Sinema aracılığıyla toplumsal diyalogları güçlendiren, sanatsal üretimi teşvik eden ve belgesel sinemanın etkisini artıran bir kültürel etkinlik olarak konumlanmayı amaçlayan FilmAmed, görülmeyen adaletsizliklerin, hak ihlallerinin, kadınların, emekçilerin ve halkların direnişinin gösterilebildiği özgür bir alana dönüşüyor
Selman Çiçek
FilmAmed Belgesel Film Festivali bu yıl 9. kez sinemaseverlerle buluşuyor. İlk olarak 2011 yılında Kayapınar Belediyesi’ne bağlı Cegerxwîn Kültür Sanat Merkezi’nde “Film Günleri” adıyla başlayan etkinlik, zamanla bir belgesel film festivaline dönüştü. Festival, 2016’daki kayyım darbesi sonrası kültürel etkinliklerin sekteye uğramasına rağmen faaliyetlerini sürdürdü. Festivalin 9.’su, Ortadoğu Sinema Akademisi Derneği öncülüğü ve Kayapınar Belediyesi işbirliğiyle düzenlenecek. 26-30 Eylül tarihleri arasında düzenlenecek festivalin bu yılki teması ise, “Kökler… Ateşin Etrafında Gerçek Söylenceler…” olarak belirlendi.
FilmAmed Belgesel Film Festivali, belgesel sinemayı bir ifade aracı olarak teşvik ederek, kültürel çeşitliliği ve toplumsal meseleleri görünür kılmayı misyon ediniyor. Festival, bağımsız sinemacıların üretimlerini destekleyerek özgün ve eleştirel belgesellerin daha geniş kitlelere ulaşmasını sağlıyor. Sinema aracılığıyla toplumsal diyalogları güçlendiren, sanatsal üretimi teşvik eden ve belgesel sinemanın etkisini artıran bir kültürel etkinlik olarak konumlanmayı amaçlayan FilmAmed, görülmeyen adaletsizliklerin, hak ihlallerinin, kadınların, emekçilerin ve halkların direnişinin gösterilebildiği özgür bir alana dönüşüyor. Sanatçıyı toplumun vicdanı olarak görüyor ve bu yüzden toplumsal hafızayı diri tutan, kayıt altına alan, unutulmaya yüz tutmuş gerçekleri açığa çıkaran, sorular soran ve eleştirme cesareti göstererek tüm toplumsal sorunlara ışık tutan bir etki göstermektedir.
Mehmet Atlı konseri ile başlayacak
26 Eylül’de Mehmet Atlı konseri ile açılışını yapacak FilmAmed’in ilk gösterimi ‘Jinwar’ olacak. Bir kadın devrimi olan Rojava Devrimi’nden bugüne kadar kadınlar için birçok ilki hayata geçirdi. Bunlardan biri de Jinwar kadın köyü projesinin hayata geçirilmesi oldu. 2017 yılında temelleri atılan ve 25 Kasım 2018’de yapımı tamamlanan Jinwar kadın köyü projesi, Rojava Film Komünü tarafından bir belgeselde ele alındı. Rojava Film Komünü bünyesinde çalışan sinemacı ve sanatçı kadınlar tarafından projelendirilen belgeselin yönetmenliğini ise genç sinemacı yönetmen Nadya Derwîş üstlendi.
