Rusya’nın Ukrayna hamlesi tarım topraklarının kontrolünü ele geçirerek dünya tarım ve gıda pazarında etkin bir güç haline gelme arzusunda başka bir şey değil. Çatışmanın adı, neoliberal dönemin sıcak savaş yüzlü “Tarım ve Gıda Savaşı! Demem odur ki; küresel şirketler ve hamilleri (emperyalistler) arası tarım ve gıda savaşının çakmağı çakıldı ve sürecek!
Abdullah Aysu
Ukrayna hakkında önce kısa bir bilgi vereyim izninizle. Ukrayna’nın tarımsal üretimi, ülke Gayrı Safi Yurt İçi Milli Hâsılası’nın % 10’u, ihracatının ise % 40’ını oluşturuyor. Dünya ihracatı konusunda; ayçiçeğinde 1’inci, arpada 3’üncü, buğdayda 6’ncı, soyada ise 7’nci sırada yer alıyor. Ayrıca büyük ve küçükbaş hayvan yetiştiriciliği yanı sıra, domuz ve kümes hayvancılığı konusunda da dünyada hatırı sayılır bir ülke. Ve dünyanın en verimli siyah toprakların üçte birine sahip Ukrayna.
ABD-Rusya çatışması neden?
Ukrayna’daki tarım toprakları kiracılık yöntemiyle işletiliyor, yani çiftçilerin mülkiyetinde değil. Bu durum başta Avrupa Birliği’ne üye ülkelerin tarım şirketleri olmak üzere, Suudi Arabistan, Çin gibi çok sayıda ülkenin burada abluka oluşturmasına neden oldu. Ukrayna’da, tarım arazilerini kiralama yoluyla üretim, hayvan yetiştiriciliği, gıda maddeleri üretimi, tarım ürünlerine ilişkin liman hizmetleri gibi gıdada üretimden pazarlamaya zincirin halkalarına az sayıda firma sahip olma yarışı içindeyken, Rusya Ukrayna pasta tepsisini onların masasından kendi önüne çekmek istiyor. Diğer tarafta büyük tarım ve gıda tekellerinin hamisi ABD’nin, tarım ve gıda şirketlerinin çıkarını korumak üzere Rusya’ya karşı kolları sıvama nedeni bu. Yani iki süper savaş gücüne sahip ülkeyi karşı karşıya getiren Ukrayna’nın güçlü tarım potansiyeli. Yine aynı nedenle AB’nin tarım alanındaki lider ülkesi Fransa, Rusya’nın uzun görüşme masasında- tahterevallisinde bu nedenle tartıya çıktı.
Rusya, Kırım, Ukrayna üçgeni
Enerji konusundaki üstünlüğüyle ülkeleri ikna gücünü elinde bulunduran Rusya, Ukrayna’da ipleri ele alarak dünya tarım ve gıda pazarında da etkin bir güç olmak istiyor. Rusya’nın Ukrayna hamlesini buna yorabiliriz. Çünkü hatırlayalım, Ukrayna yüzölçümünün yaklaşık % 5’ini oluşturan ve 2 milyondan fazla nüfusa sahip Kırım 16 Mart 2014 tarihinde Rusya Federasyonu tarafından ilhak edilmişti. Ülke sanayinin % 25’inin bulunduğu ve ihracatın % 15’ini gerçekleştirdiği, kömür rezervlerinin % 80’ine sahip Donetsk ve Lugansk illerinin oluşturduğu Donbass bölgesinin önemli bir bölümünün fiili kontrolü Rusya destekli ayrılıkçıların eline geçmişti. Rusya’nın Kırım hamlesi sonrası Ukrayna’ya bu yeni pençe geçirme isteği ülkenin yer altı zenginliğine yönelik değil yerüstü varlığına yönelik. Yani Rusya’nın Ukrayna hamlesi tarım topraklarının kontrolünü ele geçirerek dünya tarım ve gıda pazarında etkin bir güç haline gelme arzusunda başka bir şey değil. Başka bir deyişle bu çatışmanın adı, neoliberal dönemin sıcak savaş yüzlü “Tarım ve Gıda Savaşı! Bu konuda, – tarım ve gıdada- emperyalistler arası fiili savaş eşiğine ilk geliş halidir Ukrayna bunalımı. Devamı gelir mi? Gelebilir! Ama bizde olduğu gibi pek çok ülkede küresel tarım ve gıda şirketleri kontrolü zaten çoktan ele geçirmiş vaziyette. Buna rağmen diğer ülkelerde yeni bir uluslararası savaş olur mu? Olabilir, fakat bu ihtimali savaşın aktörleri çiftçiler değil şirketlerin hamisi ülkelerin kendi aralarında cereyan eder kanısındayım. Şu an yaşanan Ukrayna çatışması misali. Demem odur ki; küresel şirketler ve hamilleri (emperyalistler) arası tarım ve gıda savaşının çakmağı çakıldı ve sürecek!
Gıda ‘silahtır’
Şunu kabul edelim ki tarım, dünyada ülkeler arası en güçlü silah, nükleer ve diğer silahlar bunun yanında fasa fiso. Aklı evvellerin başvuracağı bir şeydir onlar, ama tarım ve gıda öyle değil, sahicidir. Ve unutmayalım ki, çiftçilerin kendi ülkelerindeki küresel tarım, gıda ve ecza şirketlerine karşı vereceği gıda egemenliği mücadelesi her türden tarım ve gıda savaşına son noktayı koyacak ana gerçekliktir. Bu vesileyle Ukrayna’da gıda egemenliği mücadelesi veren Via Campesina’lı dostum Anatolii Albin’in mücadelesini selamlıyorum.
