Irak’ta başbakan Abdulmehdi’nin istifası için başlatılan isyan ateşi büyüyor. Başbakan sıkışınca devlet güçlerinin şiddetine ilişkin komisyonlar kurularak inceleme başlatılacağını duyurdu.
Irak’ta yönetimin kanlı müdahalesine, sokağa çıkma yasağına ve Twitter, Facebook, Instagram ve Whatsapp’a erişimi bloke etmesine rağmen başkaldırı devam etti. Öldürülenlerin sayısı 50’ye yaklaştı. 2018’de hükümet kuran Başbakan Abdulmehdi’ye karşı en büyük protestolarda “İran dışarı, özgür Bağdat” gibi sloganlar da dikkat çekiyor. Petrol gibi önemli kaynaklara sahip Irak’ta yolsuzluk, işsizlik, yoksulluk derinleşirken, yeterli kamu hizmetleri yapılmazken, mezhepçilik, aşiretçilik, Haşdi Şabi gibi güçlerin siyaseti kontrol etme gayretleri halkı 1 Ekim’de büyük öfkeyle alanlara döktü. Protestolara devlet güçleri gerçek mermiyle müdahale edince dramatik sonuçlara yolaçtı. ABD ve İran’ın nüfuz alanlarını genişletme savaşı verdiği Irak’ta protestolar cuma günü de sürerken silahlı müdahalede ölü sayısı 50’ye yaklaştı. CNN International’a konuşan Irak İnsan Hakları Yüksek Komisyonu üyesi Ali Ekrem, bin 518 kişinin yaralandığını belirtti. Ölenlerden 3 kişinin polis olduğu da belirlendi.
İbadi’nin düşüşü ve Abdülmehdi
Başkent Bağdat’ın Tahrir Meydanı ve Teyeran Meydanları gibi yerlerde toplanan göstericilerin “İran dışarı, özgür Bağdat”, “Ne Şiilik ne Sünnilik, yaşasın laiklik” gibi sloganlar attığı ve İran bayraklarını yaktığı görüntüler sosyal medyaya yansıdı. Protestocular, Irak rejiminin istifasını isteyerek İran’ı kınadı. ABD, İran ağırlıklı milis güçleri Haşdi Şabi’yi devre dışı bırakma operasyonları yapınca, ABD yanlısı Terörle Mücadele birimi komutanı Abdulvahap Saadi İran etkisiyle görevden alınmıştı. Sosyal medyada Saadi’ye destek açıklamaları gelmişti. Başbakan Adil Abdulmehdi’nin İsrail karşıtı açıklamaları son günlerde dikkat çekerken, Haşdi Şabi’nin tasfiyesi yavaşlamıştı. Devlet güçlerinin silahlı müdahalesini durdurmayan Irak Başbakanı Adil Abdülmehdi ise, devlet televizyonundan açıklamalarda bulunarak protestocuların iş imkanları ve kapsamlı reformlar istemekte haklı olduğunu ifade etti. Başbakan, yakında “tüm Iraklı ailelerin onurlu bir biçimde yaşayabilmeleri için” yoksulluk maaşı sağlayacak bir proje sunacaklarını kaydetti: “İşsizliği biz üretmedik, yıkılmış altyapı bize miras geldi.”
Abdülmehdi, “Herkes hukukun üstünlüğüne saygı göstermeli ki güvenli ve istikrarlı bir biçimde yaşayabilelim… Bizler bugün devletle devletsizlik tercihi arasındayız. Demokrasi sürecine ulaşana dek büyük deneyimler elde ettik, şimdi ciddiyetle hizmet etmek ve çalışmak istiyoruz… Bazıları gösterilerin barışçıl olmaktan çıkartılmasında başarılı oldu. Gösterilerin tırmandırılması artık zarara ve kayıplara yol açmaya başladı” dedi. Abdülmehdi devlet güçlerinin şiddet kullanımına ilişkin komisyonlar kurularak inceleme başlatılacağını duyurdu. Eylül 2018’de petrol zengini Basra kentinde başlayan “yolsuzluk ve işsizlik” eylemlerinde de hedef kısa süre sonra İran olmuştu. Basra’da göstericiler, İran’ın Basra Başkonsolosluğuna baskın düzenlemiş ve konsolosluğa giren öfkeli grup, binayı ateşe vermişti. İstikrarsızlık dönemin Başbakanı Haydar İbadi’nin istifasına giden yolu açmıştı.
