İran’da Mahsa Amini’nin katledilmesinden sonra başlayan eylemler tüm ülkeye yayıldı. Gösterilerde en az 15 kişinin hayatını kaybettiği belirtilirken, rejim yandaşlarının yarın cuma çıkışı yürüyüş yapacağı duyuruldu
İran’da Jîna Mahsa Amînî’nin katledilmesi ardından başlayan protestolar tüm ülkeye yayıldı. Onlarca kentte eylemler polis şiddetine rağmen sürerken, Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi, dün BM Genel Kurul toplantısında konuşma yaptı. Reisi konuşmasında ne ahlak polisi tarafından katledilen Amînî’ye ne de ardından başlayan ve ülkeye yayılan protesto gösterilerine değinmedi. Reisi, “İslam Cumhuriyeti’nin zulme dayalı bir ilişkiye tahammül etmediğini ve halkının haklarının yanında durduğunu” ileri sürdü. İran halkı, sanal medya üzerinden Reisi’nin BM görüşmesini protesto etti.
Cuma namazı çıkışı rejim yanlısı yürüyüş
Devletin haber ajanslarından Mehr, Amînî ardından sokaklara dökülen halka “haydut” nitelemesi yaparken, ajansa konuşan Cuma İmamları Politika Yapıcı Konseyi, yarın Cuma namazı sonrası, Lorestan ve Tebriz halkının, “İran’daki norm ihlallerini kınamak için” bir yürüyüş düzenleyeceğini, bu yürüyüşle milli birlik ve güvenliği savunacaklarını duyurdu.
Mehr muhabiri ise, Khorramabad halkının, “kutsal yerlere saygısızlık” ve “ikiyüzlüler ve muhaliflerin ayaklanmalarına” tepki olarak bir yürüyüş düzenleyeceği haberini paylaşarak, “Haydutlar, Jîna Mahsa Amînî’nin ölümü bahanesiyle İran bayrağı yaktılar” ifadesini kullandı.
Rejim güçlerinden provokasyon
Sanal medya kullanıcıları, dün gece gerçekleşen eylemlerin videolarını paylaşarak, hükümet güçlerinin sivil kıyafetlerle Sanandaj sokaklarında çöp tenekeleri yakıp dükkanları yağmalayarak eylemcilerin yargılanmasının yolunu açmaya çalıştıklarını bildirdi. Sanal medya kullanıcıları ayrıca Kürdistan kentlerindeki çatışmalarla eş zamanlı olarak, sınır muhafızlarının Kolbaran’a ağır silahlarla ateş açtığını öne sürdü.
Batı medyasına değerlendirmede bulunan pek çok analist ve insan hakları uzmanları ise, süren eylemlerin İslamcı bir hükümetin dini ve sosyal kısıtlamalarına karşı yıllardır meydana gelen en cüretkâr eylemler olduğunu yazdı.
İnternet kesintisi
Ülkede Whatsapp, Telegram kısıtlaması ardından İnstagram, Facebook ve Twitter gibi sanal medya platformları da engellendi. Şu anda İran’dan gelen bilgiler, pek çok yerde internetin tamamen kesildiğini, kesintinin olmadığı yerlerde ise VPN’siz Google’a bile giremediklerini ifade etti. İnternet kesintisine ilişkin konuşan İran İstihbarat ve İletişim Bakanı Issa Zarepour ise, “Güvenlik gerekçesiyle ilgili kurumlar internet hızında çeşitli kısıtlamalara gidebilir” dedi.
Hengaw raporu
İran’da çalışmalar yürüten insan hakları örgütü Hengaw, İranlı Kürt Jîna Mahsa Amînî’nin ahlak polisi tarafından katledilmesi sonrasında günlük olarak raporlar paylaşmaya devam ediyor. Son raporunda en az 8 Kürt eylemcinin İran güvenlik güçlerinin hedef alarak ateş etmesi üzerine yaşamını yitirdiğini açıklayan Hengaw, yine dün gece onlarca kişinin daha tutuklandığını ve 281’den fazla eylemcinin de yaralandığını duyurdu.
Ez az 15 ölü
İran Kürdistan’ında devam eden eylemlerde ölü sayısı en az 15 olarak bildirilirken, yaralı sayısını da 733 olarak ifade etti. Hengaw İstatistik Merkezi rakamlarına göre, son beş günde 600’den fazla Kürt yurttaş ise tutuklandı. Kasrışirin kentinde Mino Majidi adında bir kadın polisin direk hedef alması sonucu öldürüldü. Bunun yanı sıra dün, önceki geceki eylemlerde polis tarafından vurularak yoğun bakıma kaldırılan Fuad Ghadimi hastanede yaşamını yitirdi. Hengaw raporuna göre, İran güvenlik güçleri dün gerçekleşen eylemlerde, Urmiye, Shno, Batı İslamabad ve İvangarb kentlerinde 15 ve 16 yaşlarında 3 genç de dahil olmak üzere toplam 8 kişiyi katletti.
14 kentte geniş katılımlı eylemler
Hengaw’ın verdiği bilgiye göre dün gece 14 kentte geniş katılımlı eylemler düzenlendi. Bu şehirler Hengaw tarafından şu şekilde listelendi: Abdanan, Ilam, Kermanshah, Sanandaj, Marivan, Urmia, Baneh, Qorveh, Rabat, Sardasht, Piranshahr, Urmia, Mako ve Bazergan. Hengaw ekibinin üyeleri ayrıca Batı İslamabad’da bir kaç eylemcinin daha öldürüldüğüne dair bilgi aldıklarını ve bu konuda araştırmalarına devam ettiklerini söyledi. Hengaw’ın verdiği bilgiye göre son iki günde gerçekleşen eylemlerde hafif yaralanmalar da meydana geldi, ancak bu anlamda bir sayı verilmedi. Hengaw, hafif yaralıların tutuklanma riski olduğu için hastanelere başvurmadığını, fakat kendilerinde bu yaralanmalara ilişkin fotoğraf ve videolar olduğunu da raporuna ekledi.
‘Uluslararası mahkemeye taşıyacağız
Hengaw daha sonra yaptığı bir açıklamayla, evrensel hukuk normlarına göre, Amini’nin ölümünden bu güne kadar Kürdistan eyaletinde yaşanan eylemlerde işlenen suçları İran dışındaki uluslararası mahkemelere taşıyacaklarını duyurdu. Kürdistan halkının İslam Cumhuriyeti tarafından katledilmesinin durdurulması için uluslararası müdahale gerektiğini ifade eden Hengaw, ölü ve yaralılara ilişkin görüntü selinin tam bir felaket olduğunu vurguladı. Hükümet güçleri tarafından kaçırılan kişi sayısına dair dün itibariyle net bir sayı veremediğini ifade edem Hengaw, kaçırıldığını teyit edebildikleri Kürt yurttaşların fotoğrafları ve kaçırıldıkları tahmin edilen yer ve zamana ilişkin bilgileri Telegram kanalı üzerinden yayınlamaya başladı.
Hükümet kaynaklı medya: Polis öldürüldü
Hengaw kendilerine ulaşan belge ve görüntülerle teyitli bilgileri raporlamaya devam ederken hükümet kaynaklı medya son iki günde dört kişinin yaşamını yitirdiğini, bu 4 kişiden ikisinin polis birisinin hükümet yanlısı bir vatandaş ve yalnızca bir tanesinin de eylemci olduğunu iddia etti.
DIŞ HABERLER
