Son sekiz aylık süreçte Şara yönetimi, ordunun yönetim ve komuta kademesini yeniden yapılandırarak, çeşitli silahlı grupların faaliyetlerini tümenler şeklinde sürdürmesini sağlamış ve yeni asker alımlarıyla kendi perspektifine göre Yeni Suriye Ordusu’nu oluşturduğunu düşünmektedir
Doğan Cihan
Aralık 2024 itibarıyla, Suriye’de yaklaşık 51 yıldır süregelen Esad ailesi yönetiminin sona ermesinin ardından, yeni yönetim lideri Şara, kendi rejimini tahkim etmeye yönelik adımlar atmaya başladı. Bu süreçte, “Yeni Suriye Ordusu” adı altında çeşitli silahlı gruplarla işbirliği yaparak yeni bir askeri yapı oluşturma girişiminde bulundu.
Şara, yayımladığı genelgelerle ordunun yönetim kademelerini belirleyerek, askeri yapıyı yeniden inşa etme ve kurumsallaştırma çalışmalarına başladı. Bu yeni yapılanma içinde yer alan bazı grupların ideolojik yönelimleri kamuoyunda tartışma konusu oldu.
Yeni askeri yapının bileşenleri arasında yer alan bazı silahlı grupların geçmişteki faaliyetleri ve ideolojik duruşları, yerel ve uluslararası düzeyde çeşitli değerlendirmelere yol açmıştır. Bu bağlamda, yeni ordunun meşruiyeti ve yapısal bütünlüğü üzerine farklı görüşler dile getirilmektedir.
Ocak 2025’te Şara, Yeni Suriye Ordusu’nu inşa etme amacıyla ülkede faaliyet gösteren çeşitli silahlı gruplarla görüşmelere başladı. Bu görüşmelerde, söz konusu grupların yeni askeri yapıya katılması ve faaliyetlerini Yeni Suriye Ordusu çatısı altında sürdürmeleri yönünde çağrıda bulunuldu. Bu kapsamda, katılım sağlayan gruplara çeşitli imkanlar ve destekler sunuldu.
Son sekiz aylık süreçte Şara yönetimi, ordunun yönetim ve komuta kademesini yeniden yapılandırarak, çeşitli silahlı grupların faaliyetlerini tümenler şeklinde sürdürmesini sağlamış ve yeni asker alımlarıyla kendi perspektifine göre Yeni Suriye Ordusu’nu oluşturduğunu düşünmektedir.
Ancak bu yapı henüz tüm Suriye’yi temsil eden ve ülke genelinde güvenliği sağlayabilen bir konumda değildir. Uluslararası raporlarda, Şara’nın geçmişi tartışmalı bazı kişileri Yeni Suriye Ordusu bünyesinde üst düzey görevlere getirdiğine dair değerlendirmelere sıkça yer verilmektedir.
Göz alan kıdemli cihatçı komutanlar
Şara’nın kurduğu Yeni Suriye Ordusu bünyesinde, geçmişleri tartışmalı olan 22 üst düzey komutanın kıdemli pozisyonlara atandığı bilinmektedir. Bu isimler arasında dikkat çeken ve kamuoyunda sıkça tartışılan pozisyonlar şunlardır: Savunma Bakanı, Savunma Bakan Yardımcısı, Kara Kuvvetleri Kurmay Başkanı, Cumhuriyet Muhafızları Komutanı, Hava Kuvvetleri Komutanı, 14 tümen komutanı, bir tümen komutan yardımcısı, bir tümen kurmay başkanı ve bir tugay komutanı.
Bu komutanların bir kısmının geçmişte ve günümüzde radikal ideolojik yönelimlere sahip oldukları ve bu bağlamda uluslararası hukuk açısından tartışmalı eylemlerle ilişkilendirildikleri raporlarla belgelenmiştir. Bu durum, Yeni Suriye Ordusu’nun ideolojik temelleri ve rejimle olan ilişkisi konusunda çeşitli bilgi ve ipuçları vermektedir.
Cihatçı bazı komutanlar:
Savunma Bakanı Marhaf Abu Kasra
41 yaşındaki Marhaf Abu Kasara, Hama Vilayeti’ne bağlı Halfaya kasabasında doğmuştur ve ziraat mühendisliği alanında eğitim almıştır. Şara tarafından Geçiş hükümetinde Savunma Bakanlığı’na atanan Abu Kasra, geçmişte silahlı selefi-cihatçı grupların askeri yapılanmalarında aktif rol almış ve İdlib bölgesinde cihatçı grupların askeri kapasitelerini geliştirmek amacıyla çalışan önemli isimlerden biri olarak öne çıkmıştır. Kasra Esad rejimine karşı gerçekleştirilen büyük çaplı operasyonlarda liderlik rolü üstlenmiştir.
Savunma Bakan Yardımcısı – Muhammed Hayr Hasan Şuayb (Ebu el-Hayr Taftanaz)
48 yaşındaki Muhammed Hayr Hasan Şuayb, İdlib’in kuzeydoğusundaki Taftanaz kasabasındandır. İç savaşın başlangıcında, Esad ordusunda subay olarak görev yaptıktan sonra cihatçı gruplara katılmıştır. 2013 yılından itibaren Ebu Bekir es-Sadık Tugayları adlı silahlı selefi cihatçı grubun liderliğini üstlenmiş ve İdlib bölgesinde çeşitli çatışmalarda komutanlık yapmıştır.
