Irak’ın resmen başvurusu üzerine BM Güvenlik Konseyi 26 Temmuz Salı günü Zaxo-Perex Katliamı, Irak ve Türkiye’yi görüşmek üzere toplanıyor
Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi (BMGK), Zaxo-Perex Katliamı’nın, Türkiye’nin Federe Kürdistan topraklarına yönelik operasyonlarını görüşmek üzere toplanıyor.
Irak’ın talebi üzerine BMGK 26 Temmuz 2022 Salı günü toplanacak. 20 Temmuz’da Zaxo’nun turistik Perex Köyü’nde Şii Arap turistlere saldırı sonucu 3’ü çocuk 9 Arap turist hayatını kaybetmişti. Saldırı sonrası bölgede inceleme yapan Irka askeri ve sivil heyetleri, saldırıyı Türkiye2nin düzenlediğinin tespit edildiğini açıklamıştı. Irak Dışişleri Bakanlığı, Türkiye büyükelçisini çağırıp protesto notası vermiş, BMGK’ye de acil toplanma çağrısında bulunmuştu. Bunun için BM’ye resmi başvuru yapılmıştı.
‘Diyelim ilk topu yanlış attılar, neden yarım saat sonra üç top daha attılar?’
Saldırının Türkiye tarafından yapıldığını kaydeden Irak Dışişleri Bakanı Fuad Hüseyin, bir açıklamasında Zaxo’da bombalanan yerde gördüklerini ve Türkiye’yle Irak arasındaki ilişkileri anlatmıştı. Fuad Hüseyin şunları söylemişti: ” Askeri uzmanların hazırladığı rapora göre, Türk ordusu tarafından kullanılan 155 mm’lik bir silahtan söz ediliyor. Askeri yöntemler de çözüm değil. Bu nedenle Türkiye’nin sorunları çözmek için askeri yola başvurmaması gerektiğini söylüyoruz. Askeri yolu seçen Türkiye, PKK ile savaştığını söylüyor ama siviller hedef alınıyor. Gördüklerim hayatımda sık gördüğüm şeyler değildi. Felaket bir durum gördüm. Hayatım mücadelede, siyaset içerisinde, problemler arasında geçti. Ama gördüğüm şey çok farklıydı. Yetkili ya da politikacı biri olmayı bir yana bırakın. Gidip orada ceset parçalarını görün, bir et parçası, birinin kıyafetlerini görün, oradaki kanı görün! Hastaneye gittiğimde yaralı bir kadını gördüm; 5 gün önce evlenmiş ve eşi ile balayına gelmiş. O kadın bana ne dedi biliyor musun; “Beni boş verin, eşime yardımcı olun” dedi. “Eşin nerede?” diye sordum. Başka bir hastanede tedavi gördüğünü söyledi, “Onu kurtarın” dedi. Ama kocasının öldüğünü bilmiyordu. Genç bir kadın ve bir delikanlı beş gündür evliler, birkaç günlüğüne tatile gelmişler. Tatil yerine eşinin cesedi ona iade ediliyor. Bu olay herkesi etkiledi.
Türkiye’nin bunu anlaması lazım. Bir subayın oturup böyle bir emir vermesi kolay değil. Orada 500-600 kişi vardı. Orada 100’e yakın otobüs ve araç vardı. Türklerin kendileri çoğu zaman açıklamalarında şunu söylüyor; “biri bir mağaradan çıkıp başka bir yere gittiğinde yerini tespit edip vurabiliriz” diyorlar ve bunu da yaptılar. Peki, neden 500-600 kişiyi göremediler? Oraya park edilmiş 100 aracı nasıl görmediler? Diyelim ki ilk topu yanlış attılar, neden yarım saat sonra üç top daha attılar?
Elçilik kalacak, Irak ve İran birbirleri ile savaş halinde olduklarında bile büyükelçilikleri vardı, kapatılmamıştı. Ama Türkiye Irak’taki yeni durumu anlamalı, bu yeni bir durum. Türkiye bu konudaki tavrını değiştirmeli, Irak konusunda açık diyalogu seçmeli. PKK hakkında konuşulmalı, bu insanlar için tazminat konusu konuşulmalı. Kürdistan’da ve Başik yakınlarındaki Türk askeri varlığı konuşulmalı. Bunlar artık konuşulması gereken meseleler, geri adım atılamaz. Irak dışişleri bakanı olan hiçbir bakan bu konuda geri adım atamaz, artık konuşulmalı. Türkiye bunun için adım atmalı, atmaz ise bir gerginliğe neden olur demektir. Ilımlıca konuşmak yerine savaşa devam etmeye karar verirlerse, bu olmaz.”
