Antakya, Şirnex, İzmir… Üç kentte günlerce süren orman yangınlarında onlarca alan ve canlı zarar gördü. Uzmanlar her sene giderek artan yangınlara karşı önleyici tedbirlere öncelik verilmesine dikkat çekerek afetlerle mücadelede en etkili yöntemin afet öncesi risk yönetimi olduğunu vurguluyor
Duygu Kıt
27 Haziran’da Sakarya’da başlayan ve Bilecik’te ulaşan orman yangınları Antakya, Manisa Akhisar, Kula, Ahmetli, Seferihisar, Çeşme, Foça, Menderes, Gabar ve Cudi ile devam etti. Tarım ve Orman Bakanı İbrahim Yumaklı’nın 29 Haziran 2025’de yaptığı açıklama göre ise haziran ayında toplamda 569 orman yangını çıktı.
Yangın çıkan bölgelerde kamuoyuna yansıyan görüntüler ise sivillerin yangınları söndürme çabası oldu. Yerleşim yerlerini de büyük oranda etkileyen yangınlarda onlarca canlı ve üç orman işçisi hayatını kaybetti. Uzmanlar sürdürülebilir ekonomik bir model yerine ranta dayalı ekonomi ve özelleştirme politikalarının uygulanması nedeniyle kentlerin, tarım alanlarının, ormanların, korunacak alanların yapılaşmaya açıldığını ve talan edildiğini belirtirken son yangınlar ise denetimsizlik sonucu ile onlarca alanı talan etti. Yetkililer tarafından özellikle İzmir’de yangınların kaynağı olarak elektrik telleri olarak gösterilirken kamuoyunda yangınların kaynağının özelleştirme politikaları, denetimsizlik ve rant yangınları olduğu tepkisi sürüyor.
‘Şirnex yok ediliyor’
Yangın çıkan illerden biri de Şirnex. Diyarbakır Barosu Çevre ve Kent Hukuku Komisyonu’ndan avukat Ahmet İnan, Şirnex’te girişi yasak olan Gabar’da ve Cudi’de yangınların çıktığını ve yangınlardan geniş bir alanın etkilendiğini belirtti. İnan yangınların petrol arama faaliyetlerinin sürdüğü bölgede meydana geldiğine de dikkat çekerek yangına ilişkin şu bilgileri verdi:
“Gabar’daki yangın petrol arama çıkarma bölgesinin çok yakınında başlıyor. Yangın bölgesi aslında yerleşim yerlerinden uzak ve yasaklı bir bölge. Çok değerli orman alanları yanıyor. Gabar’daki yangınlar iyi soruşturulmalı. Yangın petrol arama çıkarma faaliyetleri nedeniyle mi yoksa petrol çıkarma arama faaliyetleri rahat rahat yanan ve belki de tıraşlanacak alanlara taşınma amaçlı mı çıkarıldı bu ülkede bunların cevabını tartışmak zorundayız. Şirnex’ın yereli, ekoloji örgütleri bu konuda iyi koordine olmalı ve bu olayın üstüne gitmeli. Şirnex yok edildi. Petrol arama çıkarma faaliyetleriyle, ağaç kesimi ile dünyadaki en güzel doğa alanı çok yıkıcı bir şekilde tahribata uğradı. Dünyada rekor orman kesimi Şirnex’ta yapıldı. Nerede yangın çıkıyor, orada otel yapılıyor. Nerede yangın çıkıyor, orada imar rantı başlıyor. O yüzden yangınların çıkış sebebi, çıktığı yerler ve burada yapılacak faaliyetler, yapılması planlanan faaliyetler bütünsel açıdan irdelenmeli. Eğer yanan ormanlık alanlarda bir süre sonra petrol arama faaliyeti başlarsa bunun faili bellidir.”
