Bağımlılık yalnızca bireyin değil; ailenin, mahallenin, okulun, kurumların ve tüm kentin sorunu. Psikolojik, tıbbi ve sosyal destek birlikte verilmediği sürece sürdürülebilir bir başarıdan söz edemeyiz. Bu sürecin içinde yer alan herkes bir çocuğun, bir gencin yaşamını değiştirme potansiyeline sahip
Selman Çiçek
Madde bağımlılığına karşı mücadele kapsamında Amed Büyükşehir Belediyesi kentte Madde Bağımlılığı Danışmanlık ve Eğitim Merkezi oluşturdu. Hedef diğer ilçelerde mücadele merkezlerini yaymak. Amed Kent Konseyi Sağlık Meclisi ise, kentte bu konu ile ilgili tüm paydaşlarla birlikte iki gün sürecek Madde Bağımlılığı çalıştayı düzenleyecek. Bu çalıştayda çıkan sonuçlar ile madde bağımlılığına karşı eylem planı oluşturulacak.
Kentte ayrıca yakın zamanda madde bağımlılığına dair madde bağımlılığına karşı mücadele sürüyor. Bu kapsamda demokratik kurumlar öncülüğünde kurulan “Şiyar Be! Platforma Tekoşîna Li Dijî Tiryakê/ Farkına Var! Uyuşturucuyla Mücadele Platformu” kuruluşunu deklare etti. Platform uyuşturucu, fuhuş gibi toplumun yapısını bozan özel savaş politikalarına karşı örgütlü mücadeleyi esas alıyor.
Çalıştayın önemi
Kent Konseyi Sağlık Meclisi öncülüğünde, Amed Büyükşehir Belediyesi ve farklı kurumların işbirliğiyle 31 Mayıs – 1 Haziran tarihlerinde “Bağımlılıkla Mücadelede Çok Paydaşlı Yaklaşım” başlığıyla düzenlenecek çalıştay, bağımlılıkla mücadelede kentteki tüm aktörleri bir araya getirmeyi hedefliyor. Çalıştayın hazırlık ve yürütme sürecinde Sosyal Hizmet Uzmanları Derneği etkin bir rol üstlenerek koordinasyonu sağlamaktadır.
Çalıştayın içeriğinde üç temel başlık ön plana çıkıyor:
Koruyucu ve Önleyici Hizmetler
Sahada yürütülen farkındalık çalışmaları, aile danışmanlıkları, okul temelli eğitim programları gibi erken müdahale yöntemleri ele alınacak.
Tedavi ve Rehabilitasyon
AMATEM ve ÇEMATEM başta olmak üzere, psikiyatri servisleri, danışmanlık merkezleri ve sosyal hizmet birimleri arasında kurulması gereken koordinasyon tartışılacak. Aynı zamanda ayakta ve yatarak tedavi süreçlerinin güçlendirilmesine yönelik öneriler paylaşılacak.
İstihdam ve Meslek Edindirme
Bağımlılıkla mücadelede en önemli destekleyici alanlardan biri olan istihdam başlığı altında, meslek kursları, işbirliği protokolleri, sosyal kooperatifler gibi modeller konuşulacak.
Çalıştay süresince atölye çalışmaları, panel oturumları ve örnek uygulama sunumları yapılacak. Şehir dışından gelen bağımlılık deneyimi olan kişilerin katılımıyla “bağımlının gözünden tedavi süreci” başlığı altında etkili bir oturum düzenlenecek. Ayrıca çalıştay sonunda ortaya çıkacak öneriler ve değerlendirmeler doğrultusunda bir eylem planı hazırlanacak. Bu plan, Kent Konseyi Sağlık Meclisi tarafından oluşturulacak bir koordinasyon komisyonu tarafından izlenecek ve takibi yapılacak. Böylece kısa, orta ve uzun vadeli hedeflerin gerçekleştirilme durumu denetlenecek.
Çalıştayla birlikte, mobil ekiplerin kurulması, 17 ilçede bağımlılıkla mücadele merkezlerinin açılması, saha temelli veri toplama ve toplum temelli müdahalelerin planlanması gibi somut hedefler de gündeme alınacak. Bu yönüyle çalıştay sadece bir değerlendirme süreci değil, aynı zamanda uygulanabilir politikaların belirleneceği bir zemin olacaktır.
Bağımlılık ile mücadele merkezi
Gazetemize konuşan Amed Büyükşehir Belediyesi’ne bağlı Madde Bağımlılığı Danışmanlık ve Eğitim Merkezi’nde görev yapan Sosyal Hizmet Uzmanı Berfin Ayyıldız, merkezde iki sosyal hizmet uzmanı ve bir psikolog olarak görev yaptıklarını belirtti. Madde bağımlısı bireylere ve ailelerine psikolojik ve sosyal destek sağladıklarını ifade eden Ayyıldız, “Henüz maddeye bulaşmamış, hiç maddeyle tanışmamış çocuklar ve aileler için de sahada koruyucu ve önleyici çalışmalar yürütüyoruz. Bu merkezden destek alan herhangi bir danışanın ya da ailesinin bilgisi başka bir kurumla paylaşılmaz, tamamen gizlilik esaslı çalışıyoruz. Bu, tedavi olmak isteyen bireylerin gizlilik kaygılarını azaltmak ve başvuru sürecini daha güvenli hale getirmek için çok önemli. ‘İş hayatımda zorluk yaşar mıyım? Etiketlenir miyim?’ gibi korkular var. Bu nedenle danışanlarımızla gizliliğe dayalı bir güven ilişkisi kuruyoruz” dedi.
