Doğal yaşam alanıyla görenleri kendine hayran bırakan Dersim’in dağlarında yetişen sarımsakın kilosu 100 TL olmasına rağmen yok satıyor. Yurttaşlar, tohum dökmeden sarımsağın toplanmasının tükenme riski oluşturduğunu söylüyor
Doğal zenginliği ile göz kamaştıran Dersim’de Pülümür ve Ovacık ilçeleri ile Munzur Dağı eteklerinde kendiliğinden yetişen dağ sarımsağı tezgahlarda yerini aldı. Dağ sarımsağının, bir önceki yıl küçük taşlık ve toprağa dökülen tohumları baharla birlikte boy verirken, sarımsağın gelişim süreci ilkbahar yağmurlarıyla ağustos ayına kadar devam ediyor. Boy veren tomurcuklardaki tohumlar, ağustos ayında olgunlaşarak çevreye dökülüyor. Sarımsağın toplanma mevsimi de ağustos ve ekim ayları arasında yapılıyor.
Patenti Dersim’de
Dağlarda yetişen ve endemik bir tür olan tek dişli dağ sarımsağının ticareti yaklaşık 10 yıldır yapılıyor. Kilosu 100 TL olan dağ sarımsağı yok satarken, bölge halkı, henüz tohum dökmeden toplanan sarımsağın tükenme riski endişesini taşıyor. Bilimsel adı “Allium Tuncelianum” olan dağ sarımsağı geçtiğimiz yıl coğrafi işaret tescilinin yapılması için İl Tarım ve Orman Müdürlüğü’nce Türk Patent ve Marka Kurumu’na başvuru yapılarak tescillendi.
Zamansız toplanmasın
Yaklaşık 5 yıldır dağ sarımsağını toplayıp satan Murat Kasun, sarımsağın bilinçsiz ve zamansız toplanılmasının doğaya zarar verdiğini, sarımsağın tükenmesine neden olduğunu belirterek, bundan endişe duyduğunu kaydetti. Kasun, “Doğamızda kendiliğinden yetişen sarımsak tükenme riski ile karşı karşıya. Sürekli kendisini yenileyen bir bitki olduğu için zamansız toplanıldığında doğada tahribat yaratır. Tohum dökmeyen tek bir diş sarımsak toplanılmaz. Tohum döken sarımsaklar toplana bilinir” dedi.
Sıradan bir bitki değil
Dağ sarımsağının her derde deva olduğunu söyleyen Kasun, sabah saatlerinde dağlık bölgelere giderek, günlük birkaç kilo sarımsak topladıklarını söyledi. Sarımsağın pahalı olmasına rağmen yok sattığını ifade eden Kasun, “Sıradan bir bitki değil. İlaç niyetine kullanıldığı için 100 TL’ye satılıyor. Özelikle karaciğer ve bağırsak hastalığı olanlara bire bir şifadır. Karaciğer ve bağırsak hastalığı olanlar bunu kullanınca herhangi bir ilaca gerek duymuyor” diye konuştu.
Dağ sarımsağının özelliği
Pülümür ve Ovacık ilçeleri ile Munzur Dağı eteklerinde yetişen ve endemik bir tür olan tek dişli dağ sarımsağı özellikle karaciğer, bağırsak, bağışıklık sisteminin güçlenmesi, mide ağrısı ve birçok ağrının ilacı olarak biliniyor. Yöre halkı, dağ sarımsağının atalarının tıbbın gelişmediği, hastanelerin olmadığı dönemlerde merhem yapımında kullandığını anlatıyor.
Semra Turan/Dersim-MA