‘Yangınları önlemeye dönük politikalar yok’
Yine Tarım ve Orman Bakanlığı verilerine göre İzmir, Türkiye’de en çok orman yangınının yaşandığı ve 2024 yılında en fazla alanın kaybedildiği ikinci kent olarak yer aldı. Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği (TMMOB) İzmir İl Sekreteri Aykut Akdemir 25 Haziran’da başlayan İzmir genelindeki yangınlarda yaklaşık 30.000 hektar alanın etkilendiğini kaydetti. Akdemir yangınlarla mücadelede en etkili yöntemin yangının çıkmadan önce önlenmesi olduğunu vurgulayarak şunları dile getirdi:
“Küresel iklim değişikliği on yıllardan beri söyleniyor. Yetkili siyasi iktidarın bu konuda artık tedbirleri alması, yangın çıkmaması için mücadele etmesi lazım. Ama bu sıcaklık artışıyla birlikte aynı anda birkaç yerde yangın çıkarsa söndürme de yetersiz kalınır. O nedenle artık odaklanılması gereken nokta yangın çıkmaması için mücadele olmalıdır. Bunu da tek kuruma yüklemek mümkün değil. Ayrıca orman yollarının bakımsızlığı söz konusu yeterli kaynak ayırmıyorlar. Belediyeler, devlet su yolları, karayollarının komple dahil edilmesi lazım çalışmaya. Yangın sezonu başladığında kritik noktalar nereler ise icabında küçük araçlar devriye gezecek ama siyasi iktidar onları karıştırmıyor. Sorumluluğu sadece Orman Genel Müdürlüğü’nün üzerine atıyor.”
‘Yangın öncesi tedbirler alınması lazım’
“İzmir’de şu anda meydana gelen ormanlar İzmir tarihinin en büyük yangınları oldu.” diye devam eden Akdemir ülke genelinde ormanların korunması için topyekûn bir mücadele gerektiğinin altını çizerek sözlerini şöyle sürdürdü:
“Gelinen tabloda Orman Genel Müdürlüğü’nün bakış açısının değişmesi lazım. Üretim amaçlı bir yönetim anlayışından koruma amaçlı bir yönetim anlayışına doğru gidilmesi lazım. Üretim ikinci planda kalmalı ama maalesef devam ediliyor. Keza ormandan tahsis edilen araziler ormanları parçaladı. Rüzgar enerji santralleri, madenler, GES’ler sonucu parçalı orman meydana geldi. Parçalı orman meydana gelince insanlar daha çok ormanın içine doğru gitmeye başladı ve böylece yangın riski arttı. Merkezi yönetimin artık yangın öncesi ormanları koruma üzerine tedbirleri alması lazım. Yine insanların çok faaliyet gösterdiği bölümlerde orman yollarının kenarları temizlenebilir. Kontrollü şekilde kuru otlar veya kuru yanıcı maddeler temizlenebilir. Kısacası odak noktası artık yangın öncesi tedbirlere önem verip yangının çıkmaması için olmalı.”
‘Hatay’da bütüncül bir planlama şart’
Yangın çıkan illerden biri de Antakya oldu. 6 Şubat 2023 depremlerinde ağır yara alan ve hala çoğu kişinin çadırlarda yaşamını sürdürmeye çalıştığı kentte bu kez de yangın yıkım yaşattı. 30 Haziran’da Antakya’nın Üçgedik Mahallesi’nde başlayan yangının yayılması sonucu onlarca alan ve canlı zarar gördü, beş mahallenin ormanlık alanı yandı. İnşaat Mühendisleri Odası (İMO) Hatay Şube Başkanı İnal Büyükaşık, orman yangınının kundaklama olma ihtimaline dikkat çekti. “Yangın aynı anda birden fazla noktada başladı, bu kadar tesadüfi bir orman yangını olabileceğini düşünmüyorum” diyen Büyükaşık şöyle devam etti:
“Orman yangınlarıyla ilgili, her afetle ilgili önceden daha kalıcı ve etkin tedbirler alınabilir. Afetlerle mücadele etmek yerine afetlerden önce risk yönetimini ele almak gerekiyor. Biz Antakya’da şahit olduk: Helikopterler üniversitenin havuzundan su alarak yangına müdahale edilmeye çalışıldı. Bunun yerine yapay göletlerden helikopterlerin su alması sağlanabilir. Bunun için de planlama yapılırken bütüncül bir planlama organize edilmeli. Bütüncül planlamadan kastımız ya da bir kentin afet dirençli olması, sadece depreme dirençli olması anlamına gelmiyor. Afet yangın olabiliyor, sel olabiliyor, sanayi kazaları ve deprem de olabiliyor. Çünkü bu yangında kırsaldaki konutların bir kısmı yangında savunmasız kaldı, hatta yapılan yeni kalıcı konutların da bir kısmı yandı. Bu yüzden bütüncül bir planlama ve özellikle afet dirençli bir kent yaratmak istiyorsanız bütün afetlere karşı dayanıklı ve önden önlem alarak bir planlama yapmanız gerekiyor. Afetlerden sonra özellikle depremden sonra konuyu sadece konutlara ya da inşaatlara indirgenmeden tüm yönleriyle bir afet dirençli kent oluşması için çalışmak gerekiyor.”
HABER MERKEZİ
