On iki gün süren görüşmelerden sonra 2019 Bütçesi TBMM’de kabul edildi. Görüşmeler boyunca HDP’nin ‘savaş bütçesi’, CHP’nin ‘saray bütçesi’ olarak nitelediği bütçe, AKP ve MHP’nin oyları ile kabul edildi
İktidarın “tasarruf”, muhalefetin ise “saray ve savaş” bütçesi olarak tanımladığı 2019 yılı bütçesi, muhalefetin itirazlarına rağmen kabul edildi. Bu yıl ilk kez seçilmiş bakanlar yerine atanmış bakanların sunum yaptığı görüşmeler sert tartışmalara ve protestolara sahne oldu. Meclis Genel Kurulu’nda 10 Aralık’ta başlayan ve aralıksız 12 gün süren 2019 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Görüşmeleri tamamlandı. Oldukça gergin geçen bu görüşmeler sonucunda, önceki gün akşam 502 milletvekilinin katılımıyla yapılan oylamada, hazırlanan bütçe muhalefetin itirazlarına rağmen AKP ve MHP’li vekillerin oyları ile kabul edildi. Bu yılki bütçe geçmiş yılların aksine yönetim sisteminin değişmesi ile birlikte doğrudan Cumhurbaşkanlığı tarafından hazırlandı.
İktidarın “tasarruf bütçesi” olarak adlandırdığı bütçeyi HDP “savaş bütçesi”, CHP ise “saray bütçesi” olarak tanımlayıp, muhalefet şerhi düştü. Genel bütçe gelirlerinin 867 milyar 296 milyon 403 bin TL, özel bütçeli idarelerin 11 milyar 179 milyon 800 bin TL öz gelir, 63 milyar 704 milyon 956 bin TL Hazine yardımı olmak üzere 74 milyar 884 milyon 756 bin TL oldu. Denetleyici ve düzenleyici kurumların gelirleri 6 milyar 420 milyon 391 bin TL öz gelir, 116 milyon 591 bin TL Hazine yardımı olmak üzere 6 milyar 536 milyon 982 bin TL olarak tahmin edildiği belirtildi. Tasarıya göre, genel bütçe kapsamındaki kamu idarelerinin bütçe giderleri 659 milyar 558 milyon 969 bin TL, özel bütçeli idarelerin bütçe giderleri 99 milyar 655 milyon 39 bin TL, düzenleyici ve denetleyici kurumların bütçe giderleri 3 milyar 941 milyon 504 bin TL olarak gerçekleşti. Bütçenin ilk aşamada getirildiği Plan ve Bütçe Komisyonu’nda muhalefetin itirazlarıyla yaşanan tartışmalar Genel Kurul’a da taşındı. 159 saati bulan bütçe görüşmelerine Meclis’te grubu bulunan 5 siyasi partinin yanı sıra Saadet Partisi (SP), Türkiye İşçi Partisi (TİP) Büyük Birlik Partisi (BBP) ve Demokrat Parti’nin (DP) milletvekilleri de katıldı. Yaşanan tartışmalarda muhalefetin bütçeye ilişkin genel eleştirisi “Tek Adam Bütçesi” olması üzerinden gelişti. Bütçe görüşmelerinde ilk kez ‘seçilmiş bakanlar’ yerine ‘atanmış bakanlar’ sunum yaptı. Fakat bu sunumlarda muhalefetin sorularına dair bakanlardan açık yanıtlar alamaması sıklıkla eleştirilen bir durum oldu.
Leyla Güven ve tecrit
Bütçe görüşmeleri sırasında ekonominin yanı sıra HDP’nin temel gündemleri arasında PKK Lideri Abdullah Öcalan üzerindeki tecrit ile tutuklu Demokratik Toplum Partisi (DTK) Eşbaşkanı ve Hakkari Milletvekili Leyla Güven’in tecridin kaldırılması talebiyle girdiği açlık grevi eylemi vardı. HDP sıralarında fotoğrafları yer alan Güven her konuşmada selamlandı. Bütçe görüşmeleri sırasında verilen disiplin cezaları da dikkat çekiciydi.
‘Sayın Öcalan’ tartışması
HDP Urfa Milletvekili Nusrettin Maçin hakkında, bütçe üzerine yaptığı konuşmada “Kürdistan” ifadesini kullandığı için disiplin cezası verilmesi MHP grubu tarafından talep edildi. Ancak Genel Kurul’u yöneten Meclis Başkanvekili Mithat Sancar, İç Tüzük toplantılarında “Kürdistan” ifadesinin kullanılması halinde ceza kapsamına girip girmeyeceğine dair gelen cevabın “Hayır” olduğu gerekçesi ile disiplin cezası vermedi. Görüşmelere “Sayın Öcalan” ifadesi de damga vurdu. HDP’li birçok milletvekili tarafından “Sayın Öcalan” ifadesi kullanılmasına rağmen, yaptığı konuşmasında bu ifadeyi birden fazla kez kullanan Diyarbakır Milletvekili Musa Farisoğulları’na MHP, İyi Parti ve AKP sıralarından gelen tepkiler üzerine uyarı cezası verildi. Buna rağmen 12 gün süren görüşmeler boyunca “Kürdistan” ifadesi 25, “Sayın Öcalan” ifadesi ise 18 kez kullanıldı. Bütçe görüşmeleri protestolara da sahne oldu. CHP, 13 Aralık tarihinde Ankara’da gerçekleşen ve 9 kişinin yaşamını yitirdiği tren faciası nedeniyle, Ulaştırma Bakanı Cahit Turhan kürsüye çıktığı sırada “istifa” yazılı dövizler açarak protesto etti. CHP’li Ömer Fethi Gürer ise tren faciasını protesto etmek için turuncu yelek ve baretle kürsüye çıktı. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın gazeteci Fatih Portakal’ı hedef gösteren açıklamalarına karşı HDP’liler Fatih Portakal’ı savunurken, CHP Burdur Milletvekili Mehmet Göker ise kürsüye portakal getirerek, “Bu portakalı soyup yiyebilirsiniz ama Fatih Portakal’ı yedirtmeyiz” dedi. Bütçe görüşmelerinde kadın milletvekillerinin kürsüyü kullanma süreleri de dikkat çekti. HDP’li 23 kadın milletvekili kürsüde toplamda 377 dakika konuşurken, AKP’de bu süre 160 dakika, CHP 120 dakika, MHP 74 dakika ve İYİ Parti 70 dakika ile sınırlı kaldı. AKP’nin İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı için adı geçen Meclis Başkanı Binali Yıldırım’ın aday olması halinde ise yönettiği son Meclis oturumu olacak.
