Diyarbakır’da bu yıl Tüm Fuarcılık Yapım A.Ş. (TÜYAP) tarafından 7.’si düzenlenen kitap fuarı, kitap takipçilerini ağırlamaya devam ediyor. Bu yıl katılımcı yayınevi sayısının 160’a çıktığı fuar, pazar günü sona erecek. İlk kez 20’nin üzerinde Kürt yayınevinin katılım sağladığı fuarda Kürt yazarlar okuyucularıyla buluşma fırsatı yakalıyor. Burada gerçekleşen etkinliklerde Kürt edebiyatının geçmişi, bugünü ve geleceği tartışılıyor. 1990 yılından bu yana süregelen Kürtçe yayıncılık ise her geçen gün gelişim sağlayarak yoluna devam ediyor. Kürtçe yazımından memnun olan yayınevleri, buna karşı Kürtçe okur bulmakta yeterli seviyenin yakalanmadığı görüşünde. Fuara ve Kürtçe kitaplara gösterilen ilgiden memnun olan yayınevleri temsilcileri, bunu Kürtçe için yeterli görmediklerini belirtti. Kürtçe kitap yayınlayan Aryen, Sîtav, Wardoz, Lîs, Morî, Nûbihar, Pirtûka Kurdî ve Avesta yayınevlerinin genel yayın yönetmenleri Kürtçe yayıncılıkta gelinen süreci Mezopotamya Ajansı’ndan Lezgin Akdeniz’e değerlendirdi.
‘Kürtçe üretmeye devam’
Kürtçe yayıncılığın en renkli isimlerinden olan Lis Yayınları, 2004 yılında Diyarbakır’da kuruldu. Lis Yayınları’nın editörü Xelil Samed, yayınevlerinin dünya dilleri ile Kürtçe arasındaki diyaloğu geliştirmek, dünya yazarları ile Kürt yazarlar arasında ilişki kurup gelişimini sağlamak amacıyla bugüne dek, Dünya Edebiyatı Dizisi içerisindeki birçok yazarın eserlerini Kürtçe’ye kazandırdığını söyledi. Kürtçe okur azlığına dikkat çeken Samed, “Dilimiz varlığımızdır. En büyük sorun dilimizi sevmediğimizden kaynaklanıyor. Dilimizi sevmeye başladığımızda, birçok sorunun ortadan kalkacağına inanıyorum” dedi.
‘Okur sahipleniyor’
Yayıncılığa 1991 yılında başlayan Nûbihar Yayınları, 29 yılda üçte ikisi Kürtçe olmak üzere 360’tan fazla eser çıkardı. 90’lı yıllarda Kürtçe okumayı bilmeyen insanların bile heyecanla kitabı sahiplendiğini, şimdi ise okuyucuların kitap alırken daha seçici davrandığını belirten Nûbihar Yayınları Genel Yayın Yönetmeni Süleyman Çevik, Kürtçe eserleri sahiplenen kişilerin, büyük oranda siyasi bilince sahip olduğunu ifade etti.
130 Kürtçe kitap
2013 yılında kurduğu Sîtav Yayınlarının editörlüğünü yapan Qahir Bateyî ise Kürtlerin anadillerine yabancı kaldıkları bir evreye dikkat çekiyor. Bu konuda Kürt siyasetçileri de eleştiren Bateyî, Kürt siyasetinin Kürtçe’ye yeteri kadar önem vermediği görüşünde.
‘Folklor olmazsa olmaz’
2017 yılında kurulan Wardoz Yayınları’ndan Bahoz Baran, aynı zamanda editörlüğünü de yapıyor. Ağırlıklı olarak çalışmaları folklor üzerinde olan yayınevinin editörü Baran, Kürt kitaplarının müzikten modern edebiyata kadar, folklordan yeterince beslenmediğinden kaynaklı zayıf kaldığını söyledi.
Kurslar talebi artırıyor’
Gelinen aşamada Kürt okuyucusunun kitap almak isterken korku yaşadığını ve sürekli olarak kendilerine bu yönde sorular sorulduğunu belirten Pirtûka Kurdî editörlerinden Bawer Berşev, Kürtçe yayıncılığın sakıncalı bir duruma geldiğini, kamusal alanda Kürtçe eserler okumak ya da yanında bulundurmanın korku sebebi olduğuna dikkat çekti. Avesta Yayınları sorumlusu Songül Keskin, hayatına başlamalarından bugüne 20 kitapları hakkında toplatma kararı çıkarıldığını ve bunun 14’ünün son bir buçuk yılda yılda yasaklandığını söyledi.
‘Cezaevindeki yazara kitabı verilmiyor’
Cezaevindeki siyasi tutukların yazdığı kitapları basan Aryen Yayınları, Diyarbakır Fuarı’na gösterilen ilgiden memnun. Editör Roj Agir, Kürtçe okurları görmenin kendilerini sevindirdiğini söyledi. Fuarda yazar ve okurların buluştuğunu, ancak bunun kendi yazarları için mümkün olmadığını, cezaevindeki hak ihlallerini anımsatarak, bazen bastıkları kitabı cezaevindeki yazarına ulaştırmada ciddi zorluklar yaşadıklarına dikkat çekti.
‘Çocuklara anadillerinde okutun’
Türkiye’de çocuklara ve gençlere yönelik Kürtçe kitaplar basan tek yayınevi olan Morî Yayınevi’nin kurucularından Mem Bawer, bastıkları kitapları yazmaktan mizanpajını yapmaya, matbaadan taşımaktan siparişleri kolileyip postalamaya kadar bütün işlerini Rıdvan Polat ile yaptıklarını söyledi. Anne ve babalara, çocuklarına Kürtçe öğretmede yardımcı olduklarını belirten Bawer, ancak ebeveynlerin bu konuda duyarlı olmadığına dikkat çekti.
DİYARBAKIR / MA
