Mêdêa Kürdistan turnesinde

Kürdistan turnesine çıkacak olan Mêdêa oyunu 3 Ocak’ta Amed’de sahnelenecek. Oyunun yönetmeni Zelal Anğay, Kürtçe tiyatroları değerlendirdi

Kürtçe’ye dönük baskılar her alanda kendini gösteriyor. Kürtçe tiyatro oyunları sıklıkla yasak ve engellemelerle karşı karşıya kalıyor. Son dönemde; Qral û Travîs, Bêrû, Dawiya Dawî, Mem û Zîn, Don Kîxot, Tartuffe, Haylo Dîsa Tevlihev Bû gibi Kürtçe tiyatro oyun ve gösterileri gerekçe göstermeksizin yasaklandı. Bütün baskılara rağmen oyunlar sahneleniyor.

Bu süreçte çeşitli Kürtçe tiyatro oyunlarını sahneye taşıyan isimlerden biri de yönetmen Zelal Anğay. Ankara’da Urmiyeli oyuncu Şebnem Yusufi ile birlikte Mêdêa oyununun gösterimlerini yapan Anğay, Kürtçe tiyatroya dönük ilgiyi arttırmak için çabalıyor. Zelal Anğay, Kürtçe tiyatro önündeki engelleri ve ekonomik zorlukların yanı sıra kayyımların sanat çalışmalarına dönük baskılarına dair Mezopotamya Ajansı’na (MA) değerlendirmelerde bulundu.

Kürtçe senaryo ve oyun yeterli

Kürtçe tiyatronun Türkiye’de ilk kez 1992’de İstanbul’da Mezopotamya Kültür Merkezi (MKM) bünyesinde kurulan Teatra Jiyana Nû (Yeni Yaşam Tiyatrosu) ile özgürleşmeye başladığını anımsatan Zelal Anğay, Kürt oyun yazarı ve senaryolarının sayısının yeterli olduğunu belirtti. Zelal Anğay, ancak tiyatro kurumlarının sayısal ve niteliksel eksiklikleri olduğuna dikkat çekti. Türkiye’de Kürtçe üzerinde baskı ve yasaklamalar sebebiyle çok uzun süre oyunların sahnelenmesi konusunda sorun yaşandığını ifade eden Zelal Anğay, “Yazılan metinler çoğunlukla gizli yayınlanırdı. Şu an Amed, Êlih (Batman) ve Mêrdîn (Mardin) dışında oturmuş tiyatro izleyicisi yok. Bireysel emeklerle Kürtçe tiyatro yapmaya çalışıyoruz. Ne yazık ki henüz yeterli Kürtçe tiyatro seyircisi yaratamadık” dedi.

Yerel yönetimlerin önemi

Sahne bulmakta zorlandıklarını aktaran Zelal Anğay, “Bu konuda yerel yönetimler önem arz ediyor. Kayyımlarla irademize el koymaya çalışıyorlar ama direniyoruz. Diyarbakır Şehir Tiyatrosu oyuncuları, kayyım gelmeden önce çalışmalarını olgunlaştırmıştı ancak kayyımdan sonra oyuncular, sahnesiz ve desteksiz kaldılar. O süreçte yine de çalışmalarına devam ettiler ve Amed Şehir Tiyatrosu’nu kurdular. Eğer o süreçte belediyelerimize kayyım atanmasaydı ve sahnelerimiz elimizden alınmasaydı bugün Kürtçe tiyatro başka bir seviyede olacaktı” diye belirtti.

Ekonomik sorunlar var

Kürtçe tiyatronun dünya standartlarına erişebilmesinin önünde ekonomik sorunların olduğunu söyleyen Zelal Anğay, “Tiyatro henüz bir geçim kaynağı olarak görülmüyor. Teknik ve oyuncu konusunda eksiklik yaşıyoruz. Çoğu arkadaşımız farklı işlerle geçiniyor ve arta kalan zamanla tiyatro yapıyor. Benim yaptığım gibi. O zaman da içimize sinen işler çıkmıyor. Bütün zamanımızı vermeyince başarılı olunmuyor. Dünya standartlarında başarılı olmak için bütün enerjimizi ve yaşamımızı vermemiz gerekiyor. Ancak ekonomik sorunlardan kaynaklı bunu da gerçekleştiremiyoruz” diye konuştu.

‘Mêdêa’nın hikayesi yaşanıyor’

Zelal Anğay, 2 bin 500 yıl önce Eurupides tarafından yazılan ve daha sonra Ezîz Nemetî tarafından Kürtçe olarak yeniden yazılan Mêdêa oyununu sahneleme motivasyonunu da şu sözlerle anlattı:

“Mêdêa’nın yaşadıkları mitolojik değil. Antik Yunan’da kalmadı ve hala devam ediyor. Mêdêa’nın eril düzen tarafından maruz bırakıldığı zorluklar hala devam ediyor. Bu yüzden Mêdêa’nın hikayesini Kürtçe yorumlayarak yeniden sahnelemek istedik. Mêdêa’nın hikayesi çok acı. Bu yüzden izleyiciler oyunundan sonra Mêdêa üzerine çokça konuşuyor ve tartışıyorlar. Cinsiyet rolleri üzerine büyük sorularla çıkıyorlar oyundan. Mêdêa baskılar karşısında çok güçlü duruyor. Yeri geliyor anneliğini, yeri geliyor devrimci bir kadın gibi direnerek düşmana cevabını veriyor. Mêdêa’nın hikayesi günümüzde de kadınlar için bir meşaledir. Ankara’da ve Amed’de sahnelenen Mêdêa’ya dönük olumlu tepkiler aldık. Mêdêa’nın prömiyerini Amed’de yaptık. Bizim için çok kıymetliydi. Ankara’da ise Kürtçe tiyatro çok bilinmemesine rağmen izleyicilerin ilgisi bizi memnun etti.”

Oyun için takvim

Ocak ayında Kürdistan turnesine çıkacak olan Mêdêa oyununun takvimi şu şekilde açıklandı: