Stewr ilçesi Cirzî köyünde yapılmak istenen GES projesi hakkında köylülerin açtığı davada karar veren mahkeme, bölgede tarihi eserlerin tespit edilmesi ve SİT alanı ilan edilmesi üzerine ÇED raporunu iptal etti
Mêrdîn’in Stewr (Savur) ilçesine bağlı Cirzî (Taşlık) kırsal mahallesinde Bakır Yenilenebilir Enerji Tic. Ltd. ŞTİ. tarafından kurulmak istenen Güneş Enerji Santraline (GES) karşı köylülerin açtığı davada mahkeme proje hakkında verilen “ÇED (Çevresel Etki Değerlendirme) Olumlu” raporunun iptali yönünde karar verdi. Cirzî kırsal mahallesinde şirket tarafından yapılmak istenen, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından da köylülerin itirazına rağmen “ÇED Olumlu” kararı verilen projede köylüler, mahkeme yoluna giderek, projenin iptali talebiyle Mardin 1’inci İdare Mahkemesi’nde dava açtı. Davada Bilirkişi tarafından hazırlanan raporda santralin kurulması ve ÇED raporuna dair herhangi bir olumsuzluk olmadığı tespit edilmesine karşı Mardin Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu tarafından da bölgedeki tarihi yapıların incelenmesi yönünde talepte bulunuldu.
Tarihi yerleşim alanı
Bunun üzerine Mardin Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu tarafından bölgede yapılan incelemede bölgede tarihi sarnıçların yanı sıra tarihi taş ocağı, kaya mezarları ile tarihi yerleşim alanlarının olduğu tespit edildi. Bunun üzerine bölge Birinci Derece Arkeolojik SİT Alanı olarak tescil edildi. Koruma Kurulu tarafından mahkemeye gönderilen yazıda; “Roma Dönemi Taş ocağı ve sarnıçların bulunduğu alan Mardin Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu tarafından 14.02.2025 tarih ve 1545 sayılı kararıyla Taşlık Yerleşim Alanı 1. Derece Arkeolojik Sit Alanı olarak tescillenmiş olup 1. Derece Arkeolojik Sit Alanı Koruma ve Kullanma Sartları belirlenmiştir” denildi.
‘ÇED kararı mevzuata aykırı alındı’
Bunun üzerine mahkeme bölge ile ilgili aldığı kararda proje sahasında işleme konu proje kapsamındaki yapıların inşasının ve böylece projenin mevcut hâliyle icrasının hukuken mümkün olmadığına dikkat çekti. Projenin koruma mevzuatına aykırılık teşkil ettiği ve proje için verilen “ÇED Olumlu” kararının hukuka ve mevzuata aykırı olduğu kanaatini bildiren mahkeme, 5403 sayılı “Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu” gereği alternatif alan değerlendirmesinin de yapılmadığına dikkat çekti. Mahkeme; bu kapsamda da projeye dair nihai ÇED raporunun yönetmelikte belirlenen usul ve esaslara uygun hazırlanmadığı tespitine yer verirken, “Duyarlı yöreler-SİT alanı” bakımından da raporun eksik hazırlandığını belirtti.
ÇED raporu iptal edildi
Mahkeme kararında eksik ve yetersiz hazırlanan nihai ÇED raporunun bu haliyle hukuka ve mevzuata aykırı olduğu sonucuna varırken, raporun iptaline karar vererek şu değerlendirmeyi yaptı: “Öte yandan, yukarıda belirtilen hususlar doğrultusunda, proje sahibince mevcut Birinci Derece Arkeolojik SİT alanı ile sulu tarım arazilerinin sınırları göz önüne alınarak uyuşmazlık konusu proje hakkında yeniden dosya/rapor hazırlanması, sulu tarım arazisine ilişkin alternatif alan değerlendirmesi yapılması, bu kapsamda proje sınırlarının gözden geçirilmesi veya değiştirilmesi ve SİT alanının korunması itibariyle Koruma Bölge Kurulundan gerekli izinlerin ve görüşlerin alınması suretiyle, uyuşmazlık konusu proje ile ilgili olarak ÇED mevzuatı kapsamında yeniden işlem tesis edilebileceği hususu da ifade edilmelidir.”
Haber: Ahmet Kanbal / MA
