Türkiye ile Rusya politik ilişkileri göründüğü kadar iyi değil. En son Ukrayna Cumhurbaşkanı Zelensky’nin Erdoğan tarafından ağırlanması ve Kırım meselesinde Moskova ile çelişkili tutum sergilenmesi Rusya’da derin rahatsızlıklar yarattı. Rus basını, Türkiye’nin ‘iyi bir ortak olmadığı’ ve buna karşılık Kürtlerle görüşülmesi gerektiği fikrinde
Geçtiğimiz günlerde Ukrayna Cumhurbaşkanı Zelensky, Türkiye’ye geldi. Moskova yönetimi bu konuda açıklama yapmasa da Rusya basını görüşme sırasında yapılan açıklamadan rahatsızlık duyuyor. Özellikle Erdoğan’ın Kırım hakkındaki açıklamaları Rusya’da oldukça büyük rahatsızlık yaratmış. Ve kimi yazarlar Türkiye’nin Rusya müttefiki olup olamayacağını sorgulayan yazılar kaleme aldı.
Erdoğan’ın Ukrayna Cumhurbaşkanı Zelensky ile görüşmesi sırasında “Kırımı hiçbir zaman Rusya’ya ait kabul etmedikleri” yönündeki açıklamaları oldukça yankı buldu. Bu konuda Voyennoye Obozreniye yazarı İlya Polonsky bir yazı kaleme aldı. Yazının başlığı “Türkiye hiçbir zaman Kırımı Rus olarak kabul etmeyecek. Erdoğan S-400’lerin bedelini ödüyor” şeklinde.
‘Rusya açısından iyi olmadı’
Yazar Türkiye ile Rusya arasında işbirliğinin geliştiği bir dönemde Erdoğan’ın neden böyle bir açıklama yaptığını soruyor. Ve şu sözlerle cevaplıyor: “Erdoğan’ın Ukrayna ile ilgili kendi planları olduğu açık. Ne de olsa Ukrayna Karadeniz devletlerinden biri ve Türkiye ile ilişkileri oldukça iyi. Zelensky aslında duymak istediğini duydu. Fakat Rusya ile ilişkilerin geliştiği bir durumda bu Rusya açısından iyi olmadı.”
Polonsky, Kırım sorunu hakkında ise “Erdoğan açıklama yapmaktan kaçınabilirdi. En azından bu kadar net olmak zorunda değildi. Fakat oldukça keskin ifadeler kullandı” diyor. Bunun nedeni olarak “Türkiye, aslında Batıdan kopmak istemediğini göstermek niyetinde. Batı ve Avrupa ile ilişkilerini koparmak işine gelmiyor. Bu nedenle Türkiye’nin Rus etkisine girmediğini ve S-400’lerin alınmasının asında bir şey ifade etmediğini batıya göstermek istiyor” dedi.
Türkler Kırım’dan rahatsız
Kırımın Rusya’ya geçmesinin Türkiye’yi rahatsız ettiğinin belirten yazar ekliyor: “Ne yapalım Kırım’ın Rusya’ya geçmesinden bu yana iki yüz yıldan fazla zaman geçti. Ve Türk milliyetçileri için bu gerçeğin kendisi oldukça rahatsız edici. Ne de olsa Osmanlı Kırım’ı kaybetmeden önce Karadeniz Türk gölü sayılıyordu. Fakat her şey değişiyor. İmparatorluklar çöküyor. Yine de Neo Osmanlı hırsıyla Kırım Erdoğan için can yakıcı olmaya devam ediyor.”
Türkiye’de Rusya’ya karşı kin besleyen oldukça geniş bir Tatar diasporası olduğunu söyleyen yazar, bunların Türkiye’den kinlerine ortak olmasını ve kendi amaçları için desteklemesini istediklerini söylüyor. Polonsky, şu tespiti de yaptı: “Elbette Türk tarafı için ideal olan Kırım Tatar devleti olmasa da Kırım yarımadası otonom olmasıdır. Fakat Türkler de biliyorlar ki özellikle Kırım Rusya’ya katıldıktan sonra bu mümkün değil.”
Cemilyev rahatsızlığı
Zelensky ile Erdoğan görüşmesinde Rusya’ya muhalif Tatar liderin hazır bulunması da Rusları oldukça rahatsız etmiş durumda. Polonsky yazısında buna da değiniyor. “Zelensky ile Erdoğan görüşmesinde Mustafa Cemilyev de hazır bulundu. Bu adam Sovyet zamanında Kırım Tatarlarından bir numaralı Sovyet muhalifiydi. Milliyetçi Tatarların lideriydi ve uzun zaman Sovyet hapishanelerinde yatmış. Bütün ruhuyla Rusya’dan nefret ediyor. 2014’te birden Ukrayna yanlısı pozisyon aldı. Bu arada Cemilyev aşırılık yanlısı faaliyetleri nedeniyle ‘Federal Arananlar’ listesinde.”
Kırım’ın tarihine değinen yazar, kırımın tarihsel olarak sadece Tatarların değil Yunan ve Ermenilerin de tarihi toprakları olduğunu ve Rusların da Kırım’ı anavatanın bir parçası olarak gördüğünü söylüyor: “Kırım yerlileri sorununu gündeme getirmek Türkiye’ye düşmedi. Bir zamanlar küçük Asya’nın Hristiyan medeniyeti, Selçuklular ve Osmanlılar tarafından tahrip edildi. Yunan ve Ermeni toplumu ya asimile edildi ya da yerlerinden sürüldü ve buralar İslamlaştırıldı.”
Erdoğan’a nasıl cevap vermeli?
Rusya’nın Erdoğan’ın bu açıklamalarına cevap vermek zorunda olduğunu söyleyen yazar, Türkiye’nin aslında Rusya’nın müttefiki olmadığını söylüyor: “Erdoğan’ın Kırım hakkındaki sözleri bir kez daha Türkiye’nin bir müttefik ve hatta tarafsız bir Rusya ortağı bile olmadığını gösterdi. Tarafsız ilişkiler mesela Hindistan’la, Angola’yla ya da Malezya’yla olabilir, bunlarla ortak sınırımız ve geçmişimiz yok. Türkiye Karadeniz bölgesinde ve Balkanlarda geniş alanları kaybetmesi nedeniyle Rusya’dan rahatsız. Osmanlı Rusya yüzünden sadece Kırım’ı değil Kafkasya’yı, Karadeniz bölgesi kıyılarını ve Balkanları kaybetti. Türkiye’nin bu unuttuğunu düşünemeyiz.”
Türkiye ile Rusya’nın çıkarlarını uyuşmadığını söyleyen Polonsky, “Bizim için Erdoğan batıdan bağımsız olduğunu göstermeye çalıştığında faydalı oluyor. Fakat hepsi bu. Sonrasında derin anlaşmazlıklar başlıyor” diyor.
‘Rusya Kürtlerle görüşmeli’
Polonsky, Erdoğan’a cevap olarak Rusya’nın Kürtlerle ilişki kurması gerektiğini savunuyor. Aynı zamanda ekonomik kozlarını da kullanmayı öneren yazar, Rusya Türkiye’ye ekonomik yaptırım uyguladığı sırada Türkiye’nin oldukça zarara girdiğini ekliyor.
Çeviri: Aysel Tabak/Yeni Yaşam