‘Irak’ın Türkiye ile bir güvenlik anlaşması yok’
Fuad Hüseyin, Türkiye-Irak arasında anlaşma olup olmadığı konusunda da şunları söylemişti:
“Birincisi Irak’ın Türkiye ile bir güvenlik anlaşması yok. Bu 1984’e dayanıyor. Birçok kişi, hatta siyasi analistler bile bir güvenlik anlaşması olduğunu söylüyor. 1984 yılında bir toplantı tutanağı var, dönemin Irak Dışişleri Bakanı Tarık Aziz ile Türkiye’nin o dönemki Dışişleri Bakanı ile. Tutanakta bir; Türkiye Irak topraklarına 5 kilometre derinliğe kadar girebilir. İki; Irak topraklarına girmeye karar verirse, önceden Irak hükümetine haber vermelidir. Üç; Irak topraklarına girerse, 72 saat sonra geri çekilmeli ve sınırın öteki tarafına geri dönmelidir. Dört; Bu tutanak imzalandığı tarihten itibaren bir yıl geçerlidir, bu kadar. Yani Irak ile Türkiye arasında bir güvenlik anlaşması yok. Bunu bir güvenlik görevlisiyle mi yoksa bir askeri yetkili ile mi konuştular bilmiyorum. Ancak bir anlaşma, kağıt üzerinde imzalanmış bir anlaşma yok. Bunu kullanmaları yanlıştır, bahsettikleri gibi bir şey yok.”
Zaxo-Perex Katliamı
Türkiye’nin Federe Kürdistan’ın Zaxo kentine bağlı Derkarê beldesinin Perex (Perexê) Köyü’nde yer alan mesire (piknik) alanını 20 Temmuz 2022 Çarşamba günü 5 kez topçu ateşine tuttuğu kaydedildi. Saldırılarda piknik yapan 3’ü çocuk 9 Arap turist yaşamını yitirdi, 33 kişi de yaralandı. Yaşamını yitiren çocukların biri bir yaşında, biri 12 yaşında, biri 16 yaşındaydı. Saldırı yeni Roboski olarak nitelendirildi. İl gün Zaxo’da gözlemler yapan Irak Dışişleri Bakanı Fuad Hüseyin askeri uzmanlarca Zaxo’da yapılan incelemeler neticesinde gerçekleştirilen saldırının Türkiye tarafından yapıldığının tespit edildiğini açıkladı.
Irak Başbakanı Mustafa El-Kazımi (Mustafa Al-Kadhimi), Twitter’dan yaptığı açıklamada, “Bu vahşi saldırı, Türkiye’nin Irak’ın, Irak topraklarına ve halkına yönelik askeri ihlallerden kaçınması yönündeki ısrarlı taleplerini görmezden geldiğinin altını çizdi” ifadelerini kullandı. Bağdat’tan Kerbela’ya, Basra’dan Necef ve Hewler’e çok sayıda kentte Türkiye protesto edildi. Büyükelçilik, Vize Merkezleri önünde gösteriler yapıldı, bazı yerlerde Türkiye bayrağı indirildi. Irak yönetimi, Türkiye’nin ihlallerini ve Zaxo’daki katliamı resmen BM Güvenlik Konseyi’ne taşıdı. Irak Dışişleri Bakanlığı Zaxo’da sivillerin öldüğü saldırı sornasında 21 Temmuz’da Türkiye’nin Bağdat Büyükelçisi Ali Rıza Güney’i çağırarak protesto notası verdi.
Biri daha 1 yaşında Zehra bebek, biri 12 yaşında Sara
20 Temmuz 2022’deki katliamda hayatını kaybedenlerin isimleri ve geldikleri yerler şöyle:
* Zehra Xeyri Mihemed 1 yaşındaydı, ailesiyle Bağdat’tan gelmişti
* Sara Qeys Eli, 12 yaşındaydı, Bağdat’tan gelmişti
* Zehra Qeys Eli, 16 yaşındaydı, Bağdat’tan gelmişti
* Eli Sebah İsmail, 43 yaşında, Bağdat
* Secad Mihemed Casim, 24 yaşında, Bağdat
* Ebas Ela Ebdul Ehmed, 30 yaşında, Bağdat
* Hesen Ebdulemir, 55 yaşında, Kerbela
* Teha Ebdulrehman Nemet, 25 yaşında, Bağdat
* Ebas Mihemed Cewad, Kerbela
BAĞDAT
