Amed eski Belediye Eşbaşkanı Fırat Anlı, Kürtlerin yüz yıllık direnişinin Lozan’ın hedeflediği amaca ulaşılmasını engellediğini belirtirken, HDP eski milletvekili Nursel Aydoğan, yeniden inşa için en iyi modelin Demokratik Özerklik olduğunu söyledi
Meltem Oktay
Lozan’ın yüzüncü yılında Kurdistan’ın dört parçasından siyasi, toplumsal ve inanç temsilcilerinden oluşan 600 delege anlaşmanın yapıldığı Lozan’da bir araya geldi. Kurdistan Ulusal Kongresi tarafından organize edilen iki günlük konferansta bir araya gelen yüzlerce kişi anlaşmanın yüz yıllık etkilerini masaya yatırdı. Geleceğin inşasında yeni Lozan ve Lozan benzeri anlaşmaların olmaması için çözüm önerileri tartışıldı.
Katılımcılardan biri olan HDP eski milletvekili Nursel Aydoğan, Lozan Anlaşması’nı ve konferansı değerlendirdi.
Aydoğan, tarihe “barış” anlaşması olarak geçen Lozan Anlaşması’nın esasında Kürtler ve diğer azınlıklar için bir inkar anlaşması olduğunu belirtti. Türk devletinin temellerini atan bu anlaşma ile milyonlarca Kürdün değil bir halk olarak tanınması azınlık olarak dahi tanınmadığını ifade eden Aydoğan, “Lozan anlaşması ile Kürdistan dört parçaya bölündü ve Kürtler dört ayrı ülkenin sınırları içine hapsedildi. Bu hapsedilmeyle birlikte önce kimlikleri sonra dilleri ve kültürleri inkar edildi. Bu asimilasyon ve inkar politikası günümüze kadar da devam eden bir politikadır. Bir Türk olarak birlikte yaşadığımız Kürt halkının dilini, kimliğini, kültürünü reddeden Lozan Anlaşması’nı tanımıyorum, reddediyorum” dedi.
Ulusal birlik büyük oranda sağlanmış
Lozan’da gerçekleşen konferansın önemine dikkat çeken Aydoğan, Kürtlerin yüz yılda büyük kayıplara uğradığını ifade etti. Ancak Rojava Özerk Yönetimi ve Güney Federal sistem gibi kazanımların da olduğunu kaydeden Aydoğan, “Tüm bu kazanımlar çok daha erken olabilirdi. Bunun nedeni Kürtlerin ulusal birliğini kendi aralarında kuramamalarıdır. Bu sağlanmış olsaydı yüzüncü yılında Lozan konferansını yapmaya belki ihtiyaç duymayacaktık. Kürtler hak ve özgürlüklerine kavuşmuş olacaktı. Ancak bu konferanstaki katılımcılar son derece önemli. Ulusal birlik bugün burada büyük oranda sağlanmış durumda. Bir tek KDP bu konferansa katılmadı. Ancak KDP katılmadı diye bu konferans başarısız bir konferans değil. Aksine son derece başarılı konferans” şeklinde değerlendirdi.
Demokratik özerklik en iyi model
Konferansta yapılan tartışmalara da vurgu yapan Aydoğan, hemen hemen her konuşmada ulusal birliğe dikkat çekildiğini söyledi. Özgürlüğe gidecek yolda ulusal birliğin elzem olduğuna dikkat çekildiğini ifade eden Aydoğan, yine çözümün her parçanın kendi içerisinde olması gerektiği konusunun da önemle belirtildiğini söyledi. Aydoğan, “Bizim için demokratik özerklik ve özyönetim dört parça Kurdistan’da Kürtlerin özgür yaşayabilmesi için en iyi model. Çünkü bu model demokratik eşitliğe, kadın özgürlüğüne, halkların bir aradalığına dayanıyor. Sadece Kürtler için değil, tüm Ortadoğu’ya örnek olacak bir modeldir” dedi.
