Şikriya Resûl İbrahim ile yeni yüzyılda dört parçalı coğrafyada yeniden şekillenen ve yeşeren Kürt gerçeğini, Kürt halk önderi Abdullah Öcalan’ın tarihi çağrısını ve barış, demokratik toplum yolunda Kürt kadın hareketinin rolünü konuştuk:
Abdullah Öcalan’ın hapiste olmaması gerekiyor. Bu bütün Kürtlerin umududur. Eğer Türk hükümeti Öcalan’ı serbest bırakırsa, tüm Kürt halkı hükümetinin gerçekten Kürtlere doğru yaklaştığını ve yanında olduğunu görür
Pazar söyleşisi / Nezahat Doğan
Yeni değişim ve dönüşümlerin olduğu tarihsel dönemeçlerin yaşandığı sıcak zamanlarda yeni açılımlar da beraberinde geliyor. Dört parçanın bölündüğü 1916’dan sonra bugün dört parça güçlü bir ulusal birlik ve mücadele hattı ile ortaklaşıyor. Barış ve demokratik toplum çağrısıyla, halkların özgürce yaşayacağı bir dönüşüm kadınların öncülüğünde özgürlükçü paradigmayla belirginleşiyor. Toplumun kadınların eliyle, ancak ve ancak kadın özgür olursa gerçekleştirebileceğinin bilinciyle güçlü mücadele hatları örülüyor. Tarihsel süreçte erkek egemen sistemlerin ve devletlerin kadınlar üzerinde şiddeti meşrulaştırıp, önce kadın kırımı ve sömürüsünü toplumun her katmanına dayatarak var ettiği erkil sistemi kadınların öncü ve iradeli gücü kırıyor. O nedenle de erkek egemen sistemin ve rejimlerin hedefi önce kadınlar oluyor. Devrimi kadınlar önce feodaliteyi yıkarak ve kendi zincirlerinin kırarak başlatıyor. Ardından dünyadaki tüm kadınlara temas edip örgütlenerek politik-ideolojik- kültürel değişimin hattını demokratik ekolojik kadın özgürlükçü paradigmayla oluşturuyor. Kadınlar bu öncü atılımlarıyla artık kıtalar arası örgütleniyor, farklı coğrafyalarda söz kuruyor “biz varız, çözümü birlikte arayacağız,” diyorlar.
Dünyadaki bu değişim ve kadın mücadelesinde elbette Kürt kadın hareketi öncül bir rol üstlendi yıllardır da ağır bedeller öndendi. Bugün Kürt kadınları, geçmiş yüzyıldan farklı olarak kadın savunma modelleriyle öz savunmasıyla özgürlüğünü inşa etmenin adımlarını ve yollarını genişletti. Mina Qazî’den Leyla Qasıma, Sakine Cansız’dan Hevrîn Xelef’e, dört parçada kadınların isyan ve özgürlük mücadelesi 21. yüzyılı kadınların Rönesans Yüzyılı olarak inşa etmeyi tüm dünyaya gösteriyor.
Bu süreçte, dört parçadaki kadın milletvekilleri Amed’de “1. Kürt Kadın Parlamenterler Konferansı”nda bir araya geldi. İki gün boyunca gerçekleştirilen toplantıda ortak kararlara imza atıldı, yeni yol haritaları ve eylem planları belirlendi.
Toplantıya katılanlar arasında Kürdisten Parlamentosu KDP Milletvekili Şikriya Resûl İbrahim de yer aldı.
Federe Kürdistan Bölgesinde ilk kadın profesör olan, Moskova’da doktorasını tamamlayarak Salahaddin Üniversitesi’nde birçok alanda Kürtçe şan, edebi folklor, klasik edebiyatlar, Kürt alfabesi, Kürtçe roman ve roman alanda dersler veren, Yine Tihsk üniversitesinde Kürdoloji dersleri, Lübnan Üniversitesinde Fransızca, Güzel Sanatlar Üniversitesi’nde müzik dersleri okutan Şikriya Resûl İbrahim ile yeni yüzyılda dört parçalı coğrafyada yeniden şekillenen ve yeşeren Kürt gerçeğini, Kürt halk önderi Abdullah Öcalan’ın tarihi çağrısını ve barış, demokratik toplum yolunda Kürt kadın hareketinin rolünü konuştuk.
