Hasankeyf’in sular altında bırakılmasıyla yaşanan zorunlu göçleri anlatan “Demans” adlı belgesel, Batman’da izleyici ile buluşacak. Yönetmen Rênas Yıldız, seyircinin tarihin nasıl yok edildiğini göreceğini belirtti
Dicle Nehri üzerine inşa edilen Ilısu Barajı’nın suları altında bırakılan 12 bin yıllık geçmişe sahip tarihi Hasankeyf’i anlatan “Demans” adlı belgesel, Diyarbakır ve İstanbul’un ardından Batman’da gösterime girecek. Belgesel binlerce yıllık toplumsal hafıza ve mirası yok eden devletin oluşturmaya çalıştığı “hafıza”yı ve Kürtlerin hafızalarını koruma mücadelesini anlatıyor. Mezopotamya Göç İzleme ve Araştırma Derneği’nin katkılarıyla hazırlanıp, çekimleri 3 ay süren belgeselin galası, geçtiğimiz 1 Ekim 2021’de Diyarbakır’da yapıldı. Belgesel, 7 Aralık’ta ise İstanbul’da izleyici ile buluştu.
7-8 Mayıs tarihleri arasında Hasankeyf ve köylerine ait “Dönüşü olmayan mekândan yolla çıkanların öyküsü” adlı fotoğraf sergisinin ardından belgesel bugün 8 saat 19.00’da izleyici ile buluşacak.
Hafıza vurgusu
Göç İzleme ve Araştırma Derneği yöneticisi yönetmen Rênas Yıldız, belgesele ismini veren “Demans” kelimesinin, “Hafıza yitimi/bunama” anlamına gelen Latince kökenli bir kelime olduğunu belirterek, belgeselin odak noktasını oluşturan “hafıza”ya vurgu yapmak için isim olarak bu kelimeyi tercih ettiklerini söyledi. Yıldız, ‘Demans’ın anlamına ilişkin, “Demans, kelime anlamı itibariyle bir hastalık, tıp terimi. İktidarın kendi hafızasını yaratmak için Kürt halkının hafızasını yok ederek, yeni bir hafıza yaratmaya çalışmasını, bu kavramla diyalektik bir ilişki kurarak yansıtmak istedik. Yani hafıza kavramının içini yeni bir hafızayla doldurmak istedik” dedi.
Sular altında kalan yerler
Belgeselin Hasankeyf’te yapılan Ilısu Barajı ve bu baraj sebebiyle boşaltılan 199 yerleşim yerinin konu edindiğini belirten Yıldız, şunları söyledi: “Belgesel, yerleşim yerleri sular altında kalan, yerlerinden olan Kürt halkının ve diğer halkların yaşadığı temel sorunlardan biri olan hafıza sorununa ve onların hikayelerine odaklanmaktadır. Batman, Amed, Siirt, Mardin ve Şırnak, yani toplam 5 kentte Ilısu Barajı’nın etkileri söz konusu. Sular altında kalan 199 yerleşim yeriyle beraber Ilısu Barajı’nın yarattığı travmatik etkiler kendini göstermektedir. Demans belgeseli bu noktaya odaklandı.”
Mücadelenin görünürlüğü için
Hasankeyf’te şantiyeler kurulup, yıkım süreci başlayıncaya kadar kendisinin de elinden geldiğince sahada yıkıma karşı mücadele ettiğini paylaşan Yıldız, “Baraj yapımından sonra verilen mücadelenin görünür olması gerekiyordu. Bunun üzerine yoğunlaştım. Uzun yıllar boyunca tarihi yapıyı, kültürel mirası ve yaşam alanlarını korumak için mücadele eden insanları ve yaşanan direnişi bir şekilde anlatmak istedim. İlk önce yaşanan hak ihlallerine ve tarihin yok edilişine dönük bir rapor hazırlama fikri uyandı bende. Ancak daha sonra bu insanlık suçunu toplumsal bellekte yer edinmesini ve asla unutulmamasını istedim. Yaşananları halka ulaştırmayı ve durumu görünür kılmayı hedefledim. Bu durum beni bir fotoğraf sergisi açmaya ve belgesel çekme fikrine yöneltti” ifadelerini kullandı.
Dengbêj dinletisi de olacak
Sergi ve belgesel gösteriminin finalinin Batman’da yapılacağını kaydeden Yıldız, kent halkını çağrıda bulunarak, “Kürt kültür ve tarihine yönelik bu vahşi saldırıyı yansıtmaya çalıştık. Belgesel gösterimine gelenler burada tarihin nasıl vahşi bir şekilde yok edildiğini görecekler. Batman halkını iki gün sürecek olan sergiye ve belgesel gösterimine davet ediyoruz. Gösterim sonrası dengbêj dinletisi de olacak” dedi.
Fethi Balaman / Batman-MA
