İstanbul Sözleşmesi’nin denetim organı GREVIO, Türkiye’yle ilgili ilk raporunda, kadına yönelik şiddete karşı uygulamaların yetersiz olduğunu ve mücadelenin önündeki engellerin kaldırılması gerektiğini vurguladı
Türkiye’de 2014 yılında yürürlüğe giren ve “İstanbul Sözleşmesi” olarak anılan Kadınlara Yönelik Şiddet ve Ev İçi Şiddetin Önlenmesi ve Bunlarla Mücadeleye İlişkin Avrupa Konseyi Sözleşmesi’nin denetim organı Kadınlara Yönelik Şiddet ve Ev İçi Şiddete Karşı Eylem Uzman Grubu (GREVIO), Türkiye’ye ilişkin ilk değerlendirme raporunu açıkladı. Raporda, Türkiye’deki mevcut siyasi iklimin etkilerinin göz önünde bulundurulması gerektiği belirtilerek, kadınların şiddetten uzak bir yaşam sürme haklarını kullanmaları açısından elverişli bir ortam olmadığı ifade edildi.
‘Farkındalık arttırılmalı’
Öte yandan kadına yönelik şiddetle mücadelenin önünde engel oluşturan bir dizi etmenin de altının çizildiği raporda, “Bu etmenlerden biri kamu politikalarının, kadın erkek eşitliği ve kadına yönelik şiddet üzerindeki etkileri açısından sistematik ve kapsamlı bir değerlendirmeye tabi tutulmaması. Bir diğer etmen ise, kadının anne ve ‘bakım sağlayıcı’ şeklindeki geleneksel rollerine vurgu yapma eğilimi ve bunun sonucunda kadın ve erkeğin aile ve toplum içindeki toplumsal rol ve sorumluluklarıyla mücadele edilmemesi” diye kaydedildi. Raporda ayrıca, bu engellere karşı toplumsal cinsiyet eşitliğine ilişkin farkındalık çalışmalarının artırılması gerektiği vurgulandı.
Çalışmalar yetersiz
Yetkililerin veri toplamayı geliştirmeye yönelik çabalarının memnuniyetle karşılandığının ifade edildiği raporda, ancak faillere yönelik soruşturma, kovuşturma ve cezalandırmalara ilişkin adli verilerin mevcut olmamasını, yasaların uygulanışını izleme açısından ciddi bir engel olarak görüldüğü belirtildi. Raporda, devlet sisteminin mağdurları koruyamamasının, Türkiye’de kadınların zaman zaman, “yeniden mağdur edilme ve/veya çifte mağduriyete” uğrama nedeni olduğuna dair yeterli kanıtın var olduğunu tespiti yapıldı.
Ekonomik güçlendirme
Şiddeti Önleme ve İzleme Merkezleri(ŞÖNİM) konusunda altyapı çalışmalarının ve veri tabanı oluşturulması yönündeki çabaların olumlu bulunduğunun kaydedildiği raporda, kadınların ekonomik olarak güçlendirilmesi için, mali destek, eğitime erişim ve istihdam, ücretsiz çocuk bakımı ve erişilebilir konut hakkı gibi imkanlar sunulması gerektiğine dikkat çekildi. Mağdurun, şiddet uygulayanı ihbar etse de, etmese de tüm hizmetlerden yararlanması gerektiğine işaret edilen raporda, aynı zamanda şiddet vakalarının bildirim oranlarının düşüklüğüne işaret edilerek, yetersiz bildirimlerin altında yatan nedenlerin irdelenmesi ve mağdurların şiddete yönelik kurumsal cevaba olan güveninin artırılmasını hedefleyen politikalara ihtiyaç olduğu dile getirildi.
Çocuk evlendirilmesi
İstanbul Sözleşmesi’ne uyumlu hale gelmesi için Türkiye’deki ceza mevzuatında yapılan yasal reformlarla önemli bir ilerleme sağlandığı ancak sözleşmedeki tüm gereklerin hala benimsenip yerine getirilmediğine yer verilen raporda, ısrarlı takiple tacizde bulunma, zorla evlendirme ve 15-18 yaş arası kız çocuklarına yönelik cinsel şiddet suçlarına yönelik mevcut yasaların yeterli çözüm getirmediği vurgulandı. Türkiye’deki kadınların yüzde 25’inden fazlasının 18 yaşından önce evlendiğinin rapor edildiğini, hatta bu oranın kırsal bölgelerde yüzde 32’ye kadar yükseldiği kaydedildi.
‘Cezalar caydırıcı olmalı’
Ayrıca mahkemelerdeki uygulamaların sözleşme standartlarıyla uyumlu hale gelmesi için ilgili yasal mekanizmaların geliştirilmesi, özellikle kadına yönelik şiddet eylemlerini haklı gösteren ve evvelce kullanılan gerekçelerin yasaklanması ve cezai yaptırımların caydırıcılığının sağlanması gerektiği belirtildi. Raporda son olarak, mağdurun beyanının, koruyucu tedbir kararı verilmesi ve soruşturma başlatılması için kanıt teşkil ettiğine dair 6284 sayılı yasada yer alan ilkenin uygulanması gerektiği konusunda uyarıda bulunuldu. Görevini yapmayan, şiddette bulunan, şiddeti görmezden gelen ya da mağdurları suçlayan devlet görevlilerinin sorumlu tutulması gerektiğinin de altı çizildi.
İSTANBUL
