Dünya Sağlık Örgütü’ne göreTürkiye’de temiz hava kent sayısı sadece bir tane. Prof. Dr. Ali Fuat Kalyoncu, bu tabloya rağmen Meclis’ten filtresiz çalışmalarına izin çıkarılan 13 termik santralin zehir saçacağını söyledi
Meclis Plan ve Bütçe Komisyonu’nun 1 Kasım’da yapılan toplantısında 13 termik santralin faaliyet yürütmesi için 2 buçuk yıl daha ek süre verildi. Söz konusu 2’si kamuya ait 11’i özel sektöre ait 13 termik santralin bugüne kadar gerekli yatırımları yapmayıp çevreye zarar verdiği için yasal olarak önümüzdeki yılbaşında kapatılması gerekiyordu.
Meclis Genel Kurulu’na sunulacak olan teklif, “havayı kirletme izni” olarak değerlendiriliyor. Türkiye’de hava kirliliği ve buna bağlı gelişen hastalıklar ciddi boyutlardayken, Sağlık Bakanlığı’nın yayınladığı güncel verilerde, Türkiye’de gerçekleşen ölümlerin ilk 3 nedeni arasında akciğer ve solunum sistemi hastalıkları bulunuyor. Ölüm nedenleri arasında ise hava kirliliğiyle ilişki olan koroner kalp hastalığı, astım, kronik obstrüktif akciğer hastalığı yer alıyor. Öte yandan 2002-2017 yılları arasında hava kirliliği ile doğrudan ilişkili olan inmenin yüzde 58, diyabetin yüzde 44, kronik obstrüktif akciğer hastalığının yüzde 42 ve akciğer kanserinin yüzde 38 oranında hastalık yükünün arttığı görülüyor.
Konuya ilişkin kapsamlı bir rapor hazırlayan Türk Torak Derneği’nin yaptığı araştırmalara göre ise Türkiye’de 2015 yılında 43 bin 820 (yüzde 58.4’ü erkek), 2016 yılında 48 bin 532 kişinin (yüzde 57.7’si erkek) solunum sistemi hastalıklarına bağlı yaşamını yitirdi. Derneğin araştırmalarına göre, 2016 yılında gerçekleşen 408 bin 782 ölümün yüzde 11.9’u solunum sistemi hastalıklarına bağlı. Hava kirliliğine bağlı hastalıklarda artış görülürken aynı zamanda ilaç tüketimi artıyor ve ilaç piyasası da hastalıklara bağlı olarak genişliyor.
Sağlık Bakanlığı’nın verilerinde, 2011 yılında her bin kişiye 87 tane günlük solunum sistemi ilacı düşerken, bu oran 2017’de yüzde 15 artış göstererek 100’e yüklediği belirtiliyor. 2017 yılı itibariyle sadece solunum sistemi ilaçlarının satış değeri 2 milyon 431 bin TL.
Sadece Ardahan temiz
Dünya Sağlık Örgütü’nün verilerinde, PM10 (Türkiye Partikül Madde Kirliliği) yönünden sınır değerini aşmayan ve havası temiz kabul edilen tek ilin Ardahan olduğu belirtiliyor. Türkiye’nin en temiz illeri Dersim, Hakkari, Rize ve Artvin dahi Dünya Sağlık Örgütü tarafından havası kirli olarak kabul edildi. Meclis’te kabul edilerek çalışmalarına 2.5 yıl daha izin verilmesi beklenen 13 termik santralin olduğu bölgelerin hepsinde hava kirliliği sınır değerlerini aşıyor. Konuya ilişkin konuşan Türk Toraks Derneği Başkan Yardımcısı ve Göğüs Hastalıkları ve Alerji Uzmanı Prof. Dr. Ali Fuat Kalyoncu, “13 termik santral, baca filtresi takmadan zehir saçmaya devam edecek” diye belirtti. Termik santrallerle ilgili daha önce de ek izin verildiği ancak santrallerin gerekli koşulları yerine getirmediğini söyleyen Kalyoncu, “İnsanlar için sigara içmek ne ise şehirler için de kömür yakılmasından kaynaklanan zararlı gazlar odur” dedi.
Temiz hava almak hak
Siyasi iktidarın her konuya ekonomi gözüyle baktığını belirten Kalyoncu, “Termik santrallere filtre takılmadan çalıştırmasını bir doktor olarak bana ekonomik boyutta hiçbir şekilde anlatamazsınız. Sadece ekonomik olarak bakmamak lazım.
Termik santrallerin çevresinde yaşayan insanların temiz hava alması en doğal hakkıdır” ifadelerini kullandı. Kalyoncu, santrallerin doğaya ve insan sağlığına verdiği zararı şu örnekle açıkladı: “Evde saksıda çiçek bakıyoruz, o çiçekler de bazen bitleniyor. Bitler de bir canlı. Bu canlılar çiçeğe zarar verir diye, çiçeğin etrafına biraz sigara külü serpiyoruz, bitler ölüyor. O sigara külünü şöyle düşünelim; termik santralin etrafında yaşayan canlılar var ve santral her gün 15 ton külü etrafına saçıyor. Bu küller etrafından bulunan bütün canlıları etkiliyor.
Kısa vadede etkili olmayabilir ama yıllar içerisinde o küller insanın solunum sisteminde birikiyor. İnsanlar soba borusu değil ki, iki tane vur küller çıksın. O küller insanların iç organlarında kalıyor. Zamanla KOAH denilen hastalıklara sebep oluyor. Filtre takılsa küllerin bir miktarını tutabilir.” Kalyoncu, “Dünyanın en önemli sorunu bugün hava kirliliği, ülkelerin birlikte mücadele etmesi gerek” diye ekledi.
Termik santraller ve sahipleri
Doğaya ve insan sağlığına geri dönülemez zarar verecek olan Meclis’in çalışmaları için 2.5 yıl ek vereceği termik santrallerin kapasiteleri ve sahiplerinin isimleri ise şöyle:
Termik Santral Adı Kapasite (MW) Firma Adı
Afşin-Elbistan A (Maraş) 1.355 Çelikler Holding
Seyitömer (Kütahya) 600 Çelikler Holding
Tunçbilek (Kütahya) 365 Çelikler Holding
Orhaneli (Bursa) 210 Çelikler Holding
Afşin-Elbistan B (Maraş) 1.440 EÜAŞ (Kamu)
18 Mart (Çanakkale) 320 EÜAŞ (Kamu)
Çayırhan (Ankara) 620 Ciner Enerji
Kangal (Sivas) 457 Konya Şeker
Soma (Manisa) 920 Konya Şeker
Kemerköy (Antalya) 630 Limak-İçtaş
Yeniköy (Muğla) 420 Limak-İçtaş
Çatalağzı (Zonguldak) 300 Bereket Enerji
Yatağan (Muğla) 630 Bereket Enerji
Emrullah Acar/Ankara-MA
