Türkiye’nin enbüyük yerlileştirilme projesi olarak lanse edilen Azerbaycan devlet petrol şirketi Socar’a ait ‘Star Rafinerisi’ açılışı yapıldı. Cumhurbaşkanı Erdoğan ile Azerbaycan Cumhurbaşkanı Aliyev’in birlikte açtığı rafineri 6.3 milyar dolara mal olduğu belirtiliyor. Türkiye’deki ilk “Stratejik Yatırım Teşvik Belgesi”ne sahip olan proje ile yıllık 10 milyon ton ham petrolun işlenebileceği belirtilen tesiste 10 bin işçinin çalışacağı belirtildi. Ancak tüm açıklamalar gerçeklerden çok uzak açıklamalar olduğu ise biliniyor.
‘Yerlileşme projesi’
Rafineri açılından konuşan Erdoğan, “Azerbaycan devlet şirketi SOCAR ülkemize Star Rafinerisi’ni kazandırdı. Bizim üzerimize düşen görev de şu sadece Bakanlık’ta işlemler ve teşviklerden istifade etmiş olacak. Rafinerinin en büyük yerlileşme adımıdır” dedi. Ancak Azerbaycan’ın bu projeye Akdeniz’e mamul ürünlerle ulaşmak olarak baktığı biliniyor. PETKİM’lebirlikte petrokimya alanında Türkiye’de tekel haline gelecek olan SOCAR’ın nasıl bir yerlileşme projesi olduğu ise anlaşılamadı. SOCAR’a bir yıllık karı fiyatına satılan PETKİM’in karlarıyla kurduğu Star rafinerisinin Aliağa yarım adasını işgal etmesi ve çevresinin kirliliğe boğacak olması ‘yerlileşme’ adımında ki tek sonuç olacağı biliniyor.
Aliağa, SOCAR yarımadası
Açılış takiben Star Rafinerisi ile ilgili Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’ndan bir açıklama geldi. “İzmir-Aliağa’da açılan Star Rafinerisi, Cumhurbaşkanı Kararı ile Türkiye’nin ilk özel endüstri bölgesi ilan edildi” denildi. Petkim’inde sahibi olan SOCAR bu kararla birlikte İzmir Aliağa yarımadasının tek sahibi oldu. Aliağa’yı yaşanmaz bir alan haline getiren Petkim ve yeni açılacak olan Star Rafinerisi ile birlikte bölgeye yakın olan Foça gibi birçok sahil kasabasında yaşanan petrol kirlilikleri artarak devam edecek. Türkiye’nin tek petrokimya tesisi olan PETKİM ve yarımada da bulunan plastik fabrikası, termik santral, rüzgâr santrali, petrokimya terminali ve Türkiye’nin 3. en büyük limanını olan PETLİM Limanı’da artık SOCAR’ın.
SOCAR kuruş harcamadı
AKP iktidarınca ‘Stratejik Teşvik Belgesi’ alan SOCAR, kurduğu tesis maliyetinin yaklaşık yüzde 60’ı teşviklerden karşıladı. Milyarlarca lira tutarında KDV, gelir vergisi, kurumlar vergisi, çevre temizlik, emlak, damga pulu gibi vergilerin yüzde 80’ninden muaf tutuldu. SGK, işsizlik, tazminat prim ödemelerinin sıfırlanması, bedava yer tahsisi gibi destekler alan SOCAR diğer maliyetlerini de PETKİM’den elde ettiği karlardan karşıladı. PETKİM 2017 sonunda bir önceki yıla oranla yüzde 93 artışla, 1.4 milyar TL net kâr açıkladı. PETKİM’in SOCAR’a özelleştirme yoluyla satılan bedelin 2 milyar dolar olması SOCAR’ın elini cebine atmadan bölgeyi adeta istila ettiği açığa çıkabiliyor. Holding sözcüleride bu bağlamda yaptıkları açıklamalarda, PETKİM’deki kârlar liman, enerji santrali ve STAR Rafineri yapımına harcandığını belirtmişler ve 2020’den itibaren her yıl 1 ila 1.5 milyar dolar arasında yüksek kâr beklediklerini açıklamışlardı. PETKİM’in sahibi olmasından dolayı Liman işletmeliği de SOCAR’a geçerken yarımada da adeta bağımsızlığını ilan etmiş durumda.
Sendika ve işçi düşmanı!
SOCAR, STAR Rafineri’nde çalışmaya başlayan ve Petrol-İş’te örgütlenen tüm işçileri işten çıkarıp PETKİM kadrosuna alarak işletmeyi sendikasızlaştırdı. STAR Rafinerisine PETKİM’in eski Genel Müdürünün CEO olarak alınması, yeni istihdam edilecek işçilerin sendika ile bağı zayıf ve düşük ücrete razı olabilecek işçilerin işe alınmasını sağladı. Toplu sözleşmede dayatılan 3 yıllık sözleşmeyi kabul etmeyen işçiler, SOCAR güvenlik amirinin şikayetleri ile ters kelepçe yapılarak gözaltına alınarak işçi direnişi sonlandırılmıştı. STAR Rafineri inşaatı boyunca 20 bin işçi düşük ücretin yanı sıra iş cinayetleri ile sonuçlanan kazalar yaşaadı. Türkiye tarihinin en büyük toplu zehirlenmesi vakası ile 3 bin işçi hastane bahçelerinde, barınaklarda yarı baygın halde kaderine terk edildi.
EKONOMİ SERVİSİ
