Afrin çölde bir vaha idi. Savaş kaç kere kapısına gelmiş, ama içeri girememişti. Sonra bir ocak günü kapılar kırıldı ve savaş içeri girdi. Halkı göç etmek zorunda bırakıldı. Evlerine, tarlalarına el konuldu. Mezarlıkları yıkıldı, tarih tahrip edildi
Suriye iç savaşının tarafı olmadan 2012 Temmuz’unda sonra kendi kendini yönetmeye başlayan Afrin, ülkenin en huzurlu, savaşsız bölgesi olarak yaşadı. İç göçte yüzbinlerce kişiye ev sahipliği yapan Afrin, Kürt, Arap, Ermeni, Türkmen halklarının ortak evine dönüşmüştü. Geçen süreçte Müslüman, Ezidi ve Hristiyanlar bir arada yaşadı, demokratik bir toplum temelini birlikte ördü.
Türkiye’nin ÖSO ile birlikte kente girmesiyle önemli değişiklikler yaşanmaya başlandı. Alına bilgilere göre Doğu Guta’dan çıkmak zorunda kalan ÖSO’cular ve aileleri Afrin ve ilçelerine yerleştirilmeye başlandı. Bu sayının 41 bin cıvarında olduğu sanılıyor. Sevkiyat halen devam ediyor. Guta’dan getirilen Feyleq El Rehman, Ceyş El İslam, Tahrir El Şam ve Ehrar el Şam grupları, Afrinlileri zorla çıkartma, “ganimet” adı altında tüm mallarını talan etmeye başladı.
Tarih tahrip edildi
Darê Tepeleri: 27 Ocak’ta bombalanarak tahrip edildi. Girê Darê köyüne yakın Huri-Mitani dönemine ait MÖ.700-1200 tarihleri arasında yapıldığı belirtilen tarihi yerleşim yeri tamamen tahrip edildi. Küçük kent görünümündeki yerleşim yeri UNESCO tarafından Suriye’nin en önemli tarihi kenti olarak ilan edilmişti.
Nebî Hûrî ‘Sîros’: Huriler döneminde M.Ö. 2 bin 500 yıllarında inşa edilen ve UNESCO tarafından Ortadoğu’da korunması gereken önemli tarihi yer olarak tanımlanan yer, Kürtler tarafından Nebî Hurî olarak isimlendiriliyor. Bu tarihi kent savaş uçakları tarafından 3 kez bombalandı ve ÖSO tarafından atılan havan ve obüs toplarıyla yıkıldı.
Kalutê köyü: Romalılara ait kilise: İçinde kilise ve tarihi eserlerin olduğu Afrin’in 30 kilometre güneyinde bulunan Kalutê köyü, saldırının ikinci ve üçüncü gününde uçaklarla bombalandı.
Elbîzka köyü: Afrin’in 40 km kuzeybatısına düşen köyde, Romalılar döneminde olduğu belirtilen kale, kilise ve kazılarda çıkan tarihi eserler uçak, havan ve obüs atışlarıyla tahrip edildi. OSO grupları tarafından kurulan askeri noktalarla, köye girişe izin verilmediği öğrenildi.
Kolpe köyü: Afrin’in 15 km güneydoğusuna düşen köyde, Mitani döneminde yapılan tarihi yerler 28 Ocak’ta uçaklarla yapılan bombalamayla yıkıldı. Köyde 8 sivil yaşamını yitirirken 7 kişi yaralandı.
Afrin’in binlerce yıllık tarihi varlıkları bilinçli bir şekilde yok edilirken, tarihi eser parçalarının ÖSO üyeleri tarafından çalınarak Türkiye’de satıldığı belirtiliyor. Şu ana kadar yaklaşık 16 bin parça tarihi eserin Türkiye’ye getirildiği ileri sürülüyor. Suriye Müze yöneticisi Mehmud Hemûd, kayıp olan tarihi eserlerin sayısının 16 binden fazla olduğunu, müze yönetimi tarafından kurulan “çalınan eserleri araştırma komitesinin” tam sayıya ulaşamadığını söyledi. Hemûd, binlerce eserin Türkiye’deki tarihi eserler yönetimi denilen bürolarda tutulduğu bilgisini aldıklarını kaydetti.