FilmAmed, bu yıl dört tematik alanda ödüller verecek. Bu ödüller ise şöyle;
- Toplumsal eşitlik ve insan hakları
Tema Ödülü: “Orhan Doğan adalet ve hakikat ödülü”
- Gölgeden ışığa: Kadının yolculuğu
Tema Ödülü: “Leyla Qasim özgürlük ödülü”
- Ekoloji: Köklerden yarına
Tema Ödülü: “Hewsel Bahçeleri ödülü”
4- Halk Jürisi
Halk Jürisi Ödülü: “Kemal Kurkut halk ödülü”
FilmAmed’in jürisi ile şu isimlerden oluşuyor:
Ayşe Polat – Yönetmen, senarist, yapımcı
Ekrem Heydo – Yönetmen, görüntü yönetmeni, yapımcı
Nazmi Karaman – Oyuncu, yönetmen
Shilan Saadi – Yönetmen, belgesel yapımcısı
Şêro Hindê – Yönetmen, yazar
Film Seçkisi
Gösterimlerin büyük çoğunluğu ÇandAmed sinema salonunda yapılırken, Amed Şehir Tiyatrosu Salonu ve Bezgin Bekir Sinema Salonu’nda da filmler izleyici ile buluşacak. Bu yıl seçkiye seçilen filmler ise şöyle; 36 / Rêzan Mîr Uğurlu, Bir Sürgünün Not Defteri / Mert Güncüer, Bizim İsmail / Fatin Kanat – Önder İnce, Son Büyük İkon: Surp Giragos Kilisesi / Eren Kahraman, Dargeçit / Berke Baş, Domates Biber Depresyon / Aybüke Avcı, Ezda / Halime Aktürk, Görünür Görünmez: Bir (Oto)Sansür Antolojisi / Fırat Yücel, Erhan Örs, Hakan Bozyurt, Can Memiş, Sibil Çekmen, Nadir Sönmez, Serra Akcan, Belit Sağ, Sweet Home Adana / Nagehan Uskan, Habibullah / Adnan Zandi, Stêrka Li Ser Xetê / Bêrîvan Saruhan, Walk of Iris / Burcu Güler, Jinwar / Nadia Derwiş, Li Ber Siya Spîndarê / Kenan Diler, Shot the Voice of Freedom / Zainap Entezar, Rojîn’s Dream / Serwa Aliveisy, Landless Like The Wind / Borhan Ahmedi, The Last 5 Minutes / Şehram Maslakhi, Bîra Sûrê / Azad Altay, Rengê Kevir / Tuğba Yaşar,Üçüncü Gurbet / Mediha Güzelgün, Grape Season / Ebrahim Hesari, Yibo / Şükran Demir & Özgür Ünal, Sürgün Asla Bitmez / Bahar Bektaş
Gösterim seçkisi
Öte yandan FilmAmed’de bir gösterim seçkisi de olacak. Bu filmler ise şöyle; Dahomey / Mati Diop, Yeni Han / Bingöl Elmas, A Fedayee Film / Kamala Aljafari, A State of Passion / Carol Mansour & Muna Khalidi, Zerafet ve Şiddet Arasında / Şirin Bahar Demirel
Atölye ve paneller
FilmAmed’de sadece film gösterimleri olmayacak. Festival boyunca atölyeler ve paneller de izleyici ile buluşacak. Festival kapsamında festival tarihinden önce; Ekrem Heydo’nın katılımıyla 17- 19 Eylül’de Belgesel Sinemada Görüntü Estetiği ve Anlatı Olanakları, Erhan Örs’ün katılımı ile Belgeselde Kurgu Teknikleri ile Anlatı Kurmak adlı atölyeleri olacak. Festival boyunca da; 27 Eylül’de Ayşe Polat ile Sinema ve Belgesel Sinemada Senarist-Yönetmen Deneyimi, 28 Eylül’de Samuel Aubin ve Güliz Sağlam, “Fikirden Filme, Belgesel Sinemada Anlatım Olanakları” atölyeleri ile 28 Eylül’de “Belgesel Sinemada Toplumsal Cinsiyet Temsillerinin Etik Yansımaları” ve “Yas, Hafıza, Mücadele: Belgesel Sinemada Tanıklık ve Adalet” adlı paneller olacak.
FilmAmed’in kapanış filmi ise Li Ber Siya Spîndarê olacak. FilmAmed, ödül töreni ile son bulacak.
Toplumsal direncin dışavurumu
Festivalin hazırlık sürecinde yer alan sinemacı Rojhilat Aksoy, 2016’da kayyım rejimi ile birlikte Kürt kültür-sanat kurumlarının büyük kısmının kapatıldığını veya işlevsiz hale getirildiğini söyledi. Filmamed Belgesel Film Festivali’nin de bu süreçte belediyenin desteğini kaybettiğini söyleyen Aksoy, “Ancak festival, kültür-sanat dernekleri ve yurtsever kurumlarımızın dayanışması ile 2018, 2019 ve 2023 yıllarında gerçekleşti. Bu, kültür sanat mücadelesinin direncini ve toplumsal sahiplenmeyi gösteren önemli bir örnekti. 2024 yerel seçimlerinden sonra yerel yönetimlerin tekrar halkın iradesine dönüşmesi ile kültür-sanat alanında da yeni bir süreci başlattı. Filmamed Festivali’nin Kayapınar Belediyesi’nin katkısıyla sekiz yıl sonra yeniden yapılması, bu sürece bir vurgudur. Festivalimiz, hem toplumsal hafızayı diri tutma hem de kayyım rejimine karşı toplumsal direncin kültürel bir dışavurumu oldu” dedi.
