Marketlerde kısıtlı olarak bulunan şekerin fiyatının düşük olduğu iddiaları yapılıyor. Sanayiciye göre ise yüksek bedelle şeker satıldığı belirtiliyor. Diğer yandan iktidar şeker ithalatına hazırlanırken, şeker kotalarını açıkladı
Şeker fiyatlarındaki kesintisiz zam sürerken, şekerin fiyatı son bir haftada ikiye katlandı. Devlet fabrikalarında 290 liradan satılan bir çuval şeker, özel sektörde 700 liraya kadar çıktı. Gıda ve İhtiyaç Maddeleri Ankara Toptancılar Derneği (GİMAT) Yönetim Kurulu Başkanı Abdulkadir Aydoğan “Türkiye Şeker Fabrikaları (TÜRKŞEKER), 50 kilogramlık bir çuval şeker fiyatını 290 lira olarak belirledi. Özel fabrikalar her nedense bu sefer devlet fabrikalarının açıkladığı fiyatlara uyum göstermedi. Özel fabrikalar şu anda neredeyse önümüzdeki yıllarda mal olabilecek fiyatlara şeker satıyorlar. Çuvalı 350 liradan başladı, şu anda 700’lü rakamlara kadar çıktı. Dokuz özel fabrika var. Devlet fabrikası 290 liradan, özel sektör de 700 liradan satınca bütün yoğunluk devlet fabrikalarına yönlendi” diye belirtti.
Pankobirlik’ten çiftçiye ihanet
Gıda fiyatlarındaki artışlar yurttaşları gıdaya ulaşamama gibi büyük sıkıntıya sokuyor. Özellikle ayçiçek yağına gelen zamlar, Rusya savaşı ile birlikte daha da yükselmişti. Ayçiçek yağından sonra şeker fiyatlarındaki artışlar gündemde. TÜRKŞEKER, 50 kilogramlık bir çuval şekeri 298 liradan satarken, kooperatif ve özel şeker fabrikalarında şekerin çuvalı 700 ile 800 liraya kadar çıktı. Yaşanan şeker krizinin başlıca sebeplerinden biri şeker fabrikalarının özelleştirilmesiydi. Bazı özelleşen fabrikalar şeker üretimlerinden vazgeçip arazileri farklı amaçlarla kullanmaya başlamasıyla şeker arzında azalma yaşanmaya başladı. Diğer yandan iktidarın tarım politikaları sonucu pancar ekim sahaları daralmaya, Pankobirlik’in asıl işlevini bir yana bırakıp 2 adet termik santral alarak ne amaca hizmet ettiği belli olmayan bir yola sapması şeker krizinin başlıca diğer nedenleri içinde yer alırken üyesi olan çiftçilere ihanet ediyordu.
Üretim kotaları
Dünyanın en büyük şeker üreticisi konumundaki Brezilya’da meydana iklim olayları üretimi olumsuz etkilerken, yine dünyanın en büyük ikinci şeker ihracatçısı konumundaki Tayland’da yaşanan üretim düşüşleriyle birlikte dünyada ortaya çıkan gıda krizinin içine şeker de yerini aldı. Türkiye düne kadar Rusya, Fransa, Almanya, ABD’nin ardından pancar şekeri üretiminde dünyada 5’inci sırada yer alırken bu sıralama hızla değişime uğramaya başladı. 2001 yılında kabul edilen Şeker Yasası ile pancar üretiminde kota sistemine geçilirken, pancar üretimiyle birlikte şeker üretimi de kotaya bağlandı. Bu süreçle birlikte şeker ithalatının da kapısı ardına kadar açılmış oldu.
Pancar üretimi yüzde 21 düştü
2020 yılında 23 milyon 25 bin ton şekerpancarı üretilirken 2021’de bu üretim, Türkiye İstatistik Kurumu verilerine göre yüzde 20.7 oranında düşerek 18 milyon 250 bin tona geriledi. Üretimdeki bu düşüş büyük bir şeker krizinin habercisi olarak nitelenirken, 2021 yılında gübre fiyatındaki yüzde 400’ü bulan fiyat artışı, sulama elektriğine yapılan yüzde 137 oranındaki zam üreticiyi pancar üretiminden daha da uzaklaştırdı. Sözleşmeli olarak pancar üreten çiftçilerin ise 2022’de ekim yapamayacaklarını söylemeleri, iktidarın şeker politikasının sorgulanmasını gerektiriyor. Pancar üretiminin azalması ise şeker ithalatını artmasına yol açarken, sanayicinin yüksek fiyat isyanı nişasta bazlı şekerle (NBŞ) çözülme adımlarını doğuracağı şimdiden belli. Bugün sanayinin (meşrubat vb.) fiyatlara isyan ederken Cargill gibi şirketlerin ürettiği nişasta bazlı mısır şurubu kullandıkları ise biliniyor.
Şeker kotaları açıklandı
Resmi Gazete’de yayınlanan Cumhurbaşkanlığı kararıyla Türkiye şeker sektöründe 2022-2023 pazarlama yılı için kotalar belirlenirken, A kotasında miktar 2 milyon 750 bin ton oldu. Pancar şekeri A kotası 2 milyon 681 bin 250 ton, B kotası ise bu rakamın yüzde 5’i oranında 134 bin 62 ton oldu. Nişasta bazlı şeker (NBŞ) kotası da ülke toplam A kotası ise 68 bin 750 ton olarak açıklandı. Özelleştirme ile devri gerçekleşen fabrikaların kotaları, devirden önce Türkiye Şeker Fabrikaları A.Ş. tarafından ilgili fabrikalara aktarılan A kotası miktarı olacak. Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından hükümleri yürütülecek karar yürürlüğe girdi. Açıklanan A Kotasının bugünkü koşullarda karşılanması ise beklenmiyor.
EKONOMİ SERVİSİ
