Ukrayna’nın tahıl ürünlerini ihraç etmesinin önünü açan anlaşma dün sona ererken, son tahıl gemisi iki gün önce Odesa’dan ayrıldı. Peskov, ‘Rusya’yı etkileyen şartlar yerine getirilirse Rusya hemen anlaşmaya geri dönecektir’ dedi
Ukrayna’nın tahıl ürünlerini ihraç etmesine izin veren anlaşma dün sona erdi. Anlaşma kapsamında yıla çıkan son tahıl gemisi iki gün önce Odesa’dan ayrıldı.
Deniz ticaretine dair veriler sunan MarineTraffic TQ Samsun gemisinin Pazar günü limanı terk ettiğini açıkladı.
Rusya, kendi tahıl ve gübre ürünlerindeki taleplerin karşılanmaması halinde, yapılan anlaşmayı uzatmayacağını söylemişti.
Geçen yıl varılan anlaşma, Rusya’nın Ukrayna’yı topyekun saldırısının küresel düzeyde gıda tedariki sorunları yaratacağı kaygılarının ardından imzalanmıştı.
Hem Ukrayna hem de Rusya dünyanın başlıca tahıl ihracatçılarından.
MarineTraffic son tahıl gemisinin dün sabah 08.00’dan biraz sonra limandan ayrıldığını ve İstanbul’a doğru yol aldığını bildirdi.
Ukrayna sessiz
Ukrayna konuya dair sessizliğini korurken, Rusya lideri Vladimir Putin, Moskova’nın kendi gıda ihracatı ve diğer önemli düzenlemelerin önündeki engellerin kaldırılmasına yönelik sözlerin tutulmadığını söylemiş ve Moskova’nın anlaşmayı askıya alabileceğinin işaretini vermişti.
Putin, Güney Afrika lideri Cyril Ramaphosa’yla yaptığı telefon görüşmesinin ardından “Anlaşmanın başlıca amacı olan, Afrika kıtasındakiler de dahil ihtiyaç duyan ülkelere gıda tedariki uygulanmadı” dedi. Moskova aynı zamanda, tarımsal ödemeleri yapan Rosselkhozbank’ın küresel Swift sistemine yeniden bağlanmasını talep etmişti.
Rus yetkililer, anlaşmanın uzatılması için herhangi bir neden görmediklerini belirtiyor.
Rusya’dan açıklama
Reuters haber ajansının aktardığına göre Kremlin Sözcüsü Dmitriy Peskov, “Karadeniz Tahıl Koridoru Anlaşması’nın geçerliliği bugün sona erdi. Rusya’yı etkileyen şartlar yerine getirilirse Rusya hemen anlaşmaya geri dönecektir” ifadelerini kullandı. Anlaşmanın Rusya’yı ilgilendiren kısımlarının yerine getirilmediğini, bu sebeple yürürlükten kalktığını iddia eden Kremlin, “Anlaşma, şimdilik durdurulmuştur” açıklamasını yaptı.
Peskov, bugün Kırım Köprüsü’nde yaşanan ve iki kişinin ölümüne sebep olan patlamalarla Rusya’nın kararı arasında bağlantı olmadığını, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in anlaşmaya olan yaklaşımını patlamalardan önce açıkladığını da söyledi.
Ukrayna tahılı dünya pazarında
Avrupa Birliği, Ukrayna savaşının ardından ambargoya uğrayan Rus bankalarını yeniden sisteme sokmayı düşünmediğini açıklamıştı. Anlaşmanın 120 günde bir uzatılması öngörülüyordu, ancak Mart ve Mayıs 2023’te Rusya sadece 60 günlük uzatmaları kabul etmişti.
Anlaşmayla, Karadeniz üzerinden 30 milyon tondan fazla gıda Ukrayna’nın Karadeniz’deki limanlarından dünya pazarlarına gitti.
BM’ye göre Ukrayna tahılının;
% 47’si, İspanya ve İtalya’nın da aralarında bulunduğu “yüksek gelirli” ülkelere gitti
% 26’sı Türkiye ve Çin gibi “üst-orta gelir düzeyine sahip” ülkelere gitti
% 27’si de Mısır ve Sudan gibi “düşük ve orta gelirli ülkelere gitti.
Putin, kalkınmakta olan ülkelere gıda gönderilmemesi nedeniyle Ukrayna’yı eleştirdi.
Ancak BM, küresel piyasaya daha çok gıda sürüldüğünden, fiyatların düştüğünü ve bunun dünya genelinde herkesin işine yaradığını belirtti.
Tahıl Anlaşması nedir?
2022 yılının ağustos ayında Ukrayna ve Rusya, Moskova’nın Ukrayna’yı işgalinin ardından aylarca kapalı kalan Ukrayna’nın Karadeniz’deki üç limanını yeniden açan ayrı anlaşmalar imzaladı. Bu anlaşmalar aynı zamanda Rus ürünlerinin dolaşımını da kolaylaştırdı.
Her iki ülke de Afrika, Orta Doğu ve Asya’da bazı ülkelerin ihtiyaç duyduğu buğday, arpa, ayçiçek yağı ve diğer gıda ürünlerinin başlıca küresel tedarikçileri. Ukrayna büyük bir mısır ihracatçısı iken Rusya gübre ihracatı konusunda kritik önemde.
“Dünyanın ekmek sepeti” olarak adlandırılan Ukrayna’dan kesintiye uğrayan sevkiyatlar, küresel gıda krizini şiddetlendirdi ve dünya genelinde tahıl fiyatlarının yükselmesine neden oldu.
Stratejik ve Uluslararası Çalışmalar Merkezi Küresel Gıda ve Su Güvenliği Programı Direktörü Caitlin Welsh, “Büyük bir tarım üreticisi diğer büyük bir tarım üreticisine savaş açıyor ve bu da dünya çapında gıda ve gübre fiyatlarını etkiliyor” diyor.
Anlaşma, Ukrayna limanlarına giren ve çıkan gemilerin saldırıya uğramayacağına dair güvence sağlıyor.
Gemiler Rus, Ukraynalı, BM ve Türk yetkililer tarafından kontrol edilerek sadece gıda taşıdıklarından emin olunuyor. Her dört ayda bir uzatılması öngörülen anlaşma, savaşın ortasında bir umut ışığı olarak görüldü ve şu ana kadar üç kez yenilendi.
Geçen yıl ağustos ayından bu yana kurulan tahıl koridorundan 36 milyon tondan fazla tahıl ürünü geçirildi. Bunun yarıdan fazlası Dünya Gıda Programına ait olanlarda dahil az gelişmiş ülkelere ulaştırıldı.
DIŞ HABERLER
