19’u çocuk 34 köylünün hava saldırısıyla katledildiği Roboski Katliamı’nın üzerinden 8 yıl geçti. Yerel mahkemeler, AYM ve AİHM kararlarıyla cezasız bırakılan failler nedeniyle 2016’da Roboskililer yeniden hedef alındı ve Yılmaz Encu ile Vedat Encu katledildi. Roboskili ailelerin kararlı mücadelesi ve yeni delillerle dosya yeniden Uludere Cumhuriyet Savcılığı’nda
Şırnak’ın Uludere ilçesine bağlı Roboski köyünde, 28 Aralık 2011 tarihinde, Türk Silahlı Kuvvetleri’ne (TSK) ait savaş uçaklarının bombardımanı sonucu 19’u çocuk 34 kişinin katledilmesinin üzerinden 8 yıl geçti. Yapılan katliamın ardından AKP hükümeti ve ana akım medya önce sessizliğe gömüldü. İktidar güdümündeki yandaş medya, Genelkurmay Başkanlığı açıklama yapana kadar katliamı görmezden geldi. Genelkurmay Başkanlığı’ndan yapılan açıklama sonrasında ise medyada sadece “Kahreden Hata” türünde manşetler öne çıktı. Akabinde de “Bir operasyon kazası” denilerek katliamın üstü örtülmek istendi.
Ankara’nın karanlık dehlizleri
Katliam sırasında başbakanlık koltuğunda bulunan Tayyip Erdoğan, olaya dair yaptığı ilk açıklamalarında, “30-40 kişilik grup, katırlar, insanlar var. O yükseklikten bu Ahmet midir? Mehmet midir? Bilmek mümkün değil. TSK görevini samimi şekilde yapmıştır. Tazminatı da açıkladık. Ama birileri istismar ediyor. Allah aşkına tazminatsa tazminat… Bizim resmi tazminatımızın ötesinde yaptık. İlla terör örgütünün istediğini mi söyleyeceğiz. Kusura bakmasınlar” cümlelerini sarf etti.
Aynı Erdoğan “çözüm süreci” döneminde bu kez “Bu olayın failleri Ankara’nın karanlık dehlizlerinde kaybolmayacak” dese de, hükümet ve yargı kanadında geride kalan yıllar içerisinde yaşananlarla Roboski Katliamı’nın failleri cezasız kalmaya devam etti.
Hükümet ağzıyla rapor
Dönemin Hükümet Sözcüsü olan, bugün ise Cumhurbaşkanlığı Yüksek İstişare Kurulu üyeleri arasında yer alan Bülent Arınç ise 2 Ocak 2012’deki Bakanlar Kurulu’nun ardından yaptığı açıklamada, “olayda kasıt olmadığı” açıklamasında bulundu.
Hükümet yetkililerinden gelen benzer açıklamalarının ardından Diyarbakır Cumhuriyet Başsavcılığı katliama dair 8 Ocak 2012’de soruşturma başlattı. Soruşturmaya “gizlilik kararı” verilerek devam edilirken, 9 Ocak 2012’de çoğunluğu AKP’li milletvekillerinden oluşan Meclis İnsan Hakları İnceleme Komisyonu Uludere Alt Komisyonu kuruldu. Kurulan komisyon, 6 Mart 2013’te Roboski Katliamı’na dair hazırladığı raporu kamuoyu ile paylaşırken, raporun sonuç bölümünde “olayın kasten yapıldığına yönelik herhangi bir delil elde edilememiştir” denildi.
Failler aklandı
Alt komisyon raporunun açıklanmasından kısa bir süre sonra 29 Mart 2013’te dönemin Genelkurmay Başkanı Necdet Özel’in, “Ölenler arasında PKK’lılar var” açıklaması nedeniyle ailelerin yaptığı suç duyurusu hakkında Diyarbakır Cumhuriyet Başsavcılığı “takipsizlik” kararı verdi. Savcılık gerekçesinde, Özel’in sözleri için “…bir fikir açıklaması tarzında olduğu ve bunun suç teşkil etmediği…” ifadelerini kullandı.
