Yadigar Aygün / İstanbul
Astronomik tezgâh fiyatları, boş pazar çantaları, ödenmeyen faturalar yurttaşlar kışı nasıl geçireceklerini şimdiden kara kara düşünürken, TÜİK’e göre Ekim ayı enflasyonu 8,5. Pazara yansıyan ise çok farklı. “Güvenlik” harcamalarının artması ile Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın geçtiğimiz aylarda ekonomik kriz eleştirilerine “Bir mermi kaç para haberiniz var mı?” sorusu pazar tezgâhlarına “mermi” gibi yansımış durumda. Beyoğlu Tarlabaşı semt pazarında pazarcılar ve yurttaşlar savaşın başlamasıyla birlikte ekonomik krizin derinleştiğini dile getirdi. Pazarcılık yapan Erol Ertal, savaşın ekonomik krizi artırdığının altını çizerek, “İnsanlarda para yoktu. Zamlar, faturalar, okul alışverişi derken insanlar savaş çıkınca zorlanmaya başladı. Savaş ile birlikte halkın alım gücü düştü. 60 kilo biberin bir saatte bitmesi lazımdı. Şuan ikinci gün hala ürünler elimde kaldı. Ben bugün ancak 10 TL’lik ürün satabildim. Akşam pazarında zararına ürünlerimi satacağım” dedi.
‘Kumbaralarını açıyor’
“Kadının cebinde 20 TL para var. Yarım kilo biber alsa 5 TL, domatesin kilosu 5 TL beğenmediğimiz ıspanak pırasa bile 5 TL” diyen Ertal, “İnsanlar çok fakirleşti. Kadın kumbarasını açıp getiriyor. 5 kuruşluk 10 kuruşlarla evine sebze meyve götürmeye çalışıyor. Ben şu yaşıma kadar bu kadar parasızlık görmedim. 500 TL kiramı veremiyorum. Her gün pazara gitmek için 20 TL harcıyorum. Pazarda 70 TL ancak kazanabiliyoruz artık. Sessiz sessiz sürekli zamlar geliyor. Param olmadığı için çocuğumu evlendiremiyorum. Bu mutluluğu saadeti bize hükümet ne yazık ki yaşatmıyor. Eskiden esnaf arasında borç alıp verebiliyorduk. Şimdi bir birimize 10 TL veremiyoruz. Yurttaşlar gramla ürün satın alıyor” diye konuştu.
‘AKP herkesi borçlandırdı’
AKP ekonomiyi yönetemediğini dile getiren Pazarcı Recep Eker, “Eskiden yüz sandık elma sattığımız yerde şimdi 15 sandık elma satamıyoruz. AKP herkesi borçlandırdı. Asgari ücret ile insanlar geçimini sağlayamıyor. Önceden yanımda 12 tane eleman çalışıyordu. Şuan bir elemanın maaşını zar zor veriyorum. AKP ekonomiyi yönetemiyor. Pazardan insanlar eli boş dönüyor” diye belirtti.
‘Savaşın içine itildik’
Eker, savaşın ekonomiyi kötü etkilediğini belirterek, “Savaşın içinde olmadığımız halde bizi savaşın içerisine ittiler. Bizim ne işimiz var savaşın içerisinde. Kendi işçimi doyuramıyorum. Bunların hepsi AKP’nin yönetememe krizinden kaynaklanıyor” dedi.
‘Cebimde para kalmıyor’
Pazar alışverişine gelen mülteci Adnan Danielmus, fiyatların çok pahalı olduğunu dile getirerek, “Temel gıda maddelerin çoğunu alamıyorum. Türkiye’de yaşamak çok zor hale geldi şuanda. Maaşım 1500 TL. 800 TL kira ödüyorum. Elektrik, su, doğalgaz faturası derken pazar parası kalmıyor cebimde” diye konuştu. Fiyatların çok yüksek olmasından kaynaklı her ihtiyacını alamadığını söyleyen yurttaş Halime Verim de, “Sebze alsam meyve alamıyorum. Bir kilo balık 20 TL en son ne zaman et balık sofraya koyduğumu hatırlamıyorum. Muz, nar gibi meyveleri almıyoruz” diye belirtti.
‘Aldığımız ekmek, patates’
Yurtaş Birsun Gün ise, “Savaşın başlamasıyla birlikte alım gücümüz azaldı. Pazar market ve diğer yerlere göre daha uygun olduğu halde bile her istediğimizi alamıyoruz. Temel ihtiyaçlarımızı almakta zorlanıyoruz. Ekmeğin 1.75 TL olduğu bu dönemde insanlar, ekmek, patates, soğan alabilir ancak” dedi.
Katlanarak arttı
Savunma ve güvenliğe harcanan para her yıl arttı:
2020; 141,1 milyar TL
2019; 102,8 milyar TL
2018; 92 milyar TL
2017; 64 milyar 306 milyon 50 bin TL
2016; 28 milyar 702 milyon 119 bin TL
