Ayasofya’nın Lozan Antlaşması’nın yıl dönümünde ibadete açılması tarihçi Namık Dinç yorumladı. Dinç’e göre, 24 Temmuz batıya bir mesaj ve ‘Türkiye’nin İslami devlet yapısına evrildiğinin ilanı’
Danıştay 10’uncu Dairesi, Ayasofya’nın müzeye dönüştürülmesine dair 24 Kasım 1934 tarihli Bakanlar Kurulu kararını iptal ederek, statüsünü müze olmaktan çıkardı.
Kararın hemen ardından AKP’li Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, Ayasofya’nın Diyanet İşleri Başkanlığı’na devrini ve ibadete açılmasını öngören Cumhurbaşkanlığı Kararı’nı imzaladı. Karar Resmi Gazete’de yayımlandı.
Ayasofya’yı müzeye dönüştüren 1934 tarihli Bakanlar Kurulu kararını da eleştiren Erdoğan, 24 Temmuz’da ibadete açacaklarını açıkladı. Lozan Antlaşması’nın 97’nci yıldönümü gününde Ayasofya’nın ibadete açılması tartışmaları da beraberinde getirdi.
Mezopotamya Ajansı’ndan Naci Kaya’ya konuşan tarihçi yazar Namık Kemal Dinç, seçilen tarihin tesadüf olmadığını, aynı zamanda batıya ‘yeni Türkiye’nin de mesajı’ olduğunu ifade etti.
Danıştay 10’uncu Dairesi’nin Ayasofya’yı ibadete açmasına neden olan kararın siyasi olduğunu ifade eden tarihçi Dinç, Türkiye’de uzun yıllardır İslami hareketlerin veya partilerin bazı sembollerin üzerinde durduğuna dikkat çekti.
İslami hareketlerin üzerinde durduğu ve yıllardır dile getirdiği sembolleşen söylemleri AKP’nin hayata geçirdiğini ifade eden Dinç şunları söyledi: “Özellikle ‘Taksim’e cami yapacağız, Ayasofya’yı ibadete açacağız’ sembolleşen söylemler var. Bunlar çok eskiden beri söylenen şeylerdi. AKP iktidarı bunları peyderpey hayata geçiriyor. Çok manidardır; Atatürk Kültür Merkezi (AKM) yıkılırken, karşısında Taksim Cami yükseliyordu. Bu sembolik bir mesajdır. Bu yıllardır ifade edilen İslami söylemin pratiğe geçirilmesidir. Ayasofya da bu manada böyle sembolik bir nitelik taşıyor.”
Batıya mesaj
Ayasofya’nın Türkiye’nin uluslararası alanda tanındığı ve kabul edildiği Lozan Antlaşması’nın yıldönümünde ibadete açılmasının manidar olduğunu ifade eden tarihçi Dinç’e göre, 24 Temmuz Türkiye’nin batıya, “Artık eski Türkiye yok, yeni bir Türkiye var” mesajı.
‘Fetihçi bir anlayışla yeni Türkiye’
2023 yaklaşırken mevcut iktidarın bu tarz kararları alacağını dile getiren Dinç, anlatımlarına şöyle devam etti: “Türkiye, batıya ‘Biz Kemalist tarih anlayışından farklı, yepyeni bir tarih okuması yapıyoruz’ diyor. Kemalist tarih anlayışında muasır medeniyetler seviyesine çıkma gibi bir ideal vardı. Aslında bu ideallerden tümüyle uzaklaşıldığını, bunun bir kenara konulduğunu, batıya benzemek gibi derdinin olmadığını söylüyor. Bir anlamda da batıya eski fetihçi anlayışla yeni bir Türkiye inşa etmek istedikleri mesajı veriliyor.”
‘İslami bir devlete evrildiğini ilan ediyor’
“Karar sadece Lozan Antlaşması’na yönelik değil; eski Türkiye ile yeni Türkiye arasındaki farkı ortaya koymaya dönük olarak da okunması lazım. Türkiye, İslami bir devlet yapısına doğru evrildiğini ilan ediyor. Bu manada barış, kardeşlik, hoşgörünün sembollü olarak bilinen Ayasofya’ya ilişkin alınan bu karar, Hristiyan batı dünyasına olan bir tavır olarak da okunmalı. Yani o eski Osmanlı’nın şahlandığı, yükselişin en güçlü olduğu dönemlerin tekrardan hayal edilip, ona göre yeniden hareket edileceği söyleniyor.”
HABER MERKEZİ
