Savaş ve rant ekonomisiyle bütün ahlaki normları sarsılan ve yargı sistemini çöpe atarak her şeyi ‘tek adam’a bağlayan Türkiye, Yolsuzluk Algı Endeksi’nde sistematik olarak geriliyor. Dibe doğru gidiş durdurulamıyor
Türkiye, Uluslararası Şeffaflık Örgütü’nün açıkladığı Yolsuzluk Algı Endeksi’nde bu yıl da gerileyerek Mısır, Zambiya ve Gambiya gibi ülkelerin gerisine düştü. 180 ülke arasında 115. olan Türkiye için bu, tarihin en kötü yolsuzluk algısını gösteriyor. Türkiye geçen yıl 101. sıradaydı. Listenin zirvesinde Danimarka, sonunda ise Somali yer aldı.
Denetleme yok
Şeffaflık Örgütü 1995’ten bu yana çok sayıda ülkede yolsuzluk algısını ülke uzmanlarıyla ve iş dünyası temsilcileriyle görüşerek ölçüyor. Örgüt, Türkiye’ye dair değerlendirmesinde “Türkiye’nin 2015’ten beri hızla gerilemesi, yürütmenin çok güçlü bir hale gelmesi ile, demokratik denge ve denetleme mekanizmalarının azalmasından kaynaklanıyor” ifadelerini kullandı. Örgüt Türkiye’de yolsuzluğu önleyecek yasaların yetersiz olduğunu, bu yasaların uygulanmasında da isteksiz davranıldığını, yargının bağımsız olmadığını aktardı.
Deprem süreci gösterdi
6 Şubat depremlerinde yıkılan binalarını da hatırlatan örgüt “Şubat 2023 depremlerinin trajik sonuçları, yolsuzluğun bedelinin insanların hayatını mal olabileceğini gösteriyor” ifadelerini kullandı. Örgütün Türkiye şubesi Şeffaflık Derneği, “Aradan gereken yaklaşık bir yıllık sürede depremden gereken dersleri çıkarabildiğimizi söylemek maalesef pek olanaklı görünmüyor” dedi. Açıklamada, “Bütçe şeffaflığı ve kamu kaynaklarının kullanımına ilişkin hesap verebilirlik konularındaki temel ihlaller devam ediyor. Medya, sivil toplum ve toplumsal hareketlere karşı sürüp giden baskıcı politikalar da resmin ayrılmaz bir parçası” ifadelerini kullanıldı.
10 yıldır gerileme var
1995’ten bu yana her yıl yayınlanan Yolsuzluk Algılama Endeksi 180 ülke ve bölgeyi kamu sektöründeki yolsuzluk algısına göre sıfır (en yüksek yolsuzluk algısı) ile 100 (en düşük yolsuzluk algısı) arasında değerlendiriyor. Türkiye’nin skoru 2013’te 50 ile zirve yapmıştı. Türkiye, örgütün Doğu Avrupa ve Orta Asya kategorisinde yer alıyor. Bu bölgenin ortalama puanı 35, Türkiye’nin bir puan üzerinde. Gürcistan, Arnavutluk, Belarus ve Moldova gibi ülkelerin puanı Türkiye’den daha yüksek. Avrupa Birliği’nin ortalama puanı ise 64 ile Türkiye’nin neredeyse iki katı. AB içinde en kötü skora sahip olan ülkeler 42 ile Macaristan, 45 ile Bulgaristan ve 46 ile Romanya. Küresel zirvesinde Danimarka, Finlandiya, Yeni Zelanda ve Norveç; sonunda ise Somali, Venezuela, Suriye ve Güney Sudan yer alıyor.
Çıkış yolu hukuk
Örgütün Türkiye’ye verdiği tavsiyeler ise şöyle: “Yolsuzluğu kontrol altına alabilmek için ülke yönetiminde denge ve denetleme mekanizmaları güçlendirilmeli ve yargı erki hızlı bir şekilde bağımsız ve tarafsız bir yapıya kavuşturulmalıdır. Türkiye, uluslararası sözleşmelerden doğan yükümlülüklerini yerine getirmeli; Avrupa Birliği’ne katılım sürecine hızlı bir şekilde geri dönmeli; demokratik ilke ve değerleri hızla aşındıran uygulamalara son verilmelidir.”
Zenginler sistemi çürütüyor
Hem otoriter hem de demokratik liderlerin adaleti baltaladığının ifade edildiği raporda, “Bu durum yolsuzluğun cezasız kalmasını arttırmakta ve hatta suçlular için sonuçları ortadan kaldırarak yolsuzluğu teşvik etmektedir. Rüşvet ve görevi kötüye kullanma gibi yolsuzluk eylemleri de dünya genelinde pek çok mahkemeye ve diğer adalet kurumlarına sızmış durumda. Yolsuzluğun norm olduğu yerlerde, savunmasız insanların adalete erişimi kısıtlanırken, zenginler ve güçlüler kamu yararı pahasına tüm adalet sistemlerini ele geçirmektedir” denildi. Raporda, “Birçok sınır ötesi yolsuzluk vakası, yurtdışında iş yaparken rüşvete başvuran en yüksek puanlı ülkelerin şirketlerini içermekte” ifadeleri yer aldı.
HABER MERKEZİ
