Ayaklanmadan sonra Başbakan Mahinda Rajapaksa, Rajapaksa ailesinden bakanların istifası sonrası Sri Lanka Başbakanı olan Ranil Wickremesinghe, ekonomisinin çöktüğünü söyledi
Ülke ‘teröre karşı savaş’ gibi argümanların arkasında soyulunca ekonomik krizin derinleştiği Sri Lanka Başbakanı Ranil Wickremesinghe, ülkesinin ekonomisinin çöktüğünü ve petrol ithalatı için bile ödeme yapamadıklarını duyurdu.
Sri Lanka’da (Seylan) Gotabaya Rajapaksa ve Mahinda Rajapaksa kardeşler, bakanlıklara da aile bireylerini yerleştirerek ülkenin kaynaklarına çökmüş, ülkeyi yağmalamıştı. Rajapaksa kardeşleri ülkeyi soyarken, “teröristlere karşı mücadele” söyleminin arkasına saklanmış, Tamillere karşı 2009’da soykırım yapmışlardı. Dönemin Sri Lanka Cumhurbaşkanı Mahinda Rajapaksa, Mayıs 2009’da dönemin Cumhurbaşkanı Abdullah Gül’le (AKP yönetiminin ilk başbakanıydı, sonra cumhurbaşkanı yapıldı) görüşüp, Tamillere karşı “Sri Lanka modeli”ni ve operasyonları nasıl gerçekleştirdiklerini övgüyle aktarmıştı. “Sri Lanka modeli” Türkiye’de de sıkça gündem konusu olmuştu.
Mart-Nisan-Mayıs 2022 halk ayaklanmasında Başbakan Mahinda Rajapaksa ve bakanlık koltuklarındaki aile fertleri istifa etmek zorunda kalmıştı.
Euronews’in haberien göre yeni başbakan Ranil Wickremesinghe, parlamentoda yaptığı konuşmada, Sri Lanka’nın yakıt, gaz, elektrik ve gıda kıtlığının ötesinde ciddi bir durumla karşı karşıya olduğunu söyleyerek “Ekonomimiz tamamen çöktü” ifadesini kullandı.
Petrol ithalatı için bile ödeme yapılamadığını kaydeden Ranil Wickremesinghe, hükümetin söz konusu krizi geri çevirme şansını kaçırdığını belirtti. Ranil Wickremesinghe şöyle konuştu: “Şu anda Ceylon Petroleum Corporation’ın 700 milyon dolar borcu var. Sonuç olarak, dünyadaki hiçbir ülke veya kuruluş bize yakıt sağlamaya istekli değil. Hatta nakit yakıt sağlamaya bile isteksizler. En azından başlangıçta ekonominin çöküşünü yavaşlatacak adımlar atılmış olsaydı, bugün bu zor durumla karşı karşıya kalmazdık. Ama bu fırsatı kaçırdık. Şimdi dibe doğru olası bir düşüşün işaretlerini görüyoruz.”
Dış borçlar
Güney Asya ülkesi Sri Lanka, temelde komşu Hindistan’dan gelen 4 milyar dolarlık kredi ile destekleniyor. Ancak Wickremesinghe, Hindistan’ın Sri Lanka’yı çok uzun süre ayakta tutamayacağını söyledi. Sri Lanka, 2022’de 7 milyar dolarlık dış borcun geri ödemesini askıya aldığını duyurmuştu.
Uluslararası Para Fonu (IMF) ile bir kurtarma paketine ilişkin müzakereler yürüten ülkenin 2026’ya kadar yıllık ortalama 5 milyar dolar ödemesi gerekiyor. Döviz krizi, insanları yakıt, yemek ve ilaç gibi temel ihtiyaç maddelerini satın almak için uzun kuyruklarda beklemeye zorlayan büyük kıtlıklarla sonuçlandı.
Ayaklanmaya neden olan süreç
Sri Lanka yönetimi orduyu öne çıkararak silahlandı. Kaynakları Tamil gerillalarına karşı operasyonlarda kullandı. Kalan kaynakları da Rajapaksa ailesi yağmaladı. Özelleştirmelerle de kaynaklar peşkeş çekildi. Ve Sri Lanka tarihinin en büyük ekonomik kriziyle karşı karşıya kaldı. Sri Lanka’da halk, elektrik kesintilerinin günde 13 saati bulmasının ardından Mart 2022’de protestolarını yoğunlaştırdı.
Başbakanlık Ofisi’nin çevresinde 9 Mayıs 2022’de toplanan göstericiler ile hükümet yanlıları arasında arbede yaşanmış, başkent Kolombo’da askeri birlikler göreve çağrılmıştı.
Muhalefetin artan baskısı sonrası Başbakan Mahinda Rajapaksa, 9 Mayıs 2022’de istifa etmiş, kabine de feshedilmişti. Konutu da ateşe verilen Başbakan Mahinda Rajapaksa’yı ordu kurtarmıştı. Mahinda Rajapaksa, Gotabaya Rajapaksa’nın ağabeyiydi.
Başkanı Gotabaya Rajapaksa, ülkede daha önce 3 dönem başbakanlık yapan Ranil Wickremesinghe’yi 12 Mayıs’ta başbakanlığa atamıştı.
Olaylar büyüyünce ülke çapında sokağa çıkma yasağı ilan edilmiş, hükümet, protestolar sırasında kamu malına veya başkalarına zarar veren herkese ateş açılması talimatı vermişti.
Sri Lanka geneline yayılan protestolarda aralarında iktidar partisi milletvekili ile 2 polisin de bulunduğu 8 kişi hayatını kaybetmiş, 250 kişi yaralanmıştı.
Aile diktatörlüğü kurdular
Rajapaksa ailesi ordu-polis gücüyle aile diktatörlüğü kurmuştu. Ülkenin kurumları aile bireyleri arasında parsellenmişti.
Gotabaya Rajapaksa Devlet Başkanıydı. Gotabaya Rajapaksa’nin abisi Mahinda Rajapaksa başbakanlık koltuğundaydı. Halk ayaklanıp konutlarını basınca 9 May 2022’de Mahinda Rajapaksa istifa etmek zorunda kaldı ve ordu tarafından kaçırılıp gizlendi.
Gotabaya Rajapaksa’nın en küçük kardeşi Basil Rajapaksa da Maliye bakanı yapılmış, Meclise seçilmişti.
Aileden Chamal Rajapaksa Tarım Bakanı yapılmıştı.
Namal Rajapaksa da Spor Bakanı yapılmıştı.
Gotabaya Rajapaksa 18 Kasım 2019’da Devlet başkanı oldu. Gotabaya Rajapaksa’nin ağabeyi Mahinda Rajapaksa ise 6 Nisan 2004’te başbakan olmuştu. Mahinda Rajapaksa 19 Kasım 2005’te de devlet başkan oldu.
Mahinda Rajapaksa 2015 yılında rakibi Maithripala Sirisena karşısında kaybetti. Mahinda Rajapaksa başkanlık görevi sırasında 2008-2009’da Tamillere karşı soykırım yaptı. Mahinda Rajapaksa 26 Ekim 2018’de yeniden başbakan olarak atandı. Farklı coğrafyadaki despot yönetimler, halklara karşı katliam ve soykırım uygulayan ülkeler Mahinda Rajapaksa dönemindeki soykırımı “Sri Lanka Modeli” olarak almaya çalıştı. Soykırım sonrası hayatta kalan Tamilli kadın ve çocukları kamplara dolduruldu.
KOLOMBO