2019’da, grubunu HTŞ öncülüğünde faaliyet gösteren Fetih el-Mubin koalisyonuna dahil etmiş ve “Saldırganlığın Caydırılması” adlı operasyonun planlanmasında ve yürütülmesinde üst düzey rol oynamıştır. Son olarak HTŞ’nin askeri kanadında komutan yardımcısı olarak görev yapmıştır. Şuayb’ın geçmişte Nusra Cephesi ve Fetih el-Şam Cephesi gibi radikal ideolojik yönelimlere sahip gruplarla bağlantılı olduğu biliniyor.
Savunma Bakan Yardımcısı ve Ordu Faaliyetleri Komutanı – Fahim İsa
Fahim İsa, Halep’in kuzeyindeki Tel el-Hava kasabasından gelen Türkmen kökenli biridir. Esad rejiminin sona ermesine kadar Türkiye destekli Sultan Murad Tugayı’nın komutanlığını yürütmüş ve Suriye Milli Ordusu (SMO) içinde önde gelen isimlerden biri olarak tanınmıştır. Bu süreçte, rejim karşıtı operasyonların yanı sıra, Kuzey ve Doğu Suriye’deki Kürtlere karşı geliştirilen saldırılarda da aktif rol almıştır. İsa’nın Türk yetkililerle temas halinde olduğu da belirtmektedir.
Fahim İsa, Suriye merkezli bazı raporlarda, grubuna mensup savaşçıların Türkiye’nin yönlendirmesiyle Azerbaycan ve Libya’daki çatışmalara destek amacıyla gönderildiği bir dönem raporlarla basına yansımıştı.
Suriye Ordusu Genelkurmay Başkanı Ali Nur el-Din el-Naasan (Ebu Hamza)
Naasan, Halep’in kuzeyindeki Taybet el-İmam kasabasındandır. Suriye Ordusu’na bağlı askeri akademide eğitim almış ve 2011 yılında iç savaşın başlamasına kadar subay olarak görev yapmıştır. Daha sonra selefi, cihatçı gruplara katılan Naasan, çatışma sürecinde kurulan silahlı yapılanmalarda yer almış ve HTŞ bünyesinde çeşitli üst düzey askeri görevler üstlenmiştir.
Cumhuriyet Muhafızları Komutanı Abdurrahman Hüseyin el-Hatib (Ebu Hüseyin el-Urduni)
El-Hatib, Ürdün kökenlidir ve geçmişte radikal görüşleri nedeniyle Ürdün makamları tarafından gözaltına alınmıştır. Ürdün’de hâlen güvenlik birimleri tarafından aranan kişiler arasında yer aldığı bildirilmektedir. 2013 yılında Nusra Cephesi’ne katılan El-Hatib, daha sonra HTŞ bünyesinde öne çıkan komutanlardan biri haline gelmiş ve El Şara ile yakın ilişkiler kurmuştur. Günümüzde El-Hatib hakkında kamuya açık kaynaklarda sınırlı bilgi bulunmaktadır.
Hava Kuvvetleri Komutanı Asım Raşid el-Havari (Ebu el-Kasım Beyt Cann)
Suriye iç savaşının başlangıcında cihatçı gruplara katılmış ve zamanla HTŞ bünyesinde çeşitli üst düzey askeri görevlerde bulunmuştur. Resmi askeri eğitimi olmamasına rağmen, sahadaki etkinliğiyle komutanlık pozisyonlarına yükselmiş ve El Şara’ya yakın isimlerden biri olarak kabul edilmektedir.
El-Havari’nin kökeniyle ilgili farklı iddialar bulunmaktadır. Bazı kaynaklar kendisinin Mısır doğumlu olduğunu ve geçmişte rejim tarafından idam cezasına çarptırıldığını öne sürerken, diğer kaynaklar Şam bölgesinden Suriyeli olduğunu iddia etmektedir.
Hava Kuvvetleri ve Hava Savunma Kuvvetleri Kurmay Başkanı Mustafa Hüseyin Bakur
Hama Valiliği’ne bağlı Kafr Zita kasabasındandır. Suriye Ordusu’nda 20 yılı aşkın süre savaş pilotu olarak görev yapmış, son olarak savaş filosu komutanlığı görevini üstlenmiştir. 2012 yılında ordudan ayrılarak Kuzey Suriye’de faaliyet gösteren cihatçı gruplara katılmıştır.
2016 yılında Ceyş el-İzza adlı selefi, cihatçı ve radikal grubun bünyesine dahil olan Bakur, zamanla örgütte komutan yardımcılığı ve resmi sözcülük gibi çeşitli üst düzey görevlerde bulunmuştur. Mevcut görevleri kapsamında, Suriye’deki bazı havalimanlarının kontrol ve koordinasyonundan da sorumlu olduğu bildirilmektedir.
Deniz Kuvvetleri Komutanı Muhammed el-Suud
Selefi, cihatçı ve radikallığıyla bilinen el Suud ile ilgili pek fazla bilgiye rastlanılmıyor.
Suriye’de cihatçı gruplar Suriye Ordusu Tümenlerine dönüştürülüyor!