Merkezin lokasyonunun da bu yaklaşıma göre seçildiğini ifade eden Ayyıldız, “Merkezi bir parkın içine kurduk. Çünkü izole bir merkez, bireye sanki toplumdan dışlanması gerekiyormuş hissi verebilir. Oysa bu bir sağlık sorunu. Nasıl ki bir hastaneye gidiliyor ise, buraya da aynı doğallıkta randevu alarak gelinmeli. 12 yaş üstü bireylere hizmet veren bu merkez, sadece gönüllülük esasına göre çalışır. Zorla getirilen bireylerde tedaviye direnç çok daha yüksek oluyor. Bu da araştırmalarla sabit. Gönüllü başvuru bizim için temel kriterdir” diye konuştu.
Bağımlıyla nasıl iletişim kurulmalı?
Ayyıldız, “Danışanlardan sıkça ‘Ben bağımlı değilim’, ‘İstersem bırakırım’ gibi savunmalar duyuyoruz. Bu nedenle danışanla doğrudan çalışamasak bile ailesiyle temas kurmayı önemsiyoruz. Aileye kriz anlarında nasıl davranmaları gerektiğini, yoksunluk döneminde nasıl destek sunabileceklerini anlatıyoruz” diyerek aile temelli çalışmaların önemine dikkat çekti.
Ortak çalışmalar şart
Bağımlılıkla mücadelenin çok paydaşlı bir süreç olduğunu vurgulayan Ayyıldız, “Hem kamu kurumları hem de sivil toplum kuruluşları ile iş birliği içinde olmalıyız. AMATEM, ÇEMATEM gibi sağlık kuruluşlarının desteği kadar, istihdam olanakları sunabilecek yerel kurumların da (örneğin DTSO, organize sanayi bölgeleri) bu sürece dahil olması gerekiyor. Sadece psikolojik destekle sınırlı kalırsak başarılı olamayız. Her kurumun elini taşın altına koyması gerekir” ifadelerini kullandı.
İşsizlik ve bağımlılık ilişkisi
Danışanların en önemli ihtiyaçlarından birinin anlaşılmak olduğunu belirten Ayyıldız, “Bağımlılığın tedavi edilebilir bir beyin hastalığı olduğunu hem danışana hem topluma anlatmak, etiketlemeyi önlemenin ilk adımı. İkinci büyük ihtiyaç ise istihdam. Çünkü işsizlik ve bağımlılık bir döngü içinde. Boş zamanları sağlıklı şekilde değerlendirebilmek için sosyal, kültürel ve sportif aktivitelerin artırılması gerekiyor. Belediye ve kamu kurumları bu konuda daha fazla inisiyatif almalı” dedi.
Mücadelede ailenin rolü
“Destekleyici bir aile ortamı, bireyin sürece olan bağlılığını artırıyor” diyen Ayyıldız, ailenin doğru yönlendirme yapabilmesi için bilgilendirilmesinin hayati olduğunu belirtti. Ayyıldız şöyle konuştu: “Sadece bağımlı bireye odaklanıldığında, aynı evde yaşayan diğer çocuklar göz ardı ediliyor ve risk altına giriyor. Bu nedenle aile odaklı müdahalelerimiz, sadece bireyi değil tüm aile sistemini kapsar.”
Dilimizi değiştirmeliyiz
Toplumun bağımlılığa dair kullandığı dili de eleştiren Ayyıldız, “Etiketleyici ifadeler yardım alma motivasyonunu azaltıyor. Bu nedenle sokakta, okulda, medyada bağımlılığı bir sağlık sorunu olarak konuşmak gerek. ‘Kêş’ gibi dışlayıcı ifadeler yerine, bağımlılığı şeker hastalığı gibi kronik ve kontrol edilebilir bir hastalık olarak ele almalıyız” diye ifade etti.
Mobil ekipler ve yaygınlaşma
Ayyıldız, bağımlılıkla mücadelede mobil ekiplerin önemine dikkat çekerek, “Sahaya inebilen, bireylerle yerinde temas kurabilen mobil ekiplerin kurulması bağımlılık çalışmaları için öncelikli bir adımdır. Merkeze ulaşamayan birey için bu ekipler kurtarıcı olabilir. 17 ilçeye yayılmayı hedefliyoruz. Şu an pilot bölgelerimiz Bağlar ve Şehitlik. Bu bölgelerden aldığımız başvuru yoğunluğu bu iki pilot bölgeyi öncelikli olarak belirlememize neden oldu” diye konuştu.
‘Bir nesli kurtarabiliriz’
Ayyıldız, çalıştayda özellikle koruyucu-önleyici çalışmaların genişletilmesini hedeflediklerini belirterek, “Var olan bağımlı bireylerle çalışıyoruz ama asıl hedef hiç maddeyle tanışmamış bireyleri koruyabilmek. Eğer bu çalışmaları iyi kurgular ve yaygınlaştırabilirsek, yeni nesli bağımlılıktan uzak tutarak büyük bir kazanım elde ederiz” dedi.
Bağımlılık hepimizin sorunu
Ayyıldız son olarak şunları söyledi: “Bağımlılık yalnızca bireyin değil; ailenin, mahallenin, okulun, kurumların ve tüm kentin sorunu. Psikolojik, tıbbi ve sosyal destek birlikte verilmediği sürece sürdürülebilir bir başarıdan söz edemeyiz. O yüzden bu çalıştay sadece bilgi paylaşımı değil, çok paydaşlı bir iş birliğinin ilk adımı olacak. Bu sürecin içinde yer alan herkes bir çocuğun, bir gencin yaşamını değiştirme potansiyeline sahip.”