- Kürt kadın parlamenterler toplantısı yapıldı. Dört parçadan ve Avrupa’dan katılımlar da vardı. Bu buluşmanın önemi, amacı neydi? Çıkan sonuç nedir?
Kürdistan Parlamentosu’nda bir kadın vekil olarak Kuzey Kürdistan’ın Amed şehrine geldim. Öncelikle buraya gelme amacımız birbirimizi tanımak. Kürt kadın parlamenterler olarak Kuzey Kürdistan’daki Kürt kadın parlamenterle daha iyi ilişki kurmak ve birbirini tanımak gerektiğini düşünüyoruz. Bizim bir Kürt kimlik sorunumuz, bir Kürt dili sorunumuz ve yaşam sorunlarımız var. Bu nedenle Kürt davasının geleceği için ne istediğimizi, hedeflerimizin ne olduğunu tartışarak yol ve yöntem belirlemeye çalışıyoruz. Güneyde bütün dileklerimiz gerçekleşiyor. İznimiz var. Bir kanun var. Meclis hala toplantı halinde. Yerel bir hükümet var. Kürdistan Parlamentosu’nda çok büyük bir güç ve büyük partiler var. Çünkü Bakanlar Kurulu hem bir güç hem de bir millet haline gelmiştir. Mecliste Kürtlerle birlikte Türkmenler, Keltler, Asurlular da var.
- Ortadoğu’da dört parçada Kürtlerin ve kimliklerin inkârına karşı kırk yılı aşkın süredir mücadele ediliyor. Bugün halkların özgür yaşayabileceği bir sistem oluşması için adımlar atılıyor. Kadınların burada nasıl bir rolü var? Ne yapılması lazım?
Bugün Ortadoğu’da büyük bir Kürt sorunu var. Çünkü sorunumuz bir yüzyılın bir asrın sorunudur. Bir asırdır beraberiz. Topraklarımız işgal edildi. Kürtçe konuşmamıza izin vermediler. Kuzey’de dilimizi konuşamıyoruz. Kürdistan coğrafyası dört parçaya bölünerek Kuzey, Rojhilat, Başûr ve Rojava olarak dağılmış durumdadır. Biz sadece Güney’de Kürtçe yazıyoruz. Kürtçe üniversitelerimiz var. Bir Kürt Parlamentomuz var. Her şey Kürtçedir. Kürtlerin yaşadığı diğer parçalar, Kuzey ve Rojhilat’a ise kadın ve erkekler temel hakları almak için ortak bir mücadele veriyorlar. En temel hak ise dilleridir. Kürtçe konuşmak, Kürtçe yazmak, Kürtçe kitapların yayınlanması, pazarda Kürtçe konuşmak, köy ve şehirlerin isimlerinin, dükkân isimlerinin Kürtçe olması gerekiyor. Kürt çocuklarının isimleri Kürtçe olmak zorunda. Bu konuda çok ciddi bir sorunumuz var. Zorbey Arapça bir isimdir. Benim adım Şikriye Arapça bir isimdir. Saliha Arapçadır. İsmimizi ve kimliğimizi Kürtçe koymamız gerekiyor. Kürt kadınları olarak birlikte çalışmamız gerekiyor. Biz birlikte güçlüyüz. Ayrıca bakın Kuzey Kürdistan’da eşbaşkanlık hem erkek hem kadın başkan var. Kürdistan’ın kurtuluşu adına ortak ve birlikte çalışmamız gerekiyor.
- Uluslararası alanda Ortadoğu’daki olası gelişmeleri nasıl değerlendiriyorsunuz?
Amerika ve Avrupa Ortadoğu’da bir değişim yaratmak istiyor. Bu değişimin Kürtler için iyi olmasını diliyoruz. Kürt milleti olarak bunu umut edelim. Biz millet olarak asırlar boyu bağımsız olmayı umuyoruz. Tam bağımsız olmasak bile bütün haklarımızın verilmesini istiyoruz.
