Şeker, ‘‘Şu an insanlar yası var gibi evlerine çekilip oturmuş. Bu insanların birçoğunun umudu kayısıydı ve bir gecede yok oldu. Tarım Bakanı her yerde konuşuyor, gelip burayı görsünler, bizim için nasıl bir çare bulacaklar? Herkesin kayısısı yandı. İnsanlar ne yapacağını bilmiyor. Durum içler acısı” dedi.
Kuzeni Bozo Şakar “Yiyecek kayısı bile kalmadı” dedi.
‘Ova bölgelerde etkilenme daha’
Malatya İl Tarım Müdürü Tahir Macit hasar tespit çalışmalarının devam ettiğini belirterek, “Arkadaşlarımız çalışıyor şu anda, 9 milyon kayısı ağacından bahsediyoruz, ilçelere de talimat gönderdik çalışıyorlar, henüz rapor gelmedi. Bugün ve yarın da don riski var, yarın da çalıştıktan sonra raporlaştıracağız” dedi.
Ziraat Mühendisleri Odası Malatya Şube Başkanı Fevzi Çiçek şunları söyledi: “Dün gece eksi 1 ile eksi 5 derecelerde seyreden hava sıcaklığı nedeniyle kayısı ürünleri için bazı bölgelerimizde yüksek oranlarda bazı bölgelerde ise kısmi hasarlara yol açtı. Malatya geneline baktığımızda 600-700 rakımdan yaklaşık 1600-1700 rakıma kadar kayısı yetiştiriciliği yapılıyor. Dolayısıyla fenolojik olarak farklı evreler var. 1300 rakımının altındaki bölgelerde küçük meyveler çiçek evresini geçirdiği için hassas evreye girdiler, bu bölgelerde düşük sıcaklardan etkilenme oranı daha yüksektir. Sahadan aldığımız bilgilere göre ova bölgelerde etkilenme daha yüksek. Kesin hasar tespiti için birkaç gün beklemek gerekir, aksi halde yanıltıcı olur. Bu akşam için de düşük sıcaklık uyarıları var. Bazı çiftçilerimiz ‘ nasıl olsa tamamı yandı, bundan sonra tedbir almama gerek yok’ gibi ifadeler duyduk. Bu yanıltabilir, tedbiri elden bırakmamalarını tavsiye ediyoruz.”
‘Devletin burayı afat kapsamına alması gerekir’
Kayısı üreticisi ve Tüm Üretici Köylüler Sendikası Malatya Şube yöneticisi Mazlum Köse, Malatya ekonomisinin yaklaşık yüzde 80’nin kayısı üretimine dayandığını belirterek girdi fiyatlarındaki artışa işaret etti. Zor günler geçiren üreticilerin, zirai don ile yaşanan ürün kaybından dolayı daha da çaresiz kaldığını söyledi. Köse, “’Don olacak, fırtına olacak, üreticiler önlemini alsın’ diyorlar. Peki üretici nasıl tedbir alacak? Doğal afetlere karşı üreticinin alabileceği hiçbir tedbir yok, ilkel yöntemlerle önlem alma imkanı da yok. Şu ana kadar aldığımız bilgilere göre özellikle çukur ve dere yatakları başta olmak üzere kayısı üretiminin yapıldığı bölgelerde yüzde 60’ın üzerinde bir ürün kaybı var” dedi.
Aynı zamanda kayısı üreticiliği yapan ve 170 kayısı ağacı bulunan Mazlum Köse, Akçadağ’da hasar oranının yüksek olduğunu söyleyerek, “Benim de kayısılarım Akçadağ bölgesinde, Akçadağ, Battalgazi, Kale, Yazıhan, Dilek, kısacası kayısı rekoltesini belirleyen havzalarda hasar yüzde yüze yakın” diye konuştu.
Malatya’daki 9 milyon kayısı ağacından tam verim alındığında 150 bin ton kuru kayısı elde edildiğini belirten Köse “Bunun en az yüzde 60’ı yok oldu diyebiliriz, sahadan gelen gözlem ve tespitler bu yönde. Malatya’nın coğrafyası ova ve dağlık bölgelerden oluşuyor. Genelde gerek coğrafi gerekse de iklimsel şartlardan kaynaklı yıllık ortalama üretim 100 bin, bunun 90 bini yandı diyebiliriz” dedi.
Darende Ziraat Odası Başkanı Orhan Karaca da “Alan taramasında ürün kalmamış diyecek kadar büyük bir hasar var. Vatandaşların tarımsal üretimini sürdürme imkanı bu son don ile ortadan kalkmıştır. Devletin burayı afat kapsamına alması gerekir, aksi halde tarımın sürdürülmesi mümkün olmadığı gibi ciddi bir gıda sorununa neden olur” değerlendirmesinde bulundu.
Kaynak: Hekimhan Medya, Busabah Malatya, Gazete Duvar
