Halkın Emek Partisi, 7 Haziran 1990 günü kuruldu. Bir süre sonra HEP kapatılsa da ardından kurulan birçok parti, Kürt halkının temsilcilerini ve dostlarını parlamentoya ve yerel yönetimlere taşıdı. HDP’nin 7 Haziran 2015 seçimlerindeki başarısı ise AKP’nin dengesini yitirmesine ve düşüşe geçmesine neden oldu…
Hüseyin Aykol
Halkın Emek Partisi (HEP) Kürt halkının siyasi iradesini parlamentoda kendi partisiyle yansıtmak amacıyla kurulan ilk parti oldu. Bu gelişmenin bir nedeni de Kürt milletvekillerine bulundukları sağ ya da ‘sol’ partilerde gösterilen hoşgörüsüz tavırdı.
Nitekim Paris’te Ekim 1989’da düzenlenen “Kürt Ulusal Kimliği ve İnsan Hakları” konulu bir konferansa katılan Sosyaldemokrat Halkçı Partili (SHP) 6 milletvekili partiden ihraç edildi. Bu durumu protesto eden 11 SHP’li vekil de partiden istifa etti. Böylece 7 Haziran 1990 günü Fehmi Işıklar’ın genel başkanlığında Halkın Emek Partisi kuruldu.
Diyarbakır İl Başkanı Vedat Aydın’ın ölü bedeni 8 Temmuz 1991’de bulundu. On binlerce kişinin katıldığı cenaze törenine polisin müdahalesi sonucu 23 kişi yaşamını yitirirken, yüzlerce kişi de yaralandı. Partinin Antep İl Başkanı Abdulsamet Sakık, birçok ilçe yöneticisi ve üyesi de benzer biçimde “faili meçhul” cinayetlere kurban gitti.
HEP, seçimlere kendi adına girebilmek için gereken şartları doldurmaya sadece iki hafta kala 20 Ekim 1991 günü yapılan erken genel seçimlere SHP listelerinden girmek zorunda kaldı. Böylece HEP adayı 21 kişi SHP milletvekili olarak Meclis’e girdi.
Meclis’in açılışında Leyla Zana’nın Kürtçe bir cümle söylemesi ve ardından da 1992 Newrozu’nda yaşananların ardından SHP lideri Erdal İnönü’nün isteğiyle Fehmi Işıklar, Adnan Ekmen ve Salih Sümer dışındaki 18 HEP kökenli milletvekilleri Sosyaldemokrat Halkçı Parti’den istifa etti.
3 Temmuz 1992’de Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından HEP’in kapatılması istendi. 19 Eylül 1992’de Ankara’da toplanan HEP 2. Olağanüstü Kongresi’nde, kongreye tek aday olarak katılan Ahmet Türk genel başkan seçildi. Anayasa Mahkemesi 11 üyesinin oybirliği ile 14 Temmuz 1993 günü HEP kapatıldı.
Özgürlük ve Demokrasi Partisi
HEP’e kapatma davası açılması üzerine aynı çevre tarafından 19 Ekim 1992’de kurulan Özgürlük ve Demokrasi Partisi (ÖZDEP) hakkında 29 Ocak 1993’te kapatma davası açıldı. Bunun üzerine partinin kurucular kurulu, partinin feshedilmesine karar verdi. Ancak kapatma davası devam etti ve partinin 23 Kasım 1993’te kapatılması ile sonuçlandı
Demokrasi Partisi
HEP’in ardından ÖZDEP’in de kapatılma sürecine girmesi üzerine, aynı çevre 7 Mayıs 1993’te Demokrasi Partisi’ni (DEP) kurdu. DEP hakkında 2 Aralık 1993’te kapatma davası açıldı. Dava, 16 Haziran 1994’te partinin kapatılmasıyla sonuçlandı. Ardından DEP’li 8 milletvekili DGM’de yargılandı ve uzun yıllar hapiste yattılar.
Halkın Demokrasi Partisi
Aynı çevre tarafından 11 Mayıs 1994 günü Halkın Demokrasi Partisi (HADEP) kuruldu. HADEP, 1999 yerel seçimlerinde Diyarbakır başta olmak üzere toplam 37 belediye başkanlığı kazandı. HADEP hakkında 29 Ocak 1999’da kapatma davası açıldı. Dava, 13 Mart 2003’te partinin kapatılmasıyla sona erdi.
Demokratik Halk Partisi
HADEP’in kapatılma ihtimali üzerine 24 Ekim 1997’de Demokratik Halk Partisi (DEHAP) kuruldu. HADEP’ten sonra aktif siyasete başlayan DEHAP’ta genel başkanlığa Tuncer Bakırhan seçildi. Parti hakkında 13 Mart 2003’te kapatma davası açıldı. DEHAP 19 Aralık 2005’te kendisini feshetti, ancak parti hakkındaki kapatma davası devam etti.
Özgür Toplum Partisi
Özgür Toplum Partisi, 6 Haziran 2003’te kuruldu. DEHAP’ın kapatılması halinde aktif hale gelmesi planlanan parti, Yargıtay Başsavcılığı’nın genel kurulunu toplamadığı için yaptığı uyarı ardından 26 Mayıs 2007’de kendisini feshetti.
Demokratik Toplum Partisi
Aynı çevre tarafından 19 Kasım 2005’te kurulan Demokratik Toplum Partisi (DTP), siyasete eşbaşkan uygulaması getirerek bir ilke imza attı. Parti, 2007 genel seçimlerine bağımsız adaylarla girip, Meclis’te grup kurdu. Anayasa Mahkemesi 11 Aralık 2009’da verdiği kararda DTP’yi kapattı.
Barış ve Demokrasi Partisi
HEP-DEP çevresi tarafından 2 Mayıs 2008’de Barış ve Demokrasi Partisi (BDP) kuruldu.
Demokratik Toplum Partisi’nin kapatılmasından sonra DTP’nin 94 belediye başkanı 23 Aralık 2009’da BDP’ye katıldılar. Eski 19 DTP’li milletvekili ve bağımsız vekil Ufuk Uras, 25 Aralık 2009’da BDP’ye geçerek Meclis’te grup kurdular.
Demokratik Bölgeler Partisi
Barış ve Demokrasi Partisi’nin (BDP) 11 Temmuz 2014 günü gerçekleştirdiği 3. Olağan Kongresi’nde isim değişikliğine gidilerek Barış ve Demokrasi Partisi ismi ise Demokratik Bölgeler Partisi olarak değiştirildi. Demokratik Bölgeler Partisi 5. Olağan Kongresi’nde eş genel başkanlığa Saliha Aydeniz ile Keskin Bayındır seçildi.
7 Haziran 2015 seçimleri
AKP, 2002 yılında iktidara geldikten sonra girdiği tüm seçimleri kazanmıştı ama 7 Haziran 2015 günü yapılan genel seçimlerde tek başına iktidar olmaya yetecek milletvekili sayısına ulaşamadı. Çünkü artık, yüzde 10 barajını çok rahat bir şekilde geçen ve Meclis’e 80 milletvekili ile gelen Halkların Demokrasi Partisi vardı. HDP’nin baraj altına düşürülmesi için yapılan siyaset dışı tüm baskılar ve katliamlar başarılı olamadığı gibi, o günden bu yana, Türkiye’de siyasetin hangi tarafa doğru akabileceğini -bulunduğu bağımsız demokrat çizgi sayesinde- adeta HDP belirliyor. 7 Haziran 2015 sonrasında önce savaşa sonra da MHP’ye sarılan AKP ise tüm cephelerde yenilgi üzerine yenilgiye uğruyor!..