Meclis İnsan Hakları İnceleme Komisyonu raporunun açıklanmasının ardından ise Haziran 2013’te de Diyarbakır Cumhuriyet Başsavcılığı dosya hakkında “taksirle ölüme sebebiyet vermek” iddiası ile “görevsizlik kararı” vererek, dosyayı Genelkurmay Askeri Savcılığı’na gönderdi. Genelkurmay Askeri Savcılığı, 7 Ocak 2014’te dosyada ‘şüpheli’ olarak adları geçen Jandarma Sınır Tümen Komutanı Tümgeneral İlhan Bölük, Jandarma Asayiş Kolordu Komutanı Korgeneral Yıldırım Güvenç, 2. Ordu Komutanlığı İstihbarat Başkanı Albay Aygün Eker, 2. Ordu Harekat Kurmay Yarbaşkanı Tuğgeneral Halil Erkek ve 2. İstihbarat Analiz ve Değerlendirme Daire Başkanı Tuğgeneral Ali Rıza Kuğu hakkında “kovuşturmaya yer olmadığı” yönünde karar verdi. Askeri Savcılık gerekçeli kararında ise, “Gerek şüphelilerin gerekse olayda görev yapan diğer TSK personelinin, TBMM ve Bakanlar Kurulu kararları çerçevesinde kanun emrini icra kapsamında kendilerine verilen görevin gereklerini yerine getirdikleri, görev gereklerini yerine getirirken kaçınılmaz hataya düştükleri” ifadelerine yer verdi. Ailelerin “takipsizlik” kararına yaptığı itiraz da 20 Haziran 2014’te reddedildi.
AYM ve AİHM’den ret
Soruşturmalardan sonuç alınamayınca Roboski Katliamı’nda yakınlarını kaybeden aileler dosyayı, Temmuz 2014’te 1108 avukat ile birlikte Anayasa Mahkemesi’ne (AYM) taşıdı. Ancak AYM 26 Şubat 2016’da, 53 başvurucudan 3’ünün avukatlarının vekaletnamelerini 2 gün geciktirmeleri dolayısıyla “eksik evrak” gerekçesi ile başvuruyu reddetti. Bunun üzerine 281 başvurucu ile dosya Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne (AİHM) taşındı. AİHM ise, yaklaşık 2 yıl boyunca beklettiği dosya başvurusunu 17 Mayıs 2018’de iç hukuk yolları tükenmediği için “kabul edilemez” bularak reddetti. Söz konusu durumdan aileler, dönemin bazı Kürt siyasetçileri ile Şırnak Barosu Başkanı Nuşirevan Elçi ve Baro avukatlarını sorumlu tuttu.
İkinci Roboski Katliamı
Dava sürecinin yanı sıra Roboskili aileler de baskılara maruz kaldı. Koruculuk dayatması ile karşı karşıya kalan Roboskililer, işsizlikle de boğuştukları için sınır ticareti yapmayı sürdürdü. 29 Mayıs 2016’da sınır ticareti yapan Roboskililerin topçu ateşi ile hedef alınması üzerine 18 yaşındaki Yılmaz Encu ve Vedat Encu de yaşamını yitirdi.
