Gabar Dağı’nda sivillere kapatılmış olan Mor Aho Manastırı ve Kilisesi kazılarla tahrip edildi
Şirnex’in Qasirk (Kasrik) Beldesi ile Basa (Güçlükonak) ilçesi arasındaki Gabar Dağı’nın zirvesinde bulunan Dêra Jor köyünde, Süryaniler tarafından 7’nci ve 8’inci yüz yıllar arasında inşa edildiği belirtilen Mor Aho Manastırı ve Kilisesi’nin hali içler acısı.
Gabar Dağı’nda inşa edilen ilk manastır olan Mor Aho Manastırı, bin 300 yıllık geçmişe sahip. Birçok odası ahır olarak kullanılan manastır, yer yer iki kattan ve çok sayıda odadan oluşuyor.
Sivillerin giriş ve çıkışlarına yasaklanmış olan manastırın, her yerinin kazılması ve ahır olarak kullanılması dikkat çekti.
MA’da yer alan habere göre manastırın bulunduğu ve sürgünlerle boşaltılan, son ailenin de Mayıs 1990’da ayrıldıktan sonra tahrip olan köydeki 40-50 arasındaki evin kalıntıları hala duruyor.
Talana direniyor
Manastırın büyük bir bölümü ise askeri operasyonlar ve yapılan kazılara rağmen ayakta kalmayı başardı. Kilise ile iç içe inşa edilen manastırın, kazıların yanı sıra bazı taşlarının yerinden sökülüp götürüldüğü de görüldü. Manastırın hemen alt kısmında etrafı duvarla örülen ve üstü kapatılan su kaynağı hala olduğu gibi dururken, manastırın duvarlarında yeşeren menengiç ağacı görenleri hayran bırakıyor.
Restore edilmiyor
Öte yandan manastır, Kültür Bakanlığı’na bağlı Diyarbakır Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu Müdürlüğü tarafından 23 Eylül 2021 tarihinde tescillendi. 2021 yılında tescilli ve korunması gereken yapılar arasında yer alan Mor Aho Manastırı ve kilisesi için Diyarbakır Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu Müdürlüğü tarafından hazırlanan belgede şu ifadelere yer verildi: “Özel mülkiyete ait müşterek tapunun 113 ada 115 nolu parselinde kayıtlı Mar Aho (Yukarı Dera) Manastırı’nın 2863 sayılı Kanunun 6. Maddesi kapsamında değerlendirilmesi talebine ilişkin; Diyarbakır Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu Müdürlüğünün 1545435 sayılı yazısı, yapının tesciline ilişkin kurum görüşlerinin istendiği: Mar Aho (Yukarı Dera) Manastırı, 2863 sayılı Kanunun 6. maddesi ile Korunması Gerekli Taşınmaz Kültür Varlıklarının ve Sitlerin Tespit ve Tescili Hakkında Yönetmelik’in 4. Maddesinde belirtilen ‘Korunması Gerekli Taşınmaz Kültür Varlığı’ niteliklerini gösterdiğinden, anılan Kanunun 7. maddesi kapsamında ‘Korunması Gerekli Taşınmaz Kültür Varlığı’ olarak tesciline…”
Ancak tescillenmesine rağmen hala manastırın, korunması ve restore edilmesi için bir çalışma yapılmış değil.
Şirnex