ABD işlem durdurdu
ABD’nin Bağdat Büyükelçiliği, Irak’ın farklı kentlerinde yaşanan protesto gösterilerinden dolayı, rutin konsolosluk hizmetlerinin ülkede sokağa çıkma yasağının kaldırılıncaya kadar askıya alındığını ve söz konusu kararın Federe Kürdistan Bölgesi’ni kapsamadığını duyurdu. IŞİD Karşıtı Koalisyon Sözcüsü Albay Myles Caggins de Twitter’dan “Birleşik Görev Gücü, tüm taraflara gerginliği düşürme çağrısı yapıyor. Irak güvenlik güçleri ve sivillerden yaşamını yitiren ve yaralananların olması kaygı vericidir. Barışçıl halk gösterilerinin tüm demokrasilerin temel unsuru olduğuna inanıyoruz” dedi.
‘Hükümet güç kullanmaktan sakınmalı’
BM Genel Sekreter Sözcüsü Stephane Dujarric de, Irak’taki protestolarda güvenlik güçlerinin göstericilere şiddetle karşılık vermemesi uyarısında bulundu. Rûdaw’a konuşan Stephane Dujarric, göstericilerin öldürülmesine ilişkin inceleme başlatılması kararını desteklediğini belirtti. Dujarric, “Göstericiler ile hükümet arasında diyaloğun olması oldukça büyük önem taşıyor. Bizler protestocuların haklı taleplerine saygı gösterilmesini istiyoruz. Hükümet, kaba güç kullanmaktan sakınmalıdır” dedi.
Nüfuz savaşları
IŞİD’in Irak kentlerinde saldırılarına devam etmesi, ABD ile İran’ın nüfuz savaşı, Türkiye, Suudi Arabistan gibi ülkelerin Sünni bloklar oluşturma çabaları, Federe Kürdistan ile yaşanan bütçe, petrol, Kerkük gibi sorunlu bölgeler krizi, Şii merciler-partiler arası çekişmeler, Sünni partiler arası çekişmeler, İsrail’in zaman zaman Haşdi Şabi üslerine saldırıları Irak’ı diken üstünde tutuyor. ABD’nin talebiyle İran’ın büyük etkisi altındaki Haşd el Şaabi’yi tasfiye girişimleri de tansiyonu yükselten faktörlerden. Haşdi Şabi’nin bazı unsurlarını orduya katma diğerlerini tasfiye etme girişimi yarım kaldı.
Sadr faktörü
Bir süre önce Abdulmehdi hükümetinden desteğini çektiğini açıklayan Şii lider Mukteda Sadr gösterileri destekleyen açıklamalar yapıyor. Sadr gösterilerin barışçıl şekilde sürmesinden yana olduklarını dile getirerek, “Gösterileri, tüm halkın katılacağı şekilde genel grev ve oturma eylemleriyle destekleyebiliriz” dedi. Sadr’ın taraftarları 2016 yılında dönemin Başbakanı Haydar İbadi’ye karşı iki ay boyunca Tahrir Meydanı’nda gösteri yaptıktan sonra Bağdat’taki hükümet binalarının bulunduğu korunaklı Yeşil Bölge’ye girmişti. 2019 Eylül’ünde Şii lider Mukteda el Sadr’ın (Sairun Koalisyonu’nu yönetiyor) İran’a giderek Aşure törenlerinde İran dini lideri Ali Hamaney ve İran’ın dışarıda kirli operasyonlarını yapan Kudüs Gücü Komutanı Kasım Süleymani ile fotoğrafları çıkmıştı. Sadr geçmişte İran’a mesafeliydi.
DIŞ HABERLER
