41 yıl önce aramızdan ayrılan Cegerxwîn, sürgün ve mücadeleyle geçen ömründe Kürt halkının acılarını şiirlerine taşıyarak dil ve edebiyatta derin bir iz bıraktı
Kürt halkının ünlü şair ve yazarı Cegerxwîn, 41 yıl önce aramızdan ayrıldı. Gerçek adı Şexmûs Hesen Mihemd olan Cegerxwîn, sürgün, göç ve yoksullukla geçen ömründe, Kürt halkının acı ve mücadelesinden ilham alarak “Cegerxwîn” adını aldı. Helbestvan, öykücü, yazar, dilbilimci ve edebiyatçı olarak Kürt edebiyat tarihinde unutulmaz bir iz bıraktı.
Cegerxwîn’in hayatı
1903’te Mêrdîn’e (şu an Êlih’e) bağlı Kercews’in Hesara köyünde doğan Cegerxwîn, küçük yaşta babasını kaybetti. 11 yaşında, Birinci Dünya Savaşı’nın başında ailesiyle Kuzey Kürdistan’ı terk ederek Rojava’daki Amûdê’ye yerleşti. Annesini de burada kaybeden Cegerxwîn, 1928’de medrese eğitimini tamamlayarak Til Şair köyünde “Mela Şexmûs” olarak görev yaptı.Milli Acılarla Şekillenen Kimlik
Şêx Seîdê Pîran İsyanı’nın vahşice bastırılması, Cegerxwîn’in ulusal duygularını derinden etkiledi ve adını “Cegerxwîn” olarak değiştirdi. Şiirlerini Kürt halkı ve Kürdistan için yazarak, acıyı direnişin ve uyanışın silahına dönüştürdü.
Bağdat’tan Stockholm’e uzanan yol
1958 Irak Devrimi sonrası Bağdat Radyosu’nun Kürtçe bölümünde çalıştı ve Bağdat Üniversitesi’nde Kürtçe dil bölümünün açılmasına katkı sağladı. Çiftçilerin dertlerini ve Kürt mücadelesini helbestlerine taşıyan Cegerxwîn, birçok kez tutuklama ve işkenceyle karşılaştı. 1984’te, 81 yaşında Stockholm’de vefat etti; cenazesi Qamişlo’da toprağa verildi.
Kürtçe dil ve edebiyat mirası
Cegerxwîn’in en büyük kaygısı, Kürtçenin yok olmasıydı. Dil, edebiyat ve gramer için paha biçilmez eserler bıraktı. Yaklaşık 10 şiir divanı ve dil, kültür, tarih üzerine eserler üretti:
Şiir Divanları:
- Agir û Pirûsk (1945, Şam)
- Sewra Azadî (1954, Şam)
- Kî me Ez? (1973, Beyrut)
- Ronak (1980, Stockholm)
- Zend-Avesta (1981, Stockholm)
- Şefaq (1982, Stockholm)
- Hêvî (1993, Stockholm)
- Aşitî (1985, Stockholm)
- Salar û Mîdya (2003, Stockholm)
- Şerefnameya Menzûm (2003, İstanbul)
Dil ve kültür eserleri:
- Destûra Zimanê Kurdî (1961, Bağdat)
- Ferheng (1. ve 2. Bölüm, 1962, Bağdat)
- Folklora Kurdî (1988, Stockholm)
Öykü ve tarih eserleri:
- Reşoyê Darê (2008, Amed)
- Cim û Gulperî (2008, Amed)
- Tarîxa Kurdistanê (1985-1987, Stockholm, 3 cilt)
Cegerxwîn, Kürt edebiyatında derin bir iz bırakarak dil ve kültürün korunmasına öncülük etti.
Kaynak: Rojnews
