2021 yılında Türkiye’den 122 ülkeye toplam 344 bin 370 ton fındık ihracatı gerçekleşti. Bu ihracatın şampiyonları ise Türkiye’de tekelleşen İtalyan Ferrero ile tekellerin kilidi Cüneyt Zapsu oldu
Yusuf Gürsucu / İstanbul
Karadeniz Fındık ve Mamulleri İhracatçılar Birliği ile İstanbul Fındık ve Mamulleri İhracatçılar Birliği, 2021 yılında en fazla fındık ihraç eden firmaların listesini açıkladı. Açıklamaya göre, 2021 yılında Türkiye’den 122 ülkeye toplam 344 bin 370 ton fındık ihracatı ile bugüne kadar bir yılda yapılan en yüksek ihracat rakamı olduğu belirtildi. Bu ihracatın şampiyonlarının ise Türkiye’de tekelleşen İtalyan Ferrero ile Ferrero’yu Türkiye’ye getirip tekel konumuna getiren Cüneyt Zapsu’nun sahibi olduğu Balsu şirketi oldu.
Kazananlar hep aynı
Yayınlanan listeye göre İtalyan Ferrero toplam 543 milyon 929 bin dolarla ilk sırada yer tutarken, Cüneyt Zapsu’nun sahibi olduğu Balsu Gıda 209 milyon 327 bin dolarlık ihracatla ikinci sırada yer aldı. Ferrero bu ihracat karşılığında miktar olarak kaç ton fındık ihraç ettiğini beyan etmek istemezken, Balsu Gıda ise 31 bin 588 ton iç fındık ihracatı karşılığında 209 milyon 327 bin dolar ihracat gerçekleştirdiğini beyan etti. Ordu Ünye’de faaliyet gösteren Durak Fındık ise 24 bin 255 ton iç fındık karşılığı 171 milyon 315 bin dolar ihracat ile 3. sırada yer aldı. Yabancı sermayeli Progıda, 2021 yılında 26 bin 112 ton fındık karşılığı 162 milyon 742 bin dolarlık ihracat gerçekleştirdi.
Kaybedenler çiftçiler
Karadeniz Bölgesi’nin en önemli 2 üretim alanı fındık ve çay olması ve bu ürünlerde her zaman kaybeden üreticiler olmasına karşın AKP iktidarının anlaşılmaz bir biçimde bölgeden yoğun oy alması ciddi bir zıtlığı ortaya çıkarıyor. Çay üreticileri her yıl ÇAYKUR’un ve TMO’nun çay fiyatlarını açıklar açıklamaz hemen ardından kota uygulamasına geçerek, çiftçiyi düşük fiyatlarla tüccara mahkûm eden politikalar sonrası çiftçiler büyük bir zarara uğratılırken aynı yöntemin fındık üreticileri üzerinde de oynandığı açıkça görülüyor. Fındıkta oyun ABD’nin Florida eyaletinde kuruluyor. Her yıl ABD’de yapılan Uluslararası Fındık Konseyi toplantısında belirlenen fiyatlar Karadeniz Bölgesi’nde üreticilere rekolte vb. oyunlarla dayatılıyor.
Fiyat ABD’den geliyor
Dünya fındık üretiminin yüzde 70’ini karşılayan Türkiye, hem üretimde hem ihracatta dünya lideri konumunda. 706 bin hektarlık alanında yaklaşık 500 bin çiftçi tarafından üretilen fındıkta her zaman kaybeden üretici olurken, kazananlar ise fındık tekelleri oluyor. Türkiye’nin üretim kaleminde çok önemli bir yere sahip fındıkta hiç ithalat yapılmazken, fındık fiyatının neden Türkiye’de değil de ABD’de açıklanıyor sorusunu üreticiler yıllardır sormaya devam ederken her yıl oynanan rekolte belirleme oyunları çiftçinin zararını ortaya çıkarıyor.
Fındığı kontrol eden Zapsu!