- Oradan Kuzey’i nasıl görüyorsunuz?
Beş yıl Kuzey Kürdistan tarihini okudum. Zindanların siyasi tarihini okudum. Musa Anter’in anılarını okudum. Yılmaz Güney’in filmlerini izledim. Her şey zihnimde. Tarih Zazalardan, Alevilerden, Şêx Saîd’den, Dersimli Seyit Rıza’dan bahsediyor.
Kuzey Kürtleri çok fazla sorun ve problemler yaşadılar. Size bir anımı aktarayım. Batman’da bir genç bana bir roman hediye etti. Bir doktordu. İsmini hatırlamıyorum. Bu genç adam altı yıl hapis yattı. Hekim olarak Kürtçe konuşuyordu. Artık eve dönüyorduk. Yanımda da okuttuğum bir kız vardı ve Türkçeyi iyi biliyordu. Eve dönene kadar bana bu kitabın içeriğini anlattı. “Öğretmenim, bu kitap içeriği şununla ilgili; çocuk cezaevindeyken annesi görüşe gidiyor Türkçe bilmediği için jandarma annesini itekleyerek “Git Türkçe öğren öyle oğlunun görüşüne gel de konuş” diyor. Anne köyüne dönüyor oğluyla konuşabilmek için altı ay boyunca Türkçe öğrenmeye çalışıyor. Tekrar oğlunu görmek için cezaevine geldiğinde her şeyi unutuyor dakikalarca sadece ‘Oğlum nasılsın’ diyor. Bu ve bunun gibi sayısız yaşanmışlık var.
- Bunlar her şeyi ortaya koymuyor mu? Kürt kendi dilini konuşmak için yasal anayasal eşitlik talepleri var.
Yani ben Kürdüm benim de haklarım var. Kürtçe konuşmamız gerekiyor. Kürtçe okullara gitmemiz gerekiyor. Kur’anda bile insanların eşit olduğunu ve aralarında fark olmadığı yazılıyor. Bu nedenle beni Kürt olarak diğer milletlerden ayırmak istese de benim Kürtçe konuşmam gerekiyor.
- Bu coğrafyada tarihsel dönemlerde katliamlar yapıldı, Kürtler inkâr edildi bir dil yok sayıldı. Şimdi yeni bir eşikte miyiz? Siz Amed’de gerçekleşen 1. Kürt Kadın Parlamenterler Konferansı’na geldiniz güçlü tartışmalar yapıldı; sizde yarattığı izlenim nedir?
Gerçekten çok mutlu oldum ve keyif aldım. Bütün Kuzey Kürdistan milletvekilleri, bütün Kürt liderleri, hepsi bir düşünceyle uyanmış, hepsi Kürtlerin yaşaması gerektiğini biliyor. Sizden çok memnun kaldık. Kürt milletvekili olarak Amed’te bulunmaktan çok mutluyum. On yıl önce böyle değildi. Dolayısıyla Türkiye’deki ve Kürdistan’daki barış fikrinin ve düşüncesinin oluşması gerekiyor ve bizlerde bundan yararlanmalıyız ve örnek almalıyız.
- Türkiye’nin yüz yıldır çözülmeyen bir Kürt sorunu var. Kürt halk önderi Abdullah Öcalan’ın çağrısı, barış ve demokratik toplumun inşa edilmesi çabası ve Kürt ulusal birliğin oluşması fikriyatı bölgede nasıl değişimleri sağlıyor ya da sağlayacak? Kürt kadınları Kürt sorununun çözümünde nasıl adımlarla ortaklaşmalı? Nasıl bir mücadele hattı olmalı?
