Meletî’nin Yeşilyurt ilçesinde, Hrant Dink’in doğduğu ve ailesinin de yaşadığı Çavuşoğlu semtinde bulunan Taşhoran Kilisesi, restore edilmeyi bekliyor
Mehmet Ali Çelebi
Üç Horan Kilisesi ve Surp Yerrotutyun Kilisesi olarak da adlandırılan Taşhoran Kilisesi 1878-1893 tarihleri arasında Rum bir mimara inşa ettirilmiş. İnşa edildiği Çavuşoğlu o dönem Vari Tağ yani Tek Çeşme ya da Yani Aşağı Mahalle olarak adlandırılır. Çavuşoğlu ve çevresinde yaşayan Ermeniler ve Süryaniler el birliği edip kesme taş ve moloz taşlar getirerek kiliseyi inşa ettirir. Dikdörtgen bazilika planlı kilisenin taşıyıcı elemanları kesme taştan, dolgu duvarları moloz taştandır. Doğu yönündeki apsis bölümünün üzerinde kubbe bulunur.
1915’te kaderine terk edildi
Taşhoran Kilisesi aynı zamanda Noyin Dabani (Nuh’un Gemisi) olarak adlandırılır. 1894-1895 arasındaki katliamlarda binlerce kişiye sığınak olduğu, 6 binden fazla kişinin kurtarılmasını sağladığı için Noyin Dabani diye halkın içinde yer eder. Osmanlı’nın son döneminde Ermenilere yönelik artan saldırılardan kilise ve cemaati de etkilenir. 1905’te Kevork Vartabed Arslanyan zarar gören kubbeyi onarmak için çalışmalar yaparken, en son ayinin yapıldığı 1915 sonrası kilise kullandırılmayıp kaderine terkedilir.
Mühimmat deposu
Hrant Dink’in doğduğu evin de bulunduğu Çavuşoğlu Mahallesi’nde Boztepe Caddesi üstündeki Taşhoran Kilisesi, Ermenilerin ibadetine açılmaz. Kilise 1950’li yılların ortalarında ordunun mühimmat deposu olarak kullanılır. Zamanla bakım ve onarım yaptırılmadığı için de kış ve yaz koşullarının aşındırıcı etkisiyle kilisenin kubbesi çöktü. Kilise virane halde kaldı.
Adı ve hafızasıyla yaşamalı
Girişimler sonucu 2012’de restorasyon için çalışmalar başlatıldı. 2020-2021’de restorasyonu yapılan Taşhoran Kilisesi Ağustos 2021’de yeniden açıldı. Ancak kilise adıyla açılmadı. İbadete açılsa da “Taşhoran Kültür Sanat Merkezi” adıyla açılışı yapıldı. Taşhoran’da uzun aradan sonra ilk ibadet 29 Ağustos 2021’de yapılabildi. 6 Şubat 2023’te 11 kenti vuran 7.7 ve 7.6 büyüklüğündeki depremlerde Taşhoran Kilisesi de hasar gördü. Kilisenin kapıları yeniden kapandı. Taşhoran yeniden hafızasına ve ziyaretçilerine kavuşmayı bekliyor.