Direniş sonlandıracak
Konferanstan sonra Kürtler arasında birliğin çok daha güçlü olacağını ifade eden Aydoğan, buradan çıkacak sonuçların ise hayata geçirildiği oranda çözümün yolunu açacağına vurgu yaptı. Lozan Anlaşması’nın yüzüncü yılında resmi olarak son bulmayacağını kaydeden Aydoğan, “Tarihe son bulacak diye düşülmüş bir not yok ancak bu anlaşmayı sonlandıracak ve yok hükmünde kılacak olan Kürtlerin iradi tutumudur” dedi.
Amacına ulaşamadı
Amed eski Belediye Eşbaşkanı Fırat Anlı ise, Lozan’ı Kürtlerin birikimine vurulmuş en büyük darbe olarak tanımladı. Lozan’ın coğrafik, tarihsel ve sosyolojik etkilerinin olduğunu söyleyen Anlı, bu anlamda telafisi mümkün olmayan zararlara sebep olduğunu ifade etti. Bu haksız eziyetin devam ettiğini kaydeden Anlı, bu anlaşmanın devam etmesi için taraf olan devletler ve Ortadoğu’daki güç sahiplerinin konsensüsü olduğunu belirtti. Kürtler açısından yükün ağır olduğunu dile getiren Anlı, “Önemli olan Lozan’ın felsefesini ortadan kaldırabilmektir. Lozan’ın geliştirmek istediği sistemi boşa çıkarmak ve kendi sistemini inşa edebilmektir. Bu açıdan Kürtlerin yüz yıllık direnişi aslında Lozan’ın hedeflediği amaca ulaşılmasını engelledi. Ama henüz tam anlamıyla Lozan Anlaşması’nı ortadan kaldıran ya da güncelleyip Lozan’da tüm tarafların eşit bir şekilde temsil edilebildiği, haklarının korunabildiği ve onurlu bir barışın inşa edildiği bir zemine taşıyamadı. Bunu yapabilmek lazım” şeklinde ifade etti.
Uluslararası güçlere çağrı
Lozan Anlaşması’nın sadece bir devletin kuruluşu olarak görmemek gerektiğini belirten Anlı, “Bu anlaşmayı imzalayanların, öncü olanların, uluslararası güçlerin, BM’nin yeni bir tartışmayı başlatması gerekiyor. Bizim de bunun öncülüğünü yapmamız gerekiyor. Bu konferans bu açıdan dört parça Kurdistan’dan, Ortadoğu’dan, Orta Asya’dan, Balkanlardan, diasporadan yüzlerce örgütün, siyasi partinin, kadın ve gençlik hareketlerinin, inanç temsilcilerinin bir arada Lozan’da olması bu iradenin hangi boyuta ulaştığını göstermesi açısından önemli bir ölçü. Yüz yıl önce bizden kimse yokken, bugün Lozan’ın her yerinde Kürtler var, her yerde bu anlaşmanın mağdurları var. Bunun getirdiği atmosfer var. Mesele bununla yüzleşmektir. Bu yüzleşmenin teorik olarak yapıldığını düşünüyorum. Bu bir hesaplaşmadır. Bu konferanstakiler Lozan ile hesaplaşıyor ve bir gelecek projeksiyonu ortaya koyuyor” dedi.
Kürtlerin lehine bir atmosfer var
Kürtlerin ilk kez önemli bir oranda temsiliyet içinde olduğunu kaydeden Anlı, “Katılmayanların da bu konferans iradesini tanıyacakları, saygıyla karşılayacakları bir çalışma ve çabanın da yürütülmesi gerekiyor. Kimseyi dışlamadan, dışında kalanların kendi eksiklerini görmelerini sağlayacak bir çabanın ortaya koyulması gerekiyor. Uzun bir yolumuz var. Bu bir örgütlü güçtür. Bugün ortaya çıkan tablo yüz yıl öncesinden daha iyi olduğumuz kesindir. Kürtlerin lehine bir atmosfer var. Ağır bir dönem geçirdik, ağır bedeller ödendi. Ama bu bedellerin boşa gitmediğinin de görülmesi gerekiyor. Kürtleri tanımamakta, ısrar edenlere, işgal etmekte ısrar edenlere, bildik antidemokratik yöntemlerle Kürt sorunun tarif etmek isteyenlere en iyi bir cevaptır” şeklinde konuştu.
