Koronavirüsü karşısında ciddi risk altında olan Latin Amerikalı yerliler, özellikle gelenek ve dillerinin koruyucuları yaşlılar için kaygılı: Yaşlılarımızı kaybedersek, hafızamızı da kaybedeceğiz
Arjantin’in Patagonya bölgesinden, Brezilya’nın Amazonlar’ına, Kolombiya’nın And Dağları’ndaki köylere kadar, Latin Amerika kıtasının yerlileri, yaşadıkları alanları dışarıdan gelenlere karşı kapatırken, karantina kurallarına uymayanları cezalandırıyorlar.
Dünya Bankası’na göre, Latin Amerika yaklaşık 42 milyon yerliye ev sahipliği yaparken, bu rakam kıta nüfusunun yüzde 8’ini oluşturuyor.
Fakat yerlilerin yaşam şekli, ormansızlaştırma, petrol çıkarımı ve hızla gelişen madencilik nedeniyle ciddi bir risk altında.
Sözlü gelenek risk altında
Koronavirüs salgını mevcut risklere bir yenisi olarak eklenirken, Latin Amerika’nın yerli halklarını ciddi oranda tehdit ediyor.
Covid-19 komplikasyonlarına karşı en savunmasız grup olan yaşlılar yok olma tehlikesiyle karşı karşıya olan birçok gelenek ve dilin koruyucuları durumundalar.
Reuters’a konuşan Arjantin’in kuzeyinde bulunan Amaicha de Valle yerli gruplarının liderlerinden Eduardo Nieva, ‘Yaşlıların temel önemi kimliğimiz husunda kollektif hafızayı temsil etmeleridir. Latin Amerika yerli nüfusu sıklıkla yazıyı tanımayan toplumlar. Tarihleri yazılmadı, yaşlılar tarafından hikaye anlatımıyla (öykücülük) nesilden nesile aktarıldı. Yerlilerin tüm bilgeliği sözlüdür. Bu yüzden yaşlılar, tüm sözlü deneyimleri kendilerinde barındırıyorlar. Deneyimler, bizim koruduğumuz şeydir’ diyerek yaşlı yerlilerin Latin Amerika’daki öneminden bahsetti.
‘Kaygılıyız’
Amazonlardaki Yerlilerin yaşamını belgeleyen 32 yaşındaki yönetmen Jair Kuikuro, ‘Kaygılıyız. Yaşlılarımızı kaybedersek, sadece bilgilerini, kültürel gelenekleri ve dini ritüelleri değil aynı zamanda geleneksel ilaçlarımızı da kaybedeceğiz’ dedi.
Kuikuro, büyükannesinin ‘yamurikuma’ denilen ve verimliliği arttıran yalnızca kadınların söylediği kutsal ilahileri bildiğini söyleyerek, ‘Eğer virüse yakalanırsa, hayatını kaybeder, söylediği ilahiler geri dönüşü olmaz bir şekilde kaybolur’ ifadelerini kullandı.
Salgın yayılıyor
Latin Amerika’nın kırsal bölgeleri, salgından etkilenebilecek son bölgelere olarak gösterilirken, bu uzak bölgelerdeki test oranı sınırlı ve resmi rakamlar salgının buralarda da yayılmaya başladığını gösteriyor.
Reuters’ta yer alan habere göre, bazı yerli liderler, toplulukların özel önlemler alarak yaşlıların gıdaya ve gerekli malzemelere erişimlerinin sağlandığını söylediler.
Londra Üniversitesi Akademisi’nde dünyadaki yerli toplumlar üzerine çalışan küresel sağlık profesörü Carolyn Stephens, bazılarının sayıları yüzlere kadar düşen Latin Amerika’nın yerli kabilelerinin bulaşıcı hastalıklara karşı savunmasız olduğunu söyledi.
Stephens, çiçek hastalığı gibi salgınları Latin Amerika’ya getiren Avrupalıların ilk sömürgecilik dalgasında milyonlarca yerlinin öldüğünü belirterek, bunun yeni salgına bir örnek olabileceğini ifade etti.
Yaşlılar izelo ediliyor
Resmi olarak tanınan en az 35 yerli topluluğa ev sahiliği yapan Arjantin’de ise salgın nedeniyle bazı yerli topluluklar yaşlıları dışarıdan korumak için izole ediyorlar.
Kuzey Arjantin’de bulunan Tucuman ve Salta şehirlerinde yerlilerin köylerine giden yollara barikatlar kuruldu.
Koronavirüs salgınından öncede yerliler uyuşturucu kaçakçılarını ve diğer suçluları uzak tutmaya çalışıyordu.
Brezilya’daki Xingu’da yerli halk, Kalapalo kabilesi köyünün sakinlerinin yaklaşık yarısının 1950’lerde kızamık tarafından nasıl silindiğini hatırlıyor.
Kolombiya’ nın Narino şehrinde ise Pasto yerlileri sıkı karantina kuralları uygulayarak, kabilelerini salgına karşı korumaya çalışıyorlar.
DIŞ HABERLER
