Bir halkın zalim bir tirandan kurtulup özgürlüğüne kavuşmasının sembolü olan Newroz, aynı zamanda baharın habercisi ve yaşamın yeniden dirilmesi olarak anlamlandırılarak Mezopotamya’da binlerce yıldır kutlanıyor. Mazlum Doğan’ın 21 Mart 1982’de Diyarbakır Cezaevi’nde üç kibrit ile yaktığı Newroz ateşi hiç sönmedi. Bin yıl öncesinden günümüze kadar Newroz’a ilişkin yazılan şiirleri Mezopotamya Ajansı’ndan Lezgin Akdeniz derledi.
Baba Tahîr
“Yürek yakan yüzünden uzak/ Geceyle gündüzü karıştırdım bak/ Olur da sana kavuşursam/ Newroz olur, üzülmek bana yasak.”
Melayê Cizîrî
“Gönül cilasının ateşi bu, onunla hep gönülden bahsedilir/ Gönlün Newroz’u, yeni yılıdır, o çıra yükseldiği zaman.”
Evliya Çelebi
“Her yıl Newroz gününde kanat çırpıp bütün Kürt kavimlerini bu şehrin pazarına toplamak için işaret verirmiş. Bunun için bu şehre Pertek demişlerdir.”
Ehmedê Xanî
“Feleğin dönüşü mavi talihten/ gösterince Newroz’u yeniden/ o kutlu geleneğe göre/ tüm kentliler varıncaya dek askerlere/ terk etti kenti, kaleleri, evleri/ andırarak avcıları ve talancıları/ saf saf tepelere ve ovalara yürüdüler/ …
/ Yılbaşına katılan bakireler, delikanlılar/ yüz yaşına varmış erkek ve kocakarılar/ geleneksel yol ve yordamla yılbaşını/ kutladılar, göklere dek yükselterek/ seslerini…”
Pir Sultan Abdal
“Evvel bahar oldu açıldı güller/ Nağme saz olmuştur bütün bülbüller/ Yüz göstermiş bize lale sümbüller/ Newroz bayramımız mübarek olsun”
Şair Pîremêrd
“Bugün yeni bir gündür, döndü Newroz/ Kürtlerin kadim bayramıdır, esenle döndü/ Yıllarca, daha düne kadar tutsaktı umudumuzun gülü/ Delikanlıların kanıydı, yeni günün kırmızı gülü/ Kırmızıydı, Kürdün yüksek ufuklarında/ Şafak vakti müjdesiydi, yakın ve uzak halklara/ Newroz’du ciğere böyle bir ateş saldı/ Delikanlılar aşk ile ihtiyarlanmaya ve ölüme yürüyorlardı.”
Cigerxwîn
“Benim atam Demirci Kawa/ Ezdi zalim Dehak’ın başını/ Kürdün boynundan/ Zinciri kopardı/ Korudu başımızı/ Yardan, kılıçtan/ Öldüğü gün kan emici, zalim yürekli/ Derler ki o gündür işte Newroz günü/ Kış gider, tüm acılı günler/ İşte Zergeş devinden/ Kurtulur Kürtler/ Yol bilir Zerdeşt işte böyle der/ Hürmüz meydana çıkınca Ehriman çöker/ Kimim ben?”
DİYARBAKIR