Abdullah Öcalan’ın silahlı mücadeleyi sonlandırması çağrısının anlamı demokrasi ve barıştır. Bu yeni bir dildir. Bunun manası; Kürtler barış, kardeşlik ve daha iyi bir yaşam istiyorlar demektir. Bu Kürtlerin terörist olmadığı gerçeğini da ortaya koyuyor. Artık Avrupa’ya, Amerika’ya ve bütün milletlere “bakın Kürtler silah bırakıyor, ‘terörist’ değiliz, Türkler gibi biz de eşit olmalıyız,” gerçeğini göstermemiz gerekiyor. Türkiye’de hem coğrafi olarak hem de millet olarak Araplar, Kürtler, Ermeniler ve Süryaniler gibi çok sayıda halk bulunmaktadır. Bizim birbirimize tutunmamız lazım. Kürdistan bağımsız olmadığına göre, Türkler de Kürtlerin onları kardeşi olduğuna inanmalılar. Fakat Türkler kardeş olduğumuzu söylemiyor. Ben umutluyum, inşallah bu dileğimiz gerçekleşir. Bu nedenle Abdullah Öcalan’ın hapiste olmaması, serbest bırakılması gerekiyor. Bu bütün Kürtlerin umududur. Eğer Türk hükümeti Öcalan’ı serbest bırakırsa, tüm Kürt halkı Türk hükümetinin gerçekten Kürtlere doğru yaklaştığını ve yanında olduğunu görür.
- Abdullah Öcalan, barış ve demokratik toplum çağrısının büyük ölçekte her kesime, tüm topluma anlatılması gerektiğini belirtiyor ve demokrasinin inşasında kadınlar öncü olmalı diyor. Bu perspektif doğrultunda pratikte nelerin yapılması gerekiyor?
Biz Türk hükümetinin Abdullah Öcalan’ın barış, demokrasi, ortak yaşam, eşitlik istediğini görmesini ve hukuki adımları atmasını istiyoruz. Amerika da Türkiye’ye bu konuda baskı yapıyor; Abdullah Öcalan’ın silah bırakma çağrısı yaptığını belirtiyor ve Türk hükümetinin de buna göre adım atmasını istiyor.
- Türkiye’de ve Ortadoğu’daki tüm dört parçada Kürtler artık önemli bir aktör. Tüm kimliksizleştirme çabalarına karşı yeni bir statüye ulaşan bir halk gerçekliğinde nasıl bir büyük resim görüyorsunuz?
Umutluyum, tecrübeliyim. Kaç yıl önce Kürtler Türkiye’de barışı sağlamak istediler fakat bu bozuldu. Şu an hem inanıyor hem de inanmıyorum. Bütün ülkede, barışının ve demokrasisinin tesis edilebilmesi için bütün şehirlerde, bütün topluluklarda, bütün Türk güçlerine Kürt kardeşlerinin haklarının verilmesi gerekliliği kavratılmalı ve kolektif bir bilinçlendirme ile bu kampanya yürütülmelidir. Bu zor bir şey değil, aslında çok kolaydır.
- Kadınların kurduğu söz ve eylem çok güçlü. Kadınlar aynı zamanda en hızlı biçimde örgütlenip, değişim ve dönüşümü sağlayan iradeye sahipler. Kadınların bir araya geldiği konferanslar ve toplantılar sonrasında ne tür pratik adımlar atılması gerekiyor?
Kadınlar artık dünyanın her yerinde ilerliyor. Kürdistan’da cinsiyet meselesi hâlâ güncelliğini koruyor ama kadın ve erkek arasında eşitlik yakın. Kuzey’de kadınlar birçok alanda gelişim gösterdiler, demokratik hareketi geliştirdiler. Bu Kürt davası için çok büyük bir katkıdır. Eş başkanlık ile kadınların kazanımları görülüyor. Kuzeydeki Kürt kadınları Newroz’u kutlarken hem dans ettiler hem de özgürdüler. Kürt hakları da Kürt kadınının gücüyle kazanılacaktır. Bir gün Kuzey Kürdistan’ın özgürleşeceğine inanıyorum.
- Şikriya Resul İbrahim’in derdi nedir?
Kürt ölmez, Kürt hep canlı kalır. Çünkü biz bir ulusuz. Derdimiz dil, derdimiz toprak, biz bu yüzden yeniden yeşeriyoruz. Biz Kürdüz, sürekli başımız dik, alnımız açık…
* Gazeteci Arkadaşım Mahsum Sağlam’a çevirideki emeği için teşekkürler…