Ezidilerin mezarları yıkıldı
Ramazan ayında Afrin’in Zêdiyê Mahallesi’nde bulunan Şêx Zêd Mezarlığı talan edildi, mezarlar tahrip edildi. Yine Afrin, Cindires arasında bulunan Ş. Seydo Mezarlığı tamamen yıkıldı. Raco Mezarlığı ise iş makinalarıyla ortadan kaldırıldı. Meydankê yolu üzerinde bulunan Henan Mezarlığı’ndaki Dr. Nurî Dersimi mezarı yıkıldı.
Afrin ve çevresinde Ezidilere ait 12 mezarlık tahrip edildi. Söz konusu mezarlıklar şunlar: Afrin’in Basufanê köyüne yakın Şêx Berekat Dağı eteğinde bulunan Şêx Berekat Mezarlığı, Şadiriyê köyü yakınında Şêx Rikab mezarlığı, Basufan köyü içinde bulunan Şêx Elî Mezarlığı, Qîbarê köyü yakınında Çelxane Mezarlığı, Idlib’in Etmê beldesine yakın Şêx Kursî Mezarlığı, yine Qîbarê köyünde Şêx Şemîs Adiya ait mezar, Qestel Cindo köyüne yakın Barsê Xatûn Mezarlığı, Feqîra köyü yakınında Şêx Seyda Mezarlığı, Meşla köyünde Bîr Cefer Mezarlığı, Sînka köyünde Şêx Xerbî Mezarlığı, Cirnê köyü yakınlarında Hogir Mezarlığı.
ÖSO’cuların ve ailelerinin yerleştirildiği merkezler
Cindires ilçesi:
Telef: Askeri bölgedir, sivillerin yaklaşması yasak.
Kefer Zeyt: 150 hane, Guta’dan getirilen 4 aile yerleştirildi.
Kanî Gewrik: TSK’ye ait askeri bölge.
Qicuma köyü: 35 hane, Guta’dan 5 aile yerleştirildi.
Aşkana Rojhilat köyü: 80 haneli, Guta’dan 3 aile getirildi.
Gewrikê köyü: 160 haneli, Guta’dan 7 aile yerleştirildi.
Feqîra köyü: 80 haneli, Humus’tan 15 aile, Guta’dan 5 aile yerleştirildi.
Bircikê köyü: 30 haneli, Humus’tan 4 aile yerleştirildi.
Meska Jorîn köyü: 57 haneli, Guta’dan bir aile yerleştirildi.
Dêr Belût köyü: 100 haneli,
Humus’tan 10 aile yerleştirildi.
Diwan köyü: 25 haneli, Guta ve
Humus’tan 18 aile yerleştirildi.
Celemê köyü: 930 haneli, Guta’dan 100 aile ve Humus’tan 25 aile yerleştirildi.
Çeqala köyü: Guta’dan 40 aile
yerleştirildi.
Şerewa ilçesi:
Şadîra köyü: 160 haneli, Guta’dan 6 aile yerleştirildi.
Xerzawiya köyü: 400 haneli, Guta’dan 200 aile yerleştirildi.
Duma 15 ve Halep’in Qibtan Cebel köyünden 3 aile yerleştirildi.
Birc Ebdula köyü: 350 haneli,
Guta’dan 50 aile yerleştirildi.
Basûta köyü: 460 haneli, Gutadan 110 aile yerleştirildi.
Basûfan köyü: 250 haneli,
Guta’dan 50 aile yerleştirildi.
Birc Heyder köyü; 150 haneli, Guta ve Nebîk bölgesinden 30 aile yerleştirildi.
Berad köyü: 450 haneli, Gutadan 20 aile yerleştirildi.
Birc Silêman köyü: 30 haneli,
Guta’dan 8 aile yerleştirildi.
Mabata ilçesi:
Mîrkan köyü: Guta’dan 50 aile
yerleştirildi.
Sariya köyü: Gutadan 4 aile
yerleştirildi.
Habo köyü, Guta-9 aille
yerleştirildi.
Şeytana köyü: Duma’dan 6 aile yerleştirildi.
Gewrika Jêrîn köyü: Guta’dan
3 aile yerleştirildi.
Gewrika Jorîn: Guta’dan 4 aile yerleştirildi.
Erba köyü: Guta7dan 18 aile
yerleştirildi.
Bedîna köyü: Guta’dan 23 aile
yerleştirildi.
Dimiliya köyü: Guta’dan 9 aile
yerleştirildi.
Gemruk köyü: Guta’dan 13 aile yerleştirildi.
Erdoğan Altan-Halep/MA
