Seralarda çalışan kadınlar; sigortasızlık, uzun çalışma saatleri, düşük gelir ve aracılar eliyle gasp edilen emekle hayatta kalmaya çalışıyor
Türkiye’de ve Kürdistan’da tarım işçilerinin önemli bir bölümünü kadınlar oluştururken, bu emek büyük ölçüde kayıt dışı, sosyal güvenceden yoksun ve görünmez kılınıyor. Resmi verilere göre tarımda çalışan kadınların çok büyük bir kısmı sigortasız çalıştırılırken, uzun çalışma saatleri ve ağır koşullar kadınların hem beden sağlığını hem de yaşam hakkını tehdit ediyor. Üretimin yükünü sırtlayan kadınlar, ürün fiyatlarının düşüklüğü, tüccar baskısı ve devletin tarım politikaları nedeniyle yoksulluğa mahkum ediliyor.
İzmir’in Menderes ilçesinde seralarda çalışan kadınlar, yaşadıkları hak ihlallerini anlattı. 2000 yılından itibaren seralarda çalışmaya başladıklarını ifade eden Zelal Özbay, “Emeğimizin karşılığını alamıyoruz. Çocuklarımız da bu şartlarda bizimle birlikte perişan oluyor. Sosyal güvencemiz yok. Belli bir yerde düzenli çalışmak zaten çok zor. Kadınlar için bu koşullar çok daha ağır” dedi.
‘Durum köleliğe dönmüş durumda’
Ürünlerini satmak için tüccarlara başvurduklarında ise talep olmadığı ve malların elde kaldığı yönünde yanıt aldıklarını belirten Zelal Özbay, “Salatalık para etmedi, marul para etmedi; ürünler elimizde kaldı. İşçilik zaten bize ait. Açıkça söylemek gerekirse artık bu durum köleliğe dönmüş durumda. Çocuklarımız perişan oluyor. Artık kendimizi bile geçtik, onlara bir gelecek vaat edemiyoruz. Çalışma koşullarımıza gelince; sabah gün ağarır ağarmaz seraya gidiyoruz. Naylonun altında, sıcağın içinde çalışıyoruz” şeklinde konuştu.
‘Tek isteğimiz emeğimizin görülmesi’
2001 yılından bu yana tarım işçiliği yaptığını aktaran Halise Çelik ise başkaları için üretim yaptıklarını ancak üreticinin kazanamadığını; sürekli zarar ettiğini söylediğini aktararak, “Düzenli bir gelirimiz yok, bir bütçemiz yok. Kazandığımız ne varsa doğrudan ziraat masraflarına gidiyor. Elektrik, su gibi giderler ödendikten sonra elimizde hiçbir şey kalmıyor. Tek isteğimiz emeğimizin görülmesi. Emeğimiz karşılık bulmadığı sürece hiçbir şey yapamıyoruz. Kendimizi efendi değil, adeta köle gibi hissediyoruz. Ürünler bir şekilde satılıyor, herkes kazanıyor; kaybeden yine biz oluyoruz. Örneğin günlük yevmiye ile çalışsak kişi başı 1.000 lira almamız gerekiyor. Eşimle ve kızlarımla birlikte beş kişi çalışıyoruz. Günlük toplamda 5.000 lira yevmiye almamız gerekirken, tüccar gelip tüm mahsulü ‘kalitesiz’ diyerek 1.000 liradan hesaplıyor. Oysa bu ürün çöpe gitmiyor; ayrıştırılsa bile bir şekilde satılıyor. Buna rağmen ‘kazanamıyoruz’ denilerek emeğimize el konuluyor. Çalışma saatlerimizin bir sınırı yok. Öğle sıcağında da seradayız, gerekirse gece bile çalışıyoruz. Buna rağmen emeğimizin karşılığını alamıyoruz. Tek talebimiz, verdiğimiz emeğin görülmesi” şeklinde kaydetti.
‘Ayakta kalabilmek için kendimizden fazlasıyla ödün veriyoruz’
Yaklaşık 20 yıldır Menderes’te seracılık yaptığını dile getiren Gülistan Çelik, “Sabah ezanıyla birlikte seraya giriyoruz. Sera çok sıcak olduğu için öğle sıcağına kalmamaya çalışıyoruz; imkân bulursak saat 11–12 gibi çıkıyoruz. Eve gelip ev işlerini yapıyoruz. Akşam serinliğinde tekrar seraya girip çalışmaya devam ediyoruz. Bu tempo gerçekten çok yorucu. Ne yazık ki emeğimizin karşılığını alamıyoruz. Ayakta kalabilmek için kendimizden fazlasıyla ödün veriyoruz. İşçi tutsak ayrı bir yük, tutmasak bu kez kendi bedenimizi zorluyoruz. Zaten işçiye verilen para kazanç değil, doğrudan zarar olarak geri dönüyor. Bu nedenle kendi gücümüzle çalışıp ancak masrafları karşılamaya çalışıyoruz. Beni en çok zorlayan ise anne olarak bu işi yapmak oldu. Hamileyken bile çalışmak zorunda kaldım. Çocuklu hâlde serada çalışmak, çocukları bırakıp işe gitmek ya da hamileyken çalışmaya devam etmek gerçekten çok yıpratıcı” dedi.
‘Hastalansak bile tedavi masraflarını karşılayacak gücümüz yok’
Gülistan Çelik, mevcut gelirlerinin yaşam masraflarını karşılamaya yetmediğini belirterek, “Kazandığımız para zaten yetmiyor; para ettiğinde de doğrudan borçlara gidiyor. Bu yüzden çocuklarımızın eğitimine yeterince destek olamadık, okula devam etmeleri bile zorlaştı. Mecburen onları da birlikte çalıştığımız işe dâhil etmek zorunda kaldık. Devletten en büyük talebimiz bu işe bir çözüm bulunması. Emeğimizin karşılığını almak istiyoruz. En azından sağlık güvencemiz olsun; hastalandığımızda doktora gidebilelim. Şu an hastalansak bile tedavi masraflarını karşılayacak gücümüz yok” sözlerine yer verdi.
Kaynak: JINNEWS
