Çok sayıda köyün yasaklı olduğu Colemêrg’te, yurttaşlar yılda sadece bir kez köylerine gidebiliyor. Duruma tepki gösteren yurttaşlar, ‘PKK çekildi gerekçeniz de kalmadı, neden köylerimiz hala yasak?’ diye sordu
Colemêrg merkez ile Çelê (Çukurca), Gever (Yüksekova) ve Şemzînan (Şemdinli) ilçelerinde, 1993-95 yıllarında koruculuk dayatmasını kabul etmeyen köyler devlet tarafından zorla boşaltıldıktan sonra yakıldı. Bölge halkının köylerine gidişi ise 32 yıldır yasak. Bazı köylere kaymakamlık veya jandarmanın özel izniyle gidilebiliyor. Yurttaşlar yılın sonbahar mevsiminde sadece bir defa izin alabiliyor ve verilen izin de sadece birkaç saat. Bazı köyler, süren yasak ve “güvenlikçi” politikalar nedeniyle halen yurttaşların girişine yasaklı.
Colemêrg’in Çelê ilçesine bağlı, Bilêcan, Marîfan, Şivîşk, Talisan, Seranî, Ertoş, Erbîş, Erîj, Şiliko, Hîlcaş, Canmeda, Bêcelan, Helalî, Şîverezan, Jiyaniş, Serêsêvê, Bê, Şûke, Gorbe köyleri, Gever’in Şûkê, Zerê, Dêrê, Çevrecik, Bêlî, Gundê Demirî, Elesan, Nirik, Oramar, Şemzînan’da ise Bogalte, Herkî, Bodavî, Bayê, Raşîda, Doyê, Tuyo köyleri yasaklı. Colemêrg’in 35 köyüne 30 yıldan fazladır giriş ve çıkışlar yasaklı.
Köylerine giremeyen yurttaşlar, Barış ve Demokratik Toplum Süreci’ne rağmen halen bölgedeki yasakların kaldırılmadığını belirterek, köylerine gidip inşa sürecine katılmak istediklerini belirtti.
‘Yasakları kaldırın’
30 yıldır yasaklı olan Marîfan köyüne gidemeyen 65 yaşındaki Recep Aktaş, söz konusu yasakların keyfi bir şekilde sürdürüldüğünü belirterek, geri dönüş haklarının yıllardır askıya alındığını ifade etti. Aktaş, “Devlet 90’lı yılların Mart ayında köylerde koruculuk sistemini dayatmaya başladı. Bir aya aşkın köyümüzde zorla koruculuk dayatmasında bulunuldu. 60 ev koruculuğu kabul etmediğimiz için köyümüzden göç etmek zorunda kaldık. Colemêrg’e geldiğimizde de çok zorlandık. Geçim sorunu yaşıyorduk. Köy boşaltıldıktan sonra köy yakıldı. Köyde hiç bir şey bırakmadılar. İnsanlar can havliyle, çıplak ayakla köylerinden çıkmak zorunda kaldı” dedi. Kürt meselesinin çözümü için başlatılan süreçte devletin samimi olmadığını aktaran Aktaş, “Bir yıldır başlayan sürece rağmen halen hukuki olarak bir adım atılmış değil. Güzel sözler kuruyorlar ama pratikte hiç bir şey yok. Bu sürece rağmen halen izin alarak köylerimize gidiyoruz, halan köylerimiz yasaklı. Kimse köyüne gidip ekim yapamıyor, köyünde ev inşa edemiyor. Madem süreç var, sulh var; madem PKK silahını yaktı, o zaman devlet de gerekeni yapsın. Köylerimizde ki yasakları kaldırsın, köylerimize gidelim. Şuan Çelê de onlarca köy yasaklı. İnsanlar gitse de hemen haklarında soruşturma, dava açılıyor. Bu süreçteki samimiyetinizi gösterin, yasakları kaldırın, köylerimizi gidelim” dedi.
‘PKK çekildi, yasaklar neden var?’
Çelê’nin Şivişkî köyünden olan Remziye Akbaş (50), yasağın kalkması durumunda köylerini yeniden inşa edeceklerini belirterek, “Köyümüz boşaltılmadan önce hayat vardı. Hayvanlarımız, ağaçlarımız, tarlalarımız vardı. Her evin 150’den fazla koyunu yoktu. Bütün köy geçimini böyle sağlıyordu. Ancak köylerimiz boşaltıldı ve 37 yıldır gidemiyoruz. Yılda bir defa saat 10.00’da gidiyoruz ve sadece bir saat kalabiliyoruz. Köyümüze gidip ekim ve tarım yapmak istiyoruz. Ama yasaklı gidemiyoruz. Bizler yurtsever aileleriz bu yüzden girişlerimiz yasak. 30 yıldan fazladır köye gitmemişim. Şimdi de bize gidin derlerse gider, köyümüzü inşa eder, orada yaşarız. Halen köyümüze gitmek için jandarmadan, kaymakamdan izin almamız gerekiyor. Şimdiye kadar PKK’yi gerekçelendiriyorlardı ama PKK buralardan çekildiğini duyurdu. O zaman bu yasaklar neden halen sürüyor, neden köylerimize gidemiyoruz” diye sordu.
Çelê’nin Seranî köyünden Ömer Akbulak (62), sürece rağmen köylerin halen yasaklı olmasının kabul edilir olmadığını belirterek, “1995’te köyümüzden çıkarıldık. Tekrardan köyümüze gidip inşa etmek istiyoruz. Bizler köylerimizde doğduk, büyüdük ve bir hayat kurduk. Tekrardan serbest bir şekilde köylerimize gidip orada yaşamak istiyoruz. Bizi zorla çıkartılar. Tam 30 yıldır köylerimize gidemiyoruz. Sadece sonbaharda bir sefer izin veriliyor ve o da bir kaç saatlik. Şuanda köylerin yasaklı olmasına bir gerekçe kalmadı. Eğer bu süreçte samimilerse o zaman köylerimizin üzerindeki bu yasaklar kalksın” diye belirtti.
‘İnşa etmek istiyoruz’
Çelê’nin Talisa köyünden Gurgîn Bozdağ, “Devlet köyümüzde kalıp yaşamamıza, geçinmemize izin vermedi. Halen çok iyi hatırlıyorum; küçüktüm, devlet köye gelmişti. Babamı baş aşağı astılar, ayaklarına tuz sürüp vuruyorlardı. Bunları hiç unutmuyorum. Kızım 5 gün 5 gece işkence gördü, başında tek bir saç tel bırakmadılar. Ama toprağımıza olan bağlılığımız hiç azalmadı. Köyümüzü halen çok seviyoruz. Hepimizin 500-600 hayvanı vardı. Ancak devlet bizim için kabusa çevirdi. Daha önce, ‘PKK var’ diyorlardı ve bu yüzden yasaklıyordu. Ama PKK, güçlerini çekti ancak devlet bir adım atmadı ve köylerimiz halen yasaklı. Köylerimizi inşa etmek istiyoruz, çocuklarımız evlerine dönsün, cezaevleri de kapıları açılsın istiyoruz” diye konuştu.
Haber: Zeynep Durgut / MA
