Eğil ilçesinde kaya içerisine yapılan tarihi yerleşim yerleri, hem hayvan barınağı olarak kullanılıyor hem de definecilerin hedefinde
Huri, Mitanni, Urartu, Asur, Med, Pers, Roma İmparatorluğu gibi birçok medeniyete ev sahipliği yapan Diyarbakır’ın Eğil ilçesi, peygamber kabir ve türbelerinin yanı sıra kral mezarları ve o dönemin izlerini taşıyan eserlere ev sahipliği yapıyor. Mezopotamya Ajansı’ndan Mehmet Şah Oruç’un haberine göre, İlçeye 16 kilometre uzaklıkta bulunan Konak (Konax) Mahallesi’ndeki tarihi kaya yerleşim alanları ise yetkililerin duyarsızlığından kaynaklı tahrip ediliyor. Tarihi yerleşim yerinde hem Asurlular hem de Romalılara ait kalıntılar mevcut. Ancak, geniş bir alanı kapsayan tarihi yerleşim yerinin birçok kısmı ise kaymadan kaynaklı toprak altında kalmış durumda. İlçedeki birçok tarihi yerde kazı yapan definecilerin hedefi ise mahallede toprak üstünde kalan ve kaya içerisine yapılmış yerleşim yerleri. Definecilerin birçok yerde yaptığı kazı sonucu yerleşim yerinin etrafı ve içi köstebek yuvasına dönüşmüş durumda. Mahalleliler ise bu yerleşim yerlerini de besledikleri küçükbaş hayvanlarının barınak yeri olarak kullanıyor. Bundan kaynaklı tarihi yerleşim yerinin içi hayvan gübresinden geçilmiyor.
Mahallenin tarihi eski
Mahalle isminin hikayesi ise mahalledeki yaşlıların anlatımına göre, Eğil Beylerinden Mehmet Bey’in (Mehmet Yılmaz) başta avlanmak amacıyla ama daha sonrasında ise yaz aylarında da kullanmak amacıyla yaptırdığı iki katlı konaktan geldiği belirtiliyor. Kilise kalıntılarının olması ve 9 adet mev tipi mağara (nevsan) olmasından kaynaklı mahallenin çok eski bir yerleşim olduğunu gösterdiği ifade ediliyor.