Faillere değil ailelere ceza
Bunun yanı sıra “Roboski için, adalet için failler yargılansın” sloganı ile ailelerin yaptıkları eylemler yasaklandı. Ancak ailelerin ısrarı ile her hafta devam ettirdiği anma törenlerine AİHM kararının ardından ara verildi. Sorumlular hakkında tek bir adım atılmazken, yargı makamları Roboskili aileleri hedef almaya başladı. Taşıdıkları pankart ve eylemlerinden kaynaklı onlarca soruşturmaya maruz kalan ailelerin hakkında davalar açıldı, para cezaları kesildi. Yine ülkenin çeşitli kentlerinden Roboski için adalet talebinde bulunan onlarca yurttaş da tutuklandı. Bu süre zarfında Halkların Demokratik Partisi (HDP) Milletvekili Ferhat Encu tutuklandı, 3 yıla yakın tutukluluğun ardından serbest bırakıldı. Ancak Ferhat Encu’nun yerine bu defa da kardeşi Veli Encu tutuklanarak, cezaevine konuldu. Halen cezaevinde olan Veli Encu’nun başkanlığını yaptığı ve 2013 yılında kurulan Roboski için Adalet ve Yeryüzü İçin Barış Derneği (Roboski-Der) de Kanun Hükmünde Kararname (KHK) ile 2017 yılında kapatıldı.
Aileler vazgeçmedi
Katledilenlerin yakınlarının dinmeyen adalet talebi, 357 hafta boyunca her perşembe, katledilenlerin siyah mermer ile yapılan mezarlarının başında yapılan açıklamalarla, ardından ise her hafta yapılan ziyaretlerle dile getirilmeye devam etti. Dosyanın kapatılmasına rağmen mücadelelerine devam eden Roboskili aileler, Roboski Mezarlığı’nın girişinde yer alan “Adalet, adaletsizliğin olduğu yerden yükselecek” sözü ile özetlenen mücadelelerini yeni bir aşamaya taşıdı.
Yeni delil ile yeni dosya
Dosya hakkında AYM ve AİHM’in kararlarının ardından avukatlar yeni bir adım atarak Adalet Bakanlığı’ndan Askeri Savcılığın verdiği “takipsizlik” kararına Askeri Sulh Ceza Hakimliği’nin onay vermesine dair kararın Yargıtay’da kaldırılmasını talep etti. Askeri Sulh Ceza Hakimliği’nin oy çokluğu ile aldığı kararda, Savcılık kararına onay veren iki mahkeme üyesi “FETÖ” üyesi oldukları gerekçesi ile görevden alınmıştı. Bakanlığın henüz cevap vermediği kararın yanı sıra 15 Temmuz darbe girişiminin ardından, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Berat Albayrak’ın katıldığı bir televizyon programında sarf ettiği sözler üzerine de Diyarbakır Cumhuriyet Başsavcılığı’na avukatlar tarafından Haziran 2019’da başvuru yapıldı.
Albayrak’ın 15 Temmuz darbe girişiminin ardından “Bir Uludere konusunu, bir 24 Kasım ‘uçak’ konusunun da tekrar inceleneceğini düşünüyorum” sözlerine dikkat çeken avukatlar, Roboski dosyasında “soruşturmanın yeni delil varlığı” sebebiyle yeniden açılmasını istedi.
Diyarbakır Cumhuriyet Başsavcılığı ise, dosya hakkında “yetkisizlik” kararı vererek, dosyayı yeniden Uludere Cumhuriyet Savcılığı’na gönderdi. Dosya yaklaşık 6 aydır incelenmeyi bekliyor.
Adalet için mücadele sürecek
Dosya avukatları ajansımıza yaptıkları değerlendirmede dosya ile ilgili yeni gelişmeleri kamuoyu ile paylaşmayı sürdüreceklerini belirtirken, “Yeni delil araştırmamız devam ediyor. Savcılık, zamanaşımı süresi içinde her zaman yeni delilin varlığı sebebiyle soruşturmanın yeniden açılmasını Sulh Ceza Hakimliği’nden talep edebilir. Adalet Bakanlığı da Yargıtay’dan Askeri Mahkeme’nin takipsizlik kararına itirazın reddine dair kararının kaldırılmasını her zaman talep edebilir. Bu hususta umutlu olmamız gerekir. Bizler bu dosyada adalete ulaşmak için hukuk mücadelesini her daim sürdüreceğiz” ifadelerini kulandı.
Ahmet Kanbal-Müjdat Can/Şırnak-MA
