Resesyon olarak tanımlanan ekonomide baş gösteren kriz, bu kez kendisini finansal piyasalarda dışa vuruyor. Seçim öncesi dolar/TL’deki artışı durdurma operasyonunun maliyeti ağırlaşıyor. Siyasi talimatla Türk bankalarının Londra’da dolar-TL takası (swap) yapılan piyasaya TL sunması, yabancıyı ellerindeki Türk varlıkları yoğun olarak satmaya yönlendirdi. BIST 100’de günlük kayıp yüzde 6’ya ulaşırken, 21 Mart’tan bu yana yüzde 10’u, bankacılıkta ise yüzde 18’i buldu. Dolar ise dün güne yükselişle başladı. 5.30’dan 5.60’ye yükseldi. Londra’da gecelik takas faizlerinin yüzde 1300’ü aşmasıyla sıkışan yabancılar, TL geri ödemelerini yapmak için borsa ve tahvil piyasasındaki Türk varlıklarını elden çıkarma yoluna gitti. Dolar, önceki gün 5.30 ile 5.46 arasında dalgalanırken, Yabancıların Türk tahvillerini elden çıkarmasıyla iki yıllık gösterge faizi yüzde 21.34’e, 10 yıllık tahvil faizi yüzde 18.96’ya kadar yükselerek yılın zirvesine oturdu.
21 Mart’ta 2 yıllık gösterge faizi yüzde 18.28, 10 yıllık tahvil faizi yüzde 15.95’ti. İki yıllık gösterge tahvil faizi 16 Ocak’ta yüzde 17.98, 10 yıllık tahvilin faizi ise 31 Ocak’ta yüzde 14.27 idi. Bir aracı kurum hisse senedi uzmanı, “Swap piyasası üzerinden TL’ye geçen yabancı yatırımcı TL ihtiyacı yüzünden geniş bantta satışa geçti. Tahvilden de çıkıyor” dedi. Londra swap piyasasında dün yüzde 1200’e fırlayan TL faizi, Merkez Bankası’nın Londra’daki swap (takas) oranını yüzde 30’a yükseltmesi sonrası piyasaya likidite sağlanmasıyla TL faizi yüzde 50’ye geriledi. Bunu Lokal bankaların Londra swap piyasasına yeniden TL likiditesi sağlaması izledi. Reuters’a bilgi veren üst düzey bir yetkili, “Uzun sürmeyeceğini belirtmiştik. Spekülatif saldırıya karşı atılan bir adımdı ve son verildi. Yeni bir spekülatif saldırı beklemiyoruz” diye konuştu.
Borsa’dan çağrı
Borsa İstanbul’da son günlerde yurt dışı tezgahüstü FX swap piyasasında oluşan sıra dışı koşulların, TL piyasalarının gerçeklerini yansıtmadığını ve arzu edilmeyen fiyat hareketlerine yol açtığını belirterek, tüm piyasa oyuncularını swap işlemleri için borsaya davet etti.
Her şey yerel seçim için
İngiliz The Financial Times (FT) gazetesine konuşan gelişmekte olan piyasalar kıdemli yatırım uzmanı Esther Law, Londra’da TL’nin kurutulması adımının taktiksel olarak TL’yi destekleyici olduğunu ancak sorunları çözmediğini, Türk tahvil piyasasına zarar verdiğini belirtti. Bir başka yatırımcı, “Swap (takas) piyasasını öldürmek, yabancıları ayağından vurmak demek” değerlendirmesinde bulundu.
Soruşturma ters tepti!
Öte yandan, FT, SPK ve BDDK tarafından hakkında soruşturma başlatılan JP Morgan’dan Türkiye piyasası hakkında rapor akışının durduğunu, bunun da yatırımcılar için sorun oluşturduğunu yazdı. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın finansal kurumları tehdit etmesine yer verdi.
Borsada 6 bin puanlık düşüş
Swap faizlerindeki çok sert yükseliş TL’nin maliyetini artırırken, bu bedele katlanmak istemeyen yabancı TL ihtiyacını karşılamak için borsa ve tahvilde satışa geçti. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın yükselen dolara karşı verdiği repo ihale ve swap işlemlerinin ardından Borsa İstanbul yüzde 5,67 ile son üç yılın en büyük düşüşünü kaydetti. Analistler, swap piyasasında Türk Lirası bulmakta zorluk çeken yabancı yatırımcının TL pozisyonlarını kapamak için ellerindeki hisse senedi ve bonoları satmak istemesinin borsanın düşüşünde rol oynadığını ifade ediyor. Pictet Varlık Yönetimi’nden ekonomist Nikolay Markov, swap faizinin gösterge niteliğinde olduğunu belirterek, “Merkez Bankası’nın izlediği politikanın doğru olmadığını gösteriyor. Faizleri artırmak daha doğru olurdu” yorumunda bulundu. Kanada merkezli yatırım bankası TD Securities’ten gelişen piyasalar baş stratejisti Cristian Maggio ise Bloomberg’e yaptığı konuşmasında, “Alınan bütün önlemler piyasa ekonomisi kavramıyla çelişiyor. Hükümet çok karışıyor” açıklamasında bulundu.
Ekonomistler ne dedi?
Eğilmez: Soğandan swapa
Ekonomist Mahfi Eğilmez twitter hesabında, TCMB’nin TL likiditeyi sıkıştırmasıyla USD/TL 5,45’in altına geriledi. Bu hamlenin maliyeti, borsada ve faizlerde ortaya çıktı. BIST 100 endeksi 97 binlere gerilerken 2 yıllık tahvilin faizi % 19,98’e, 10 yıllık tahvilin faizi de 17,5’e yükseldi.
Sönmez: Telafisi imkansız
Mustafa Sönmez, “Hem Türk bankalarına 1 TL bile verilmeyecek diye talimat gönder hem de 20 yi 30 a çıkar, TL de kemer gevşet. Bu saatten sonra yemezler. Telafisi imkansız saçmalıklar yaptınız. İyice yüzüne gözüne bulaştırdı Damat ve çevresi” değerlendirmesinde bulundu.
Gürses: TL hasar gördü
Ekonomi Uzmanı Uğur Gürses, DW Türkçe’ye yaptığı analizde, ekonomide yasakçı ve ‘arka kapı’ politikalarının Türk Lirası’nın değerine, likiditesine ve konvertibilitesine hasar verdiğini, bunun da kısa vadede onarılamayacağını ifade etti.
EKONOMİ SERVİSİ
