Yasaklar nedeniyle yayla yerine kentin yüksek yamaçlarını mesken edinen koçerler, elde ettikleri süt ürünlerini günlük olarak şehirde satıyor. Berivanlar da sağım için her gün sürünün yanına taşınıyor
Müjdat Can/Van-MA
Van’ın merkez Edremit ilçesine bağlı Kiracılar TOKİ’nin üst kısmındaki yayla ve mera alanlarında Siirtli bir aile yıllardır koçerlik yapıyor. Aile, 500’e yakın keçi ve koyundan elde ettikleri sütü ve peyniri günübirlik olarak şehirde satıyor. Koçerlik yapan aile, köy boşaltmalar ve yayla yasakları yüzünden son 20 yıldır yaylalara izin verilmemesi nedeniyle şehir merkezine yerleşti, ancak yaşam tarzlarından da vazgeçmedi. Çobanlar, günde bir kez hayvanları süt sağımı için kadınların tel örgülerle çevirdiği yere getiriyor. Ardından 5 kadın imece usulüyle süt sağıyor. Her gün saat 11.00’da ellerindeki bidon ve süzgeçlerle buraya gelen kadınlar, çobanın sürüyü getirmesiyle süt sağmaya başlıyor.
20 yıldır berivanlık yapıyor
Sürü sahibi 55 yaşındaki Ayşe Demir, hayvanlarla beraber koçerliği sürdürdüğünü ve Hizan, Faraşin, Başkale gibi birçok yerde ömrü boyunca yaylaları gezdiğini söyledi. Son 20 yıldır Van’da bu geleneği sürdürdüğünü dile getiren Demir, eşinin koyunlara baktığını, kendisinin ve mahalleden birkaç kadının da berivanlık yaparak günlük süt sağdığını anlattı.
‘Askerler izin vermiyor’
Demir, “Sütten peynir yapıyoruz. Başka bir işle uğraşamıyoruz. Yılın 12 ayı gece gündüz yalnızca hayvanlarla uğraşıyoruz. Başkale, Faraşin, Hizan yaylalarında yaşıyorduk. Artık asker, yaylalara çıkmamıza izin vermiyor. Evlerimizi, çadırlarımızı, eşyalarımızı yaktılar” dedi.
‘Hayvanlar olmazsa ölürüz’
Van’a göç etmelerine rağmen hayvancılık yapmaya devam ettiğini dile getiren Demir, eşiyle birlikte sürekli bu işle meşgul olduklarını kaydetti. Demir, “Biz bu hayvanları satarsak açlıktan ölürüz. Yaylalar güzeldir. Kimseye minnetimiz yoktur. Eskiden ailelerin hayvanları daha çoktu. Devlet bırakırsa şimdi de yaylalara çıkarız. 2 aydır burada yüksek yerlerde beslediğimiz hayvanlarımızı sağıyoruz ve süt elde ediyoruz. Sütleri müşteri çok olduğundan ötürü hemen satıyorum. Sütün litresini 5 TL’ye peynirin kilosunu 16 TL’ye satıyorum” diye konuştu.
‘Zor ama güzel’
TOKİ’lerin yukarısında bulunan düzlük alanda telle çevirdikleri alanda oluşturdukları gölgelikte keçileri sağmaya gelen berivanlardan Revşan Yücel de 27 yıldır berivanlık yapıyor. Günde 200 koyun sağan Yücel, “Sütü götürdükten sonra kazanlarda kaynatıyoruz ve peynir, tereyağı yapıyoruz. Kokusu ve zorluğu olmasına rağmen berivanlık güzeldir. Yapılan peynir, tereyağı ve sağılan sütleri şehir merkezlerindeki kişilere satıyoruz” dedi.