Uluslararası Kuruyemiş ve Kuru Meyve Konseyi’nin (INC), kurucu üyesi olan ve AKP’li Cumhurbaşkanı R. T. Erdoğan’ın eski yıldızlarından Cüneyt Zapsu fındıkta oyun kurucu olarak faaliyet gösteriyor. Zapsu gerçekleştirdiği aracılık hizmetleri ile İtalyan gıda tekeli olan Ferrero’yu yarattığı spekülasyonlarla Türkiye’de fındık tekeli haline getirdiği biliniyor. Ferrero, Fındık’ta Türkiye’ye bağımlı kalmak istemiyoruz türü açıklamalarıyla birlikte Gürcistan, Azerbaycan ve hatta Güney Amerika ülkelerinde kendisine alternatifler aradığını belirtirken aynı zaman da İtalya hükümeti eli ile Avrupa Birliği’nde girişimlerde bulunarak Türkiye’de üretilen fındığın sağlıksız olduğu vb. gibi iddialarla fındık fiyatlarını her yıl aşağıda tutmayı başardığı izleniyor.
Rekolte oyunları
Tarım ve Orman Bakanlığı İl Müdürlükleri koordinasyonunda oluşturulan ‘fındık rekolte tespit’ heyeti; Ulusal Fındık Konseyi üyeleri, ziraat odaları, ihracatçı birlikleri, ticaret ve sanayi odaları, borsalar, üniversiteler, Fiskobirlik, Ticaret Bakanlığı temsilcilerinden oluşuyor. Bu heyet her yıl yaptığı gibi 2021 fındık rekolte tahminini açıklamış ve 650 bin ton olarak ilan etmişti. Bu ilandan sonra, rekolteyi düşük bulan ihracatçılar ve fındığın en büyük alıcısı ve ihracatçısı olan Ferrero rekolte oyununu sahnelemeye başladı. Ardından rekolte belirleme heyetinde yer alan Karadeniz Fındık ve Mamülleri İhracatçıları Birliği yapılan tahmini kabul etmeyerek rekoltenin 815 bin 336 ton olacağını ilan etti. İstanbul Fındık ve Mamülleri İhracatçılar Birliği de bu rekolte tahminine destek verdi. Bu gelişmeler sonrası İhracatçı Birlikleri Tarım ve Orman Bakanlığı’nın belirlenen rekoltenin açıklanmasını engelledi. Rekoltenin fazla olduğu yönünde algı yaratılarak 30 liradan aşağı fiyat beklemeyen çiftçiye fındık 20-23 lira düzeyinde dayatılırken çiftçi her yıl olduğunu gibi yine isyan ediyordu.
2021 fındık fiyatları
2021 yılı uygulanan fındık fiyatları oynanan oyunla çiftçiye kaybettirilirken AKP’li Cumhurbaşkanı Erdoğan, “Fındık alım fiyatımız yüzde 50 sağlam iç esasına göre, Giresun kalite fındık için kilogram başına 27 lira, Levant kalite fındık için ise kilogram başına 26.5 liradır” açıklaması gerçekleşmezken üretim maliyetlerinde fiyatlar oluşturuldu. Gerçek alım fiyatları ise şöyleydi: TMO fındık fiyatı: 21.00 TL-22.50 TL, Akçakoca fındık fiyatları: 21.00-24.34 TL, Çarşamba fındık fiyatları: 21.50-23.00 TL, Düzce fındık fiyatları: 21.00-24.34 TL, Fatsa fındık fiyatları: 20.75-24.14 TL, Giresun fındık fiyatları: 21.24-26.90 TL, Kocaeli fındık fiyatları: 20.25-20.25 TL, Ordu fındık fiyatları: 21.50-23.50 TL, Sakarya fındık fiyatları: 20.25-23.25 TL, Samsun fındık fiyatları: 21.85-23.50 TL, Trabzon fındık fiyatları: 21.75-23.25 TL, Terme fındık fiyatları: 21.50-23.25 TL, Ünye fındık fiyatları: 21.50-23.50 TL ve Zonguldak fındık fiyatları: 20.25-23.00 TL oldu.