FilmAmed bir dayanışma durağıdır
Yoğun bir başvuru olduğunu söyleyen Rojhilat Aksoy, “Çok başvuru vardı ve bunlardan bir seçki oluşturmak bu işin en zor yanıydı. Uzun ve titiz bir ön jüri sürecinden sonra 771 belgesel başvurusundan 24 belgesellik bir seçki oluşturduk. Başvuruların sayısına bile bakarsak bu festivalin nasıl bir ihtiyaç olduğu anlaşılıyor. FilmAmed bütün alternatif, devrimci, yurtsever sinemacılar için dayanışma durağıdır. Bu çalışmalar aynı zamanda toplum ile sanatçılar arasında köprü işlevi görmesi açısından da önemlidir. Festival bu anlamda sinemacı, belgesel ve sinemaseverlerin buluşma mekânıdır diyebiliriz” diye konuştu.
Ezda’dan Sur’un hafızası
Seçkiye dair gazetemize konuşarak bilgi de veren Rojhilat Aksoy, şu sözlerle gösterime sunulacak filmleri anlattı:
“Oluşturduğumuz seçki dört parça Kürdistan’dan Türkiye metropollerine ve Avrupa diasporası olmak üzere birçok yerden gelen belgeseller. Êzidî kadınlarının hikâyesine Ezda belgeselinde tanık olurken Afgan kadınlarının Taliban’a karşı mücadelesini Shot the Voice Of Freedom’da görebiliriz. Yine Jinwar belgeselinde Rojava Devrimi’nin kadın özgürlüğü kazanımlarına şahit olabilirsiniz. Yine Azad Altay’ın Bîra Sûrê belgeseli ile Sur’un hakikatini hafızayla buluşturması önemlidir. Bir bütün olarak seçkimiz önemli belgesellerden ve konulardan oluşuyor. Biz burada birkaçına vurgu yaptık.”
Tematik ödüllerin amacı
Tematik ödüller hakkında da bilgi veren Rojhilat Aksoy, “Tematik ödüller verme amacımız çok yönlüdür. Birincisi temanın kendisine vurgu yaparak insan hakları, kadın özgürlüğü, ekoloji gibi konulara duyarlılığı artırmak. İkincisi bahsettiğimiz gibi Orhan Doğan, Kemal Kurkut ve Leyla Qasım gibi isimleri toplumsal hafızada canlı tutmak ve mücadelelerini, arayışlarını kalıcı kılmak. Yine sinemacıları bu konularda motive etmek, duyarlılığı artırmak. Biliyorsun sistem festivallerinde filmleri ve sinemacıları bir yarışa sürükleyen, “en iyi” telaşıyla anlamdan uzaklaştıran bir atmosfer yaratılıyor. Biz daha çok anlamı odaklaştıran bir formülle bu tematik ödüller bölümünü hazırladık” diye konuştu.
Kürt varlığının özgürlükle buluşması
Rojhilat Aksoy son olarak şunları söyledi:
“FilmAmed Belgesel Film Festivali, sadece belgesel gösterimleri değil; aynı zamanda hafıza, direniş ve toplumsal dayanışmanın zemini olarak görülüyor. Kürt toplumunun kültürel haklarını, ifade özgürlüğünü ve sanatsal üretim gücünü bir kez daha görünür kılıyor. Bu bağlamda festivalin ana teması ‘Kökler… Ateşin Etrafında Gerçek Söylenceler’ … Ateşin etrafında diyoruz çünkü biz bir Newroz halkıyız… Gerçek söylenceler diyoruz çünkü belgesellerden de göreceksiniz ki her yaşadığımız bir söylence kadar efsanevi ve bir güneş kadar yakıcı gerçek. Biliyorsunuz ki Kürt Halk Önderi Abdullah Öcalan 27 Şubat Barış Ve Demokratik Toplum çağrısı ile Kürdistan’da yeni bir süreç başlattı. Bu süreç topyekûn olarak 100 yıllık mücadele ile kesinleşen Kürt varlığının özgürlükle buluşması sürecidir. Bu biz sinemacılar için de heyecan verici bir süreçtir ve çok değerlidir. Kürdistan’da Kürt kültürü ve sanatının korunması ve geliştirilmesi demokratik toplumun ve barışın gereğidir. İkincisi fiili olarak bir Hakikatleri Araştırma Komisyonu gibi bir işlev üstlenen FilmAmed Festivali’ni takip etmek, izlemek, katılmak, süreci anlama açısından da önemlidir. Tüm halkımızı bu anlamda da FilmAmed Festivali’ne davet ediyoruz.”
